Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής, Τι είναι – Τι κάνουμε το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής – Τι δεν κάνουμε
Πως προετοιμαζόμαστε για το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής,
Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής
Το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής, λέγεται – «Σάββατο των Ψυχών» ή Ψυχοσάββατο.
Είναι το τελευταίο από τα δύο ψυχοσάββατα του έτους (το πρώτο επιτελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω).
Τι είναι το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής
Ο λόγος που η Εκκλησία μας καθιέρωσε το ψυχοσάββατο είναι πως πολλοί άνθρωποι κατά καιρούς πέθαναν σε συνθήκες που δεν τους επιτρέπουν να αξιωθούν από συγγενείς τα μνημόσυνα που κάνουν κατά καιρούς.
Έτσι οι Πατέρες της Εκκλησίας με φιλάνθρωπο πνεύμα θέσπισαν τα δύο ψυχοσάββατα ” υπέρ πάντων των άπ’ αιώνος εύσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών”.
Τι κάνουμε το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής – Τι δεν κάνουμε
Θα πρέπει, τέλος, να εξηγήσουμε ότι πολλά λάθη από την άγνοια του παρελθόντος έχουν φτάσει ως τις μέρες μας, και θα πρέπει άμεσα να διορθωθούν.
α) Τα μνημόσυνα θα πρέπει να γίνονται ακριβώς την ημέρα που πρέπει και όχι νωρίτερα η αργότερα.
β) Το σπάσιμο γυάλινων αντικειμένων η άλλων τοιούτων, είναι άκρως ειδωλολατρική συνήθεια και αμαρτάνουν όσοι το πράττουν.
γ) Στα μνημόσυνα παραθέτουμε και ευλογούνται μόνο καλώς βρασμένα κόλλυβα (σιτάρι) ως ενδεικτικά της Αναστάσεως και όχι αλλα υποκατάστατα (κουλουράκια-ψωμάκια-γλυκά κλπ.)
δ) Το πρώτο Σάββατο της Τεσσαρακοστής δεν είναι «Ψυχοσάββατο», αλλά εορτάζουμε το «διά κολλύβων» θαύμα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.
ε) Στα Ψυχοσάββατα μπορούμε να παραθέτουμε κόλλυβα είτε στον Εσπερινό της Παρασκευής, είτε στην Θεία Λειτουργία του Σαββάτου, είτε και στα δύο. Πρόκειται περί της ιδίας αξίας, αφού η ίδια ακολουθία διαβάζεται.
στ) Τα ευλογηθέντα κόλλυβα δεν τα σκορπίζουμε στον τάφο, ούτε τα απορρίπτουμε στα σκουπίδια, πράξεις εκκλησιαστικά απαράδεκτες.
Σε κάθε περίπτωση, υπεύθυνος για την λύση τυχόν αποριών σας, είναι μόνον ο εφημέριος ιερεύς του Ναού.
Ευχές για το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής
Μπορούμε και εμείς να προσευχηθούμε για τους κεκοιμημένους συγγενείς και φίλους πριν το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής και όχι μόνο.
Έλεγε ο Άγιος Παΐσιος:
«Είναι προτιμώτερο να προσευχώμαστε για τους κεκοιμημένους, γιατί αυτοί δεν μπορούν πλέον να αυτοβοηθηθούν, όπως οι ζώντες οι οποίοι μπορούν από μόνοι τους να μετανοήσουν».
Έτσι λοιπόν επιβάλλεται με το παραπάνω να προσευχώμαστε με την μέθοδο αυτή της προσευχής του Ιησού για τους κεκοιμημένους λέγοντας, στην περίπτωσι αυτή:
“Κύριε Ιησού Χριστέ, ανάπαυσον τους δούλους Σου”.
πηγή: orthodoxia
____________________________________________________
_____________________________________________________
Το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα, τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους της. Είναι τα μεγάλα Ψυχοσάββατα, το ένα πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το άλλο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής. Για την ιστορία και μόνο ας γνωρίζουμε ότι η καθιέρωση του Σαββάτου προ των Απόκρεω ως Ψυχοσαββάτου, έγινε μαλλον και αυτό κατ᾿ απομίμησιν του Σαββάτου προ της Πεντηκοστής, που ήταν και το μόνο που υπήρχε αρχικά.
Αυτές τις μέρες η Ορθόδοξη Εκκλησία τελεί την από κοινού µνηµόνευση όλων των απ’ αιώνος κεκοιµηµένων. Το Σάββατο πρό της Πεντηκοστής όμως έχει µία ειδική σηµασία για τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, µε τον αναµνηστικό της χαρακτήρα,επειδή ειναι σε στενό δεσµό µε την εορτή της καθόδου του Αγίου Πνεύµατος, αφού και οι κεκοιµηµένοι αισθάνονται την ανάγκη της κοινωνίας µε το Χριστό και µε ολόκληρη την Εκκλησία. Αυτό βέβαια µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε τη βοήθεια του Αγίου Πνεύµατος, που κάνει το Χριστό παρόντα στην Εκκλησία.
Το Σάββατο επιλέχτηκε ως εβδοµαδιαία ηµέρα της µνηµόνευσης των κεκοιµηµένων ακόµη από την χριστιανική αρχαιότητα. Αυτή την ηµέρα η Εκκλησία ενθυµείται και τιµά τους µάρτυρες, τους οµολογητές, µνηµονευοντας «τους αγίους, ενδόξους και πανευφήµους αποστόλους, τους αγίους, ενδόξους και καλλινίκους µάρτυρες, τους οσίους και θεοφόρους πατέρες ηµων» , αλλά και τους «εν ορθή τη πίστη κεκοιµηµένους».
Αργότερα µε το ίδιο σκεπτικό, δηλαδή ως σηµείο σεβασµού προς την ηµέρα της ανάπαυσης και γνωστό όντως ότι οι κεκοιµηµένοι αναπαύονται σε σχέση µε όλα τα επίγεια πράγµατα, οι Άγιοι Πατέρες όρισαν το Σάββατο ως ηµέρα µνηµόνευσης αυτών που ολοκλήρωσαν την επίγεια ζωή τους:
«Ἐν Σαββάτῳ δὲ ἀεὶ τὴν των ψυχών µνείαν ποιούµεθα, ὅτι τὸ Σάββατον, κατάπαυσιν σηµαίνει Ἑβραϊστί καὶ των τεθνεώτων τοίνυν ως των βιωτικων καὶ των λοιπών ἁπάντων καταπαυσαµένων κἂν τῇ καταπαυσίµῳ των ἡµερών, τὰς υπὲρ αυτών δεήσεις ποιούµεθα, ὃ δὴ καὶ ἐπὶ πᾶν κεκράτηται γίνεσθαι Σάββατον».(Συναξάριο Ψυχοσαββάτου Απόκρεω)
Παρότι κάθε Σάββατο τελούνται ακολουθίες για τους κεκοιµηµένους, η Εκκλησία κανόνισε ειδικές μέρες του εκκλησιαστικού έτους στις οποίες τελείται ειδικά η µνηµόνευση των απ’ αιώνος κεκοιµηµένων και τις τοποθέτησε στο πλαίσιο του κινητού λειτουργικού κύκλου. Αυτές οι ηµέρες είναι το Ψυχοσάββατο της Απόκρεω, την περίοδο του Τριωδίου, και το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής, την περίοδο του Πεντηκοσταρίου, έχοντας τα δύο Σάββατα ένα στενό δεσµό µεταξύ τους.
Σχετικάµε το Ψυχοσάββατο της Απόκρεω, ο χριστιανός «προτού να ταυτιστεί µε τον Αδάµ, ώστε να παρασύρει στην κίνηση της µεταπτώσεως του ολόκληρη την ανθρώπινη φύση, πρέπει να προενεργεί αυτή τη διάβαση από την υπόσταση στη φύση διά«της λειτουργικής µνήµης», συνοψίζοντας, σε µίαµέρα, το αµέτρητο πλήθος των πιστών που µε την ύπαρξή τους έχουν σηµαδέψει την πορεία του χρόνου».(Μακάριος Σιμωνοπετρίτης-Triodul explicat. Mistagogia timpului liturgic)
Όσον αφορά το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής, τοποθετηµένο πριν την κάθοδο του Αγίου Πνεύµατος, µας κάνει να συνειδητοποιήσουµε ότι όλοι “είµαστε σεσωσµένοι διά της θυσίας του Χριστού.
Και τούτο γιατί γεννηθήκαµε εν Χριστώ µέσω του Βαπτίσµατος και ενδυναµωθήκαµε στην εν Χριστώ ζωή διά των άλλων Ιερών Μυστηρίων της Εκκλησίας.
Όλοι µαζί, λοιπόν, ζώντες και κεκοιµηµένοι είµαστε µέλη της Εκκλησίας, διά της κοινωνίας µε το Θεό, και όλοι δικαιούµαστε να λάβουµε την Πεντηκοστή το περίσσευµα των δώρων του Αγίου Πνεύµατος. Συνεχίζοντας τη σκέψη µας πάνω σ’ αυτή την ιδέα λέµε ότι αυτή η ηµέρα θυµίζει σε µας που ζούµε ακόµα στη γη και την υποχρέωση που έχουµε, να προσευχόµαστε ο ένας για τον άλλον, όπως συµβουλεύει και ο Απόστολος Ιάκωβος και είναι σαφές ότι µε τον όρο «άλλον» εννοούµε τόσο τους ζωντανούς όσο τους κεκοιµηµένους, επειδή και αυτοί είναι οι«εν Χριστώ» αδελφοί µας.
Μένοντας στη σηµασία της ίδιας εορτής, παραθέταµε τη σχετική αναφορά στο Πεντηκοστάριο, όπου, ευθύς εξ’ αρχής, πριν να καταγραφούν όπως συνήθως οι τυπικές διατάξεις, αναφέρεται: «Μνήµην ἐπιτελούµεν πάντων των ἀπ’ αἰώνος κοιµηθέντων ευσεβείς, ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου».
Η αναγκαιότητα των προσευχών της Εκκλησίας για τους κεκοιµηµένους, συνδεδεµένεςµε αυτή την ηµέρα της ευσεβούς ανάµνησης, αιτιολογείται από τους Αγίους Πατέρες µε ένα τρόπο εντυπωσιακό:
«Ἐπειδή τινες ἄωρον πολλάκις ἐπὶ ξένης επέστησαν θάνατον ἐν θαλάσσῃ τε, καὶ ἀβάτοις ὄρεσι, κρηµνοῖς τε καὶ χάσµασι, καὶ λοιµοῖς, καὶ λιµοῖς, καὶ πολέµοις, καὶ ἐµπρησµοῖς, καὶ κρηµοῖς, καὶ ἄλλους παντοίους θανάτους Ѐποµεµενηκότες ἴσως δέ, καὶ πένητες ὄντες καὶ ἄποροι, καὶ των νενοµισµένων ψαλµῳδιών, καὶµνηµοσύνων ουκ ἔτυχον φιλανθρώπως οἱ θεῖοι Πατέρες κινούµενοι, κοινώς µνείαν τούτων ἁπάντων τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν ποιεῖσθαι ἐθέσπισαν, ἀπὸ των ἱερών Ἀποστόλων διαδεξάµενοι, ἵνα καὶ οἱµὴ των νενοµισµένων ἀνὰµέρος, διά τινος συµβάµατος τετυχηκότες, τῇ νІν κοινῇµνείᾳ κἀκεῖνοι περιλαµβάνοιντο δεικνύντες, ως καὶ τὰ υπὲρ αυτών γινόµενα, µεγάλην αυτοῖς προξενεῖ τὴν ωφέλειαν».(Συναξάρι του Σαββάτου της Απόκρεω.Τριώδιον, )
Αν αναρωτηθούμε γιατί επιλέχτηκε αυτό το Σάββατο, και όχι άλλο, για τη µνηµόνευση των απ’ αιώνος κεκοιµηµένων, η απάντηση είναι η εξής.
Το εν λόγω Σάββατο προηγείται την κάθοδο του Αγίου Πνεύµατος. Η µνηµόνευσή τους τελείται σε συνδυασµό µε την εορτή της ηµέρας προκειµένου να απολαµβάνουν και οι κεκοιµηµένοι τα δώρα του Αγίου Πνεύµατος. Το Άγιο Πνεύµα είναι Αυτό που συνεχίζει το σωτηριολογικό έργο του Χριστού και το έργο του Αγίου Πνεύµατος δεν περιορίζεται µονάχα στους ζωντανούς, αλλά έκχέεται και στους κεκοιµηµένους, καθόσον και αυτοί είναι µέλη της Εκκλησίας του Χριστού.
π. Δημητρίου Αθανασίου
πηγή: imconstantias
__________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Σύμφωνα με τα εκκλησιαστικά βιβλία, τα ψυχοσάββατα είναι ένα είδος άκαιρου (μη προγραμματισμένου) μνημοσύνου που αναλαμβάνει η ίδια εκκλησία για όσους δεν μπορούν για οποιοδήποτε λόγο να τελέσουν τα καθιερωμένα μνημόσυνα.
Γιατί υπάρχουν τα ψυχοσάββατα
Η πρόβλεψη αυτή υπάρχει κυρίως για όσους πέθαναν στη ξενιτιά ή σε δύσκολες συνθήκες π.χ. στη θάλασσα, στα βουνά κλπ ή ακόμη και για τους φτωχούς που δεν έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τα κανονικά μνημόσυνα.
Τα ψυχοσάββατα λοιπόν είναι ένα μνημόσυνο που κάνει η εκκλησία ώστε όλοι να έχουν την δυνατότητα να συγχωρεθούν και να κριθούν κατά την Δευτέρα Παρουσία.
Τα ψυχοσάββατα για να συγχωρεθεί η ψυχή των αγαπημένων μας προσώπων συνηθίζεται να προσφέρουμε κόλλυβα, τα οποία μπορούμε είτε να τα φτιάξουμε μόνοι μας είτε να τα πάρουμε έτοιμα από κάποιο ζαχαροπλαστείο.
Στη συνέχεια, τα πηγαίνουμε στην εκκλησία για να διαβαστούν είτε στον Εσπερινό της Παρασκευής είτε στη Θεία Λειτουργία του Σαββάτου.
Ψυχοσάββατα του 2021
Σύμφωνα με την ορθόδοξη εκκλησία, τα επίσημα ψυχοσάββατα είναι δύο. Πρόκειται για κινητές “εορτές” και η ακριβή τους ημερομηνία αλλάζει κάθε χρόνο ανάλογα με το πότε πέφτει το Πάσχα.
Για το έτος 2021 το πρώτο ψυχοσάββατο πέφτει στις 6 Μαρτίου (μια μέρα πριν από την Κυριακή των Αποκριών, ενώ το δεύτερο ψυχοσάββατο πέφτει στις 19 Ιουνίου μία μέρα νωρίτερα από την Κυριακή της Πεντηκοστής.
________________________________
________________________________
Ψυχοσσάβατο είναι η κοινή ονομασία του Σαββάτου πριν από την Κυριακή των Απόκρεω και του Σαββάτου πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής. Αν και όλα τα Σάββατα του έτους είναι αφιερωμένα στις ψυχές των χριστιανών, που έχουν αποβιώσει ανά τους αιώνες, με την ελπίδα της ανάστασής τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία, σύμφωνα με τις Γραφές, η Εκκλησία τιμά και ειδικά τη μνήμη τους το Ψυχοσάββατο ή αν προτιμάτε τα δύο προαναφερθέντα ψυχοσάββατα. Πως φτιάχνουμε κόλυβα.
Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς («ψυχικό»), ενώ το έθιμο απαγορεύει την εργασία.
Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόημα : Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.
Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους προαπελθόντας αδελφούς, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της Επουράνιας Βασιλείας Του.
Το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής λέγεται και του Ρουσαλιού, επειδή έλκει την καταγωγή του από τη ρωμαϊκή γιορτή των Ρουσαλίων ή Ροζαλίων.
Είναι η ημέρα, που σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, οι ψυχές επιστρέφουν στον Κάτω Κόσμο, αφού κατά τη διάρκεια της πασχαλινής περιόδου κυκλοφορούσαν ελεύθερα πάνω στη γη. Τη θλίψη των ψυχών, αλλά και των οικείων τους, εκφράζει το δίστιχο:
Όλα τα Σάββατα να παν, να παν και να γυρίσουν
Το Σάββατο του Ρουσαλιού να πάει, να μην γυρίσει.
Κατά τα δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα η Εκκλησία μας καλεί σε μία παγκόσμια ανάμνηση «πάντων των απ’ αιώνος κοιμηθέντων ευσεβώς επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου». Μνημονεύει:
* Όλους εκείνους που υπέστησαν «άωρον θάνατον», σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα.
* Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια, σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες.
* Όσους κάηκαν ή χάθηκαν.
* Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τούς τιμήσει με τις ανάλογες Ακολουθίες και τα Μνημόσυνα.
Κόλλυβα – Υλικά
1 κιλό στάρι
150 γρ καρύδια
200 γρ σουσάμι καβουρδισμένο
350 γρ αμύγδαλα
400 γρ φουντούκια
250 γρ.σταφίδες
2-3 ρόδια
μισό ματσάκι δυόσμο ή μαιτανό ψιλοκομμένο
2,5 κουταλιές της σούπας κανέλα
1,5 κουταλάκι γλυκού γαρύφαλλο
1-2 κούπες φρυγανιά τριμμένη
Ότι ξηρούς καρπούς έχουμε βάζουμε.
Για την διακόσμηση
500 γρ άχνη
κουφετάκια ασημένια
Οδηγίες
Η διαδικασία ξεκινάει από την προηγούμενη μέρα. Καθαρίζουμε και πλένουμε το στάρι.
Σε μια κατσαρόλα το βάζουμε να βράσει με νερό, το βλέπουμε αν ψήθηκε. Σουρώνουμε σε στραγγιστήρι και ξεπλένουμε το στάρι.
Όταν το στάρι φουσκώσει το σουρώνουμε και το ξεπλένουμε. Σε μια μεγάλη επιφάνεια βάζουμε ένα σεντόνι η ένα τραπεζομάντηλο μετά χαρτί κουζίνας και απλώνουμε πάνω το στάρι .
Σκεπάζουμε με το χαρτί κουζίνας και το υπόλοιπο μέρος από το σεντόνι και το αφήνουμε να στεγνώσει για 2-4 ώρες.
Έχουμε χοντροκόψει τους ξηρούς καρπούς και σε ένα ταψί με λαδόκολλα τους απλώνουμε.
Σε βαθύ μπολ βάζουμε το σουσάμι (αφού το καβουρδίσουμε λίγο), τις σταφίδες, τους ξηρούς καρπούς όλους και ρίχνουμε την κανέλα, το γαρύφαλλο και την βανίλια. Ανακατεύουμε και τα αφήνουμε καλά σκεπασμένα μέχρι να τα χρησιμοποιήσουμε.
Αναμίξετε όλα τα υλικά σας λοιπόν.
Βάζετε σε βαθιά λεκάνη το στάρι, τους ξηρούς καρπούς, το ρόδι, 1 κούπα φρυγανιά και τον ψιλοκομμένο δύοσμο ή μαιτανό. Ανακατέψτε καλά.
Ρίξτε όλα τα ανακατεμένα υλικά μέσα, ρίξτε από πάνω άλλη μια κούπα φρυγανιά με τέτοια τρόπο ώστε να καλύψει την επιφάνεια. Στην συνέχεια με την βοήθεια λεπτής σίτας ρίχνω την άχνη μέχρι να καλυφθεί όλη η επιφάνεια.
Με την βοήθεια μιας λαδόκολλας στρώνω την άχνη και ξανά πασπαλίζω όπου χρειάζεται.(επαναλαμβάνοντας την διαδικασία με την λαδόκολλα).
Τώρα ήρθε η ώρα της διακόσμησης με τα ασημένια κουφέτα με τα αμύγδαλα ή και σταφίδες.. Εκεί επιστρατεύστε την φαντασία και το ταλέντο σας.
Έτοιμος λοιπόν ο δίσκος με τα κόλυβα στην μνήμη όσων αγαπήσαμε και έχουν φύγει από την ψεύτικη – πρόσκαιρη ζωή και βρίσκονται στην αληθινή.
Εν συνεχεία πέρνουμε τα κόλυβα με τα ονόματα των κεκοιμημένων που έχουμε γράψει σε μια σελίδα και τα δίνουμε στον Ιερέα για να τα μνημονεύσει…..
πηγή: ekklisiaonline