Απόσπασμα απομαγνητοφωνημένης ομιλίας του μακαριστού γέροντος στις Πράξεις των Αποστόλων [εκφωνήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Χαραλάμπους Λαρίσης στις 10-03-1991]
[…]Ακόμη, ανοίγοντας ζωηρή συζήτηση ο Παύλος κι ο Βαρνάβας με αυτούς τους εξ Ιουδαίων Χριστιανούς, αναμφισβήτητα μιλούσαν σε υψηλόν τόνον. Δεν ήταν η διάθεσις να ομιλούν σε υψηλό τόνο. Αλλά δεν έχω παρά να σας θυμίσω τον Παύλο εις την Πάφον, ενώπιον του Σεργίου Παύλου, όταν μίλησε έντονα σε εκείνον τον μάγον τον Ελύμα. Και μίλησε σκληρά. Αρκεί να σας πω ότι αυτούς τους εξ Ιουδαίων Χριστιανούς, ο Παύλος τους αποκαλούσε «ψευδαδέλφους». Ακόμη τους αποκαλούσε «κύνες», σκυλιά. Τους απεκάλεσε ακόμη «κακούς εργάτας», κ.ο.κ. ·που δημιουργούσαν προβλήματα διαρκώς στο έργο του ευαγγελισμού των ψυχών.
Έτσι θα λέγαμε, μα, δεν πρέπει ο άνθρωπος να είναι πράος, ήρεμος; Ο ίδιος εξάλλου δεν γράφει, ο Απόστολος: «δοῦλον δὲ Κυρίου οὐ δεῖ μάχεσθαι, ἀλλ᾿ ἤπιον εἶναι πρὸς πάντας»; Στην Β΄προς Τιμόθεον επιστολή; Ότι «ο δούλος του Κυρίου», λέει «δεν πρέπει να μάχεται αλλά να είναι ήπιος, μαλακός, ήπιος, σε μαλακούς τόνους η συμπεριφορά του προς όλους». Αυτό δεν είναι αντιφατικό, όταν πρόκειται να μιλήσομε για θέματα πίστεως. Βέβαια δεν θα βγάλομε την ευγένεια, αλλά δεν θα αφαιρέσομε και την ζωηρότητα. Δεν πρόκειται για τον τρόπο που μάχεται ο κοσμικός και ο ευρισκόμενος μακράν του Θεού. Βεβαίως σε τέτοιες καταστάσεις πρέπει κανείς να είναι ήπιος. Αλλά πρόκειται περί επιμονής και ζωηρών αποδείξεων για την κατανόηση της αληθείας. Τότε πώς θα μιλάμε; Θα μιλάμε μαλακά-μαλακά, όταν ο άλλος δημιουργεί θέματα και προβλήματα; Θα μιλήσομε ζωηρά. Και θα φωνάξομε! Αυτό δεν λυμαίνεται, δεν καταστρέφει την ηπιότητά μας.
Να σας πω και μερικά παραδείγματα. Ο Μωυσής θεωρείται ήπιος άνθρωπος. Ο ήπιος Μωυσής. Κι όμως πόσες φορές ο Μωυσής δεν οργίστηκε εναντίον του λαού! Τι να σας θυμίσω; Να σας θυμίσω που σπάζει τις πλάκες του νόμου, λέγοντας με οργή ότι σε έναν λαό τέτοιο που με τόση ευκαιρία ειδωλατρεί, δεν του αξίζει θεόγραφος νόμος; Τι να σας πω; Όταν με το ραβδί του χτυπάει την πέτρα δύο φορές και λέει: «Μα τι θέλετε επιτέλους, να σας βγάλω νερό από την πέτρα;». Και στάθηκαν η αιτία μάλιστα, επειδή ξεπέρασε κάποιο όριο εδώ ο Μωυσής, να μην μπει μέσα στη γη της επαγγελίας; Και άλλες πολλές περιπτώσεις. Κι όμως ο Μωυσής είναι ο ήπιος, ο πράος. Βέβαια η όλη του γενικά συμπεριφορά ήτο η πραότης. Όμως, υπήρχαν στιγμές που έπρεπε να φωνάξει.
Ή να σας πω για τον άγιο Νικόλαο, που είναι «κανών πίστεως καί εἰκών πραότητος», όταν στην Α΄Οικουμενική Σύνοδο σηκώνει το χέρι του και δίνει ένα σκαμπίλι στον Άρειο- που ακόμα το θυμάται ο Άρειος… Έχομε μία τοιχογραφία στο παρεκκλήσι του λεγομένου «αγίου Δημητρίου» στο Καθολικό μας, που πιθανώς να είναι του αγίου Νικολάου το παρεκκλήσι αυτό, γιατί όλες οι σκηνές είναι από την ζωή του αγίου Νικολάου, από τότε που πήγαινε στο σχολείο ο άγιος Νικόλαος και μάθαινε Γράμματα. Έχει κι αυτήν την εικόνα, τοιχογραφίες επάνω ψηλά. Και έχει και την Α΄Οικουμενική Σύνοδο εκεί σε κάποια άκρη. Ο άγιος Νικόλαος σηκώνει το χέρι του και δίνει σκαμπίλι στον Άρειον. Και όμως λέγεται ότι είναι κανών πραότητος.
Θέλω να καταλάβετε, αγαπητοί μου, ότι η πραότητα είναι άλλο πράγμα και η ζωηρή συζήτησις ή ακόμα η φωνή, άλλο πράγμα. Δεν προσβάλλει την ηπιότητα, την πραότητα. Μάλιστα, αν κανείς θα ‘πρεπε να φωνάξει και να διαμαρτυρηθεί και να ξαναφωνάξει σε πράγματα που θα έπρεπε αλλά δεν φωνάζει, ε, τότε είναι … νερόβραστος. Τότε είναι νερόβραστος. Αναμφισβήτητα. Έτσι που δημιουργεί μία κακή εικόνα, μία κακή εντύπωση. Και μην ξεχνάτε αγαπητοί μου, ότι το νεύρον του θυμού το έβαλε ο Θεός μέσα μας, όπως λέγει ο Μέγας Βασίλειος, ακριβώς για να θυμώνομε απέναντι στο κακό.
Ο Κύριος είπε στον σατανά: «Ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανᾶ», με οργή. Ο Κύριος πήρε μαστίγιον, ανέτρεψε τα τραπέζια των κολλυβιστών. Άνοιξε τα κλουβιά των περιστεριών να βγουν από μέσα. Όλα αυτά άραγε τα έκανε έτσι μαλακά-μαλακά; Πώς το φαντάζεσθε; Το ιερό κείμενο, όπως μας τα διηγείται, αυτήν την εικόνα μας δίδει; Και λέγει ο Μέγας Βασίλειος: Ο Θεός έβαλε μέσα μας, το νεύρο του θυμού, αλλά επί πραγμάτων αγαθών. Όχι εναντίον του αδελφού με την έννοια… γιατί θέλομε από εγωισμό να κάνομε το δικό μας. Εάν και οι πρωτόπλαστοι έλεγαν εις τον διάβολον ό,τι ακριβώς ο Χριστός είπε: «Άι φύγε», με συγχωρείτε έτσι, «Άι, φύγε, χάσου από τα μάτια μας», αυτό το «Ύπαγε οπίσω μου» νεοελληνικά αυτό θα πει. «Χάσου. Να χαθείς!». Γιατί; Όταν ο Κύριος λέει στον διάβολο «Πήγαινε πίσω μου» σημαίνει «να μην σε βλέπω». Γιατί κάποιος που είναι από πίσω μας δεν τον βλέπομε. Νεοελληνικά λοιπόν έτσι θα αποδοθεί. «Άι χάσου». Αν το ΄λεγαν λοιπόν έτσι και οι πρωτόπλαστοι, θα ήσαν ακόμα εις τον Παράδεισον… Βλέπετε λοιπόν πώς πρέπει ακριβώς να κινηθούμε.
Άλλες είναι οι περιπτώσεις που θα πρέπει με πραότητα να μιλήσουμε με κάποιον αντιτιθέμενον, όταν δούμε ότι είναι καλής προαιρέσεως, έχει άγνοια κι είναι έτοιμος να μας ακούσει. Γι’αυτό ακριβώς γράφει ο ίδιος ο Απόστολος στην Β΄προς Τιμόθεον 2,24 τα εξής: «…ἀλλ᾿ ἤπιον εἶναι, (:πρέπει να είναι), λέγει, (:εκείνος που κηρύσσει τον λόγο του Θεού ήπιος) πρὸς πάντας, διδακτικόν(:να είναι διδακτικός), ἀνεξίκακον, ἐν πρᾳότητι παιδεύοντα τοὺς ἀντιδιατιθεμένους (:με πραότητα να παιδαγωγεί εκείνους που αντιστέκονται, αντιδρούν) μήποτε δῷ αὐτοῖς ὁ Θεὸς μετάνοιαν (:μήπως τους δώσει ο Θεός μετάνοιαν) εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας (:και καταλάβουν την αλήθεια) καὶ ἀνανήψωσιν ἐκ τῆς τοῦ διαβόλου παγίδος (:ελευθερωθούν, βγουν από την παγίδα του διαβόλου) ἐζωγρημένοι ὑπ᾿ αὐτοῦ εἰς τὸ ἐκείνου θέλημα(:που είναι δικτυωμένοι, ψαρεμένοι, δηλαδή έχουν μπει μέσα στο δίχτυ του διαβόλου, για να μπορούν να απαλλαγούν)».
Έτσι βεβαίως θα υψώσομε την φωνή αν χρειαστεί, επανέρχομαι, αλλά δεν θα δείρομε, αλλά δεν θα σκοτώσομε τους αντιδιατιθεμένους. Γιατί το λέγω; «Τραβηγμένο» θα μου πείτε. Αν διαβάσετε την Εκκλησιαστική Ιστορία, αυτό θα το δείτε. Ότι έγιναν και φονικά. Ή, για να μην πηγαίνω πολύ μακριά, οι Εβραίοι πόσες φορές εν ονόματι του νόμου ήσαν ταχείς οι πόδες αυτών εις το εκχέαι αίμα, να χύσουν αίμα. Σας θυμίζω εκείνους τους κάποιους 40 άνδρες, ζηλωτάς, που ορκίστηκαν να μη φαν, εάν δεν σκοτώσουν τον Παύλον μέσα σε 24 ώρες. Αυτά τα πράγματα δεν τα θέλει ο Θεός. Κι όπως ο Κύριος είπε αυτήν την διαστροφήν του πνευματικού ζήλου -πρόκειται περί διαστροφής, που είπε: «Θα ‘ρθει ώρα που θα σας σκοτώσουν και θα νομίζουν λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῷ». Ότι προσφέρουν λατρείαν εις τον Θεόν με το να σας σκοτώσουν. Πρόκειται περί μιας διαστροφής.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
https://enromiosini.gr/arthrografia/p-athanasios-mytilinaios-an/