❈ Ἡ πιό σπουδαία δύναμη πού ἔχει ἡ ψυχή μας λέγεται νοῦς. Δέν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος. Ὅταν λένε οἱ Πατέρες νοῦ, ἐννοοῦν τά μάτια τῆς ψυχῆς. Αὐτό πού εἶναι στόν ἐγκέφαλο τό λένε διάνοια. Εἶναι ἡ δεύτερη δύναμη τῆς ψυχῆς, ἡ διάνοια, ἡ σκέψη. Ὁ νοῦς δέν εἶναι ἡ σκέψη, ἀλλά εἶναι στήν καρδιά καί εἶναι τά μάτια τῆς ψυχῆς, πού ἔχουν προορισμό νά βλέπουν τόν Θεό.

Ὅταν ἔπεσε ὁ Ἀδάμ καί ἁμάρτησε, τά μάτια τῆς ψυχῆς ἔκλεισαν. Σκοτίστηκε ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ ἄνθρωπος ἔγινε τυφλός. Οἱ ἄνθρωποι ἔγιναν ὅπως ἕνας καημένος τυφλός, πού δέν μπορεῖ νά δεῖ, δέν μπορεῖ νά περπατήσει, πέφτει ἀπό ντουβάρι σέ ντουβάρι, χτυπάει καί τραυματίζεται. Μετά δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ἄρχισε νά δυσλειτουργεῖ. Ὁπότε δέν λειτουργοῦσε σωστά καί ὁ ἐγκέφαλος. Δέν λειτουργοῦσε σωστά ἡ διάνοια, ἀλλά οὔτε καί οἱ ἄλλες δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Οἱ ἄλλες δυνάμεις εἶναι ἡ δόξα, ἡ φαντασία καί ἡ αἴσθηση.

Οἱ κύριες ὅμως δυνάμεις πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ νοῦς καί μετά ἡ διάνοια. Ὁ νοῦς εἶναι νά βλέπει τόν Θεό, τά μάτια τῆς ψυχῆς. Ἐνῶ τά μάτια ὠς ὄργανο εἶναι γιά νά βλέπει τόν κόσμο μέσα ἀπό τίς αἰσθήσεις.

– Ποιά εἶναι ἡ ἐργασία τοῦ ἐγκεφάλου;

Ὁ ἐγκέφαλος δέχεται ὅλα τά δεδομένα πού ἔρχονται ἀπό τίς αἰσθήσεις. Βλέπουμε μέ τά μάτια. Τά μάτια παίρνουν τό ἐρέθισμα τό ὀπτικό καί τό μεταφέρουν στόν ἐγκέφαλο. Ἀκοῦμε μέ τά αὐτιά. Τά αὐτιά, τό τύμπανο τῶν αὐτιῶν παίρνει τά ἐρεθίσματα τά ἀκουστικά καί τά πάει καί αὐτά στόν ἐγκέφαλο. Ἡ γλώσσα γεύεται, ἡ ὄσφρηση, ἡ ἁφή.

Μ’ αὐτά λοιπόν ἔχουμε αἴσθηση τοῦ κόσμου. Ὅλα αὐτά ὁλοκληρώνονται στόν ἐγκέφαλο καί ἔτσι ἔχει ὁ ἄνθρωπος τήν αἴσθηση τοῦ ὑλικοῦ κόσμου. Ἀλλά ὄχι τοῦ Θεοῦ.

Ἄν πᾶς μέ τά μάτια νά δεῖς τόν Θεό, δέν θά Τόν δεῖς. Ἀκόμα καί μεγάλο τηλεσκόπιο νά ἔχεις, πάλι δέν θά Τόν δεῖς τόν Θεό. Μέ τά αὐτιά, ἄν πᾶς ν’ ἀκούσεις τόν Θεό, δέν θά Τόν ἀκούσεις. Γιατί ὅλα αὐτά εἶναι γιά αὐτόν ἐδῶ τόν κόσμο. Γιά τόν Θεό εἶναι ὁ νοῦς. Ὁ νοῦς εἶναι τό τηλεσκόπιο μέ τό ὁποῖο μπορεῖς νά δεῖς τόν Θεό, ὅταν ὅμως αὐτό τό τηλεσκόπιο εἶναι καθαρό, ὅταν τά μάτια εἶναι ἀνοιχτά.

– Πῶς καθαρίζει τό τηλεσκόπιο; Πῶς ἀνοίγει τό ὄργανο αὐτό τοῦ νοῦ;

Ἀνοίγει μέ τήν μετάνοια, μέ τήν ἀσκητική ζωή (νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή κ.λπ.) καί τήν μυστηριακή ζωή (ἐξομολόγηση καί Θεία Κοινωνία). Αὐτά τά δύο πράγματα καθαρίζουν τό τηλεσκόπιο. Καί ὅταν ὁ νοῦς καθαρίσει τό τηλεσκόπιο, τότε ὁ ἄνθρωπος βλέπει τόν Θεό. Θά μοῦ πεῖς:

– Πῶς Τόν βλέπει;

Τόν εἶδε ὁ Ἅγιος Σεραφείμ του Σαρῶφ καί ὁ συνομιλητής του ὁ Μοτοβίλωφ; Ὡς φῶς. Τόν βλέπει ὡς φῶς. Βλέπει τό ἄκτιστο φῶς. Αὐτό εἶναι τό ἄκτιστο φῶς πού ἔβλεπαν οἱ Ἅγιοι.

Ἴερομ. Σάββα Ἁγιορείτου (Ὁμιλία 1 – 4 – 2015)