❈ Γιατί χρησιμοποιοῦμε τό Ψαλτήρι στήν Ἐκκλησία, τούς ὕμνους κ.τ.λ.; Διότι ὅλα αὐτά τά κείμενα εἶναι γραμμένα ἀπό θεωμένους ἀνθρώπους, ὅπως ὁ Δαβίδ καί ὅλοι οἱ ἄλλοι, ὁπότε βοηθοῦν καί μᾶς νά φθάσουμε στήν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ. Μόνο πού τά διαβάζει κανείς ἁγιάζεται.

Γι’ αὐτό, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: “νά διαβάζετε κανόνες καί μόνο πού τούς ἀκοῦς ἁγιάζεσαι ἀναίμακτα, χωρίς κόπο”. Εἶναι κρίμα λοιπόν πού οἱ ἄνθρωποι δέν πηγαίνουν νωρίς στήν Ἐκκλησία γιά νά ἀκούσουν τούς κανόνες, διότι στόν Ὄρθρο διαβάζονται οἱ κανόνες τῶν Ἁγίων τῆς ἡμέρας. Συμβάλλουν δηλαδή νά φθάσουμε στήν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ, ἐφ’ ὅσον φυσικά ἀγωνισθοῦμε νά καθαρισθοῦμε καί ἀπό τά πάθη μας, γιατί ἄν ὁ νοῦς μας εἶναι σ’ αὐτά, φυσικά δέν θά εἶναι στήν ἁμαρτία.

Ὁ νοῦς γιά νά ξεκολλήσει ἀπό τούς κακούς λογισμούς, τούς πονηρούς, τούς κακούς καί τούς βλάσφημους, πρέπει νά κολλήσει κάπου ἀλλοῦ. Μεγαλώνουν οἱ λογισμοί ὅταν τούς πολεμᾶμε κατά μέτωπο.

Γι’ αὐτό τούς ἀντιμετωπίζουμε μέ τό νά ἀδιαφοροῦμε καί μέ τό νά κολλᾶμε τόν νοῦ μας κάπου ἀλλού, δηλαδή στά νοήματα καί στά ἁγιασμένα λόγια τῶν Πατέρων καί τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Οἱ Ἅγιοι μάθαιναν ἀπ’ ἔξω κεφάλαια καί χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

❈ Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ὅταν ἦταν στό Ἅγιο Ὄρος ἀποστήθιζε κομμάτια τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί ἔλεγε “γιά νά ἔχω καθαρότητα νοός”.

Τότε εἶναι καθαρός ὁ νοῦς, ὅταν εἶναι κολλημένος στόν Θεό. Πῶς θά ξεκολλήσει ὁ νοῦς ἀπό τό κακό; Ὅταν κολλήσει κάπου ἀλλοῦ! Αὐτές οἱ Προσευχές λοιπόν πού ἔχουμε στήν Ἐκκλησία βοηθοῦν στήν κάθαρση καί γι’ αὐτό τίς χρησιμοποιοῦμε.

Καί ὅταν ἔλθει στήν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ, ὁ ἄνθρωπος χρησιμοποιεῖ αὐτές τίς εὐχές, τούς ὕμνους καί τίς προσευχές πού ἀκούει στήν Ἐκκλησία. Δηλαδή τό Πνεῦμα τό Ἅγιο προσεύχεται μέσα στόν ἄνθρωπο στήν κατάσταση φωτισμοῦ μέ τίς εὐχές καί προσευχές τῆς Λειτουργικῆς παραδόσεως. Καί, ὅταν κανείς βρίσκεται σ’ αὐτήν τήν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ, τότε θεολογεῖ. Ὄχι ἁπλῶς βάσει τῆς προσωπικῆς του ἐμπειρίας, ἀλλά βάσει προσωπικῆς ἐμπειρίας, στήν ὁποία ὅμως συμμαρτυρεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Νοιώθει μέσα σ’ αὐτό ὁ ἄνθρωπος ἀνάπαυση καί ἀγαλλίαση καί τόν πληροφορεῖ μέσα του τό Ἅγιο Πνεῦμα ὅτι αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια.

Ὁπότε τώρα βάσει αὐτῆς τῆς βεβαιότητας μελετᾶ τά συγγράμματα τῶν θεουμένων, πού εἶναι ἡ Παλαιά Διαθήκη, ἡ Καινή Διαθήκη, τά Πατερικά κείμενα. Δέν εἶναι κατώτερα τά Πατερικά κείμενα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Ἡ ἴδια ἐμπειρία μέ τούς Ἁγίους οἱ ὁποῖοι ἔγραψαν τήν Ἁγία Γραφή, εἶναι κι αὐτῶν πού ἔγραψαν τά Πατερικά κείμενα, τά Πρακτικά τῶν Συνόδων τῆς Ἐκκλησίας, τούς βίους καί τούς λόγους τῶν Ἁγίων καί τά Λειτουργικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅλα αὐτά εἶναι γραμμένα ἀπό θεωμένους καί μᾶς βοηθοῦν κι ἐμᾶς νά φθάσουμε στήν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ καί νά θεολογήσουμε καί τότε μπορεῖ κανείς καί κάνει πλέον σωστή ἑρμηνεία.

Καί, ἄν τύχει καί ὁ ἴδιος νά ἔχει τήν ἐμπειρία τῆς θεώσεως, τότε μπορεῖ ὄχι μόνον νά ἑρμηνεύει σωστά, ἀλλά καί νά θεολογεῖ σωστά, δηλαδή νά μιλήσει γιά τόν Θεό, ὁπότε καί γίνεται θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας. Ὄχι θεολογών πλέον, ἀλλά θεολόγος. Θεολογών εἴπαμε εἶναι ὁ φωτισμένος, θεολόγος εἶναι ὁ θεωμένος.

Γι’ αὐτό ἔχουμε τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Θεολόγο, τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, τόν Ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο καί ἄλλους Πατέρες, δέν εἶναι μόνο αὐτοί, ἀλλά κατ’ ἐξοχήν εἶναι αὐτοί οἱ τρεῖς.

Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου (Ὁμιλία 5 – 10 – 2014)