Σύμφωνα μέ τό πνεῡμα τοῦ Εὐαγγελίου γινόταν καί ἡ φιλοξενία: στό πρόσωπο τοῦ ξένου οἱ κάτοικοι τῆς Ὀρθόδοξης Αὐτοκρατορίας τῆς Ρωμανίας ἔβλεπαν τόν Χριστό. Ἡ «συναίσθηση… τῆς ἱερότητας τῆς φιλοξενίας ἦταν τόσο μεγάλη, ὥστε ἀκόμη κι ὁ πιὸ μεγάλος ἐχθρὸς ἦταν ἀσφαλὴς ὅταν ἐρχόταν στὴν πρωτεύουσα ὡς ἐπισκέπτης. Γιὰ παράδειγμα, ὅταν τὸ 1421 ὁ Μωάμεθ Α΄, πηγαίνοντας νὰ ἐπιθεωρήσει τὶς κατακτημένες περιοχὲς στὴ Μ. Ἀσία, πέρασε μέσα ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, συμβούλευαν τὸν Αὐτοκράτορα Μανουὴλ Β΄ Παλαιολόγο νὰ τὸν συλλάβει.

Ὁ Ἕλληνας ἡγεμόνας ἀρνήθηκε νὰ παραβιάσει τὴν ἀρχὴ τῆς φιλοξενίας. Στοὺς συμβούλους του, ποὺ τὸν ὠθοῦσαν νὰ πιάσει τὸν σουλτάνο, ὁ Αὐτοκράτορας εἶπε: “Δὲν θὰ ἀθετοῦσα τὸν ὅρκο ποὺ ἔκανα μαζί του, ἀκόμη κι ἂν ἤμουν βέβαιος ὅτι θὰ ἔρθει ἐναντίον μας καί θὰ μᾶς νικήσει. Ἂν πάλι ἐκεῖνος ἀθετήσει τοὺς ὅρκους του, τὰ ἐμπιστεύομαι ὅλα στὸν Θεό, ποὺ εἶναι πολὺ πιὸ ἰσχυρὸς ἀπὸ ἐκεῖνον”» (Φραντζῆς,Ἀπὸ τῶν καθ’ ἑαυτόν, κεφ. 7, ἑν. 1· πρβλ. καὶ παραπομπὲς τοῦ π. Δ. Κωνσταντέλου εἰς J. W. Berker, Manuel II Palaeologus, 351, καὶ D. M. Nicol, TheLastCenturiesofByzantium, 346-7)⁸⁹. 

 Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού ἤδη κυκλοφορεῖ

 89 Δ. Κωνσταντέλου, Byzantine Philanthropy and Social Welfare, N.Y. 1991(2), σελ. 203-6· πρβλ. τοῦ ἰδίου, Poverty, Society and Philanthropy in the Late Mediaeval Greek World, N.Y. 1992, σελ. 52, γιὰ τὴ σημασία τῆς φιλοξενίας: