π. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Ὁμιλία 2η

LA RESURRECCIÓN DE LOS MUERTOS

YÉRONTAS ATANASIO MITILINEOS

Homilía 2ª.El Antiguo Testamento sobre la resurrección universal de los muertos,

2.1 La historia de las hazañas del heroico Job

2.2 La profecía de Oseas

2.3 Profecía de Isaías

2.4 La historia de los siete Macabeos

2.5 La historia de Judas el Macabeo

2.6 La profecía de Daniel

2.7 La profecía de Ezequiel.

Ἡ Παλαιά Διαθήκη γιά τήν καθολική ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Ὁμιλία 2η

Ἡ Παλαιά Διαθήκη γιά τήν καθολική ἀνάσταση

τῶν νεκρῶν. ………………………………………………………. 45

Ἡ ἱστορία τοῦ πολύαθλου Ἰώβ. …………………………. 46

Ἡ προφητεία τοῦ Ὠσηέ. ……………………………………. 47

Ἡ προφητεία τοῦ Ἡσαΐα. ………………………………….. 48

Ἡ ἱστορία τῶν ἑπτά Μακκαβαίων. …………………….. 48

Ἡ ἱστορία τοῦ Ἰούδα τοῦ Μακκαβαίου. …………….. 58

Ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ. ………………………………….. 60

Ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ. ……………………………….. 64


La verdad sobre la resurrección de los muertos es dogma de Fe exclusivamente cristiano, que nunca el pensamiento filosófico lo ha captado; es decir, pertenece exclusivamente en el espacio de la sabiduría, la fuerza, la energía y la agapi increadas de Dios.

H ἀλήθεια γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι ἕνα δόγμα Πίστεως ἀποκλειστικά χριστιανικό, πού οὐδέποτε τό συνέλαβε ἡ φιλοσοφική σκέψη· ἀνήκει δηλαδή ἀποκλειστικά στόν χῶρο τῆς σοφίας, τῆς δυνάμεως καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.Sin embargo, como el Dios no ha dejado de dar testimonios sobre Sí Mismo desde la época de Adán hasta la época de Abraham, exactamente así también no ha dejado sin testimonios sobre la verdad de la resurrección universal de los hombres.

Ὡστόσο, ὅπως ὁ Θεός δέν ἄφησε χωρίς μαρτυρίες τόν ἑαυτό Του ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἀδάμ ἕως τήν ἐποχή τοῦ Ἀβραάμ, ἔτσι ἀκριβῶς δέν ἄφησε καί χωρίς μαρτυρίες τήν ἀλήθεια γιά τήν καθολική ἀνάσταση τῶν ἀνθρώπων.

Así pues, en los libros del Antiguo Testamento observamos una apocálipsis-revelación progresiva y continuamente más precisa de esta verdad grandiosa sobre la resurrección de los muertos. Vale la pena ocuparnos con este testimonio que da el Cristo dentro de Su logos, en el Antiguo Testamento, y ver cómo de Su logos conduce progresivamente, como os dije, cada vez más a la aclaración del tema.

Ἔτσι λοιπόν στά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης παρατηροῦμε μία προοδευτική καί συνεχῶς σαφέστερη ἀποκάλυψη αὐτῆς τῆς παμμέγιστης ἀλήθειας γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἀξίζει νά ἀσχοληθοῦμε μέ αὐτές τίς μαρτυρίες πού δίνει ὁ Χριστός μέσα στόν δικό Του λόγο, στήν Παλαιά Διαθήκη, καί νά δοῦμε πῶς ἡ ἀλήθεια αὐτή τοῦ λόγου Του ὁδηγεῖ, ὅπως σᾶς εἶπα, ὅλο καί πιό προοδευτικά στή διασάφηση τοῦ θέματος.


2.1 La historia del heroico Job Ἡ ἱστορία τοῦ πολύαθλου Ἰώβ.

Es conocida la historia de Job, con el horror de su lepra, paralelamente con la amargura de los logos de sus tres amigos que fueron a consolarle. Y Job, entre otras cosas, dijo a ellos unos logos dignos de señalar. Estos constituyen el punto esencial de todo aquel diálogo admirable que se hizo entre Job y sus tres amigos reyes, que fueron como consoladores de la desgracia del anterior soberano Job. Estos logos son los siguientes:

Εἶναι γνωστή ἡ ἱστορία τοῦ Ἰώβ, μέ τήν φρίκη τῆς λέπρας του, παράλληλα μέ τήν πικρία τῶν λόγων τῶν τριῶν φίλων του πού ἦρθαν νά τόν παρηγορήσουν. Ὁ Ἰώβ, μεταξύ τῶν ἄλλων, εἶπε σ’ αὐτούς καί μερικά ἀξιοσημείωτα λόγια. Αὐτά ἀποτελοῦν τό κεντρικότατο σημεῖο ὅλου ἐκείνου τοῦ θαυμάσιου διαλόγου πού ἔγινε ἀνάμεσα στόν Ἰώβ καί στούς τρεῖς φίλους του βασιλεῖς, πού πῆγαν ὡς παρήγοροι τῆς δυστυχίας τοῦ τέως ἄρχοντος Ἰώβ. Τά λόγια του αὐτά εἶναι τά ἑξῆς:

Conozco que Aquel eterno me liberará de los males y sufrimientos de esta vida mía terrenal; resucitará mi cuerpo, que saborea y sufre agotándose de todas estas calamidades, porque esta resurrección se co-realizará por el Señor y omnipotente Dios. Estas cosas que yo conozco en mi interior muy bien, las conozco con el ojo (espíritu) de mi psique. Las ve el ojo de la fe y nadie más. Todas estas las cosas considero ya realizadas, con la esperanza que me da mi fe que reposa en mi corazón (psicosomático).

«Οἶδα, λέει ὁ Ἰώβ, ὅτι ἀένναός ἐστιν ὁ ἐκλύειν με μέλλων ἐπὶ γῆς, ἀναστήσει δὲ τὸ δέρμα μου τὸ ἀναντλοῦν ταῦτα· παρὰ γὰρ Κυρίου ταῦτά μοι συνετελέσθη, ἃ ἐγὼ ἐμαυτῷ συνεπίσταμαι, ἃ ὁ ὀφθαλμός μου ἑώρακε καὶ οὐκ ἄλλος, πάντα δέ μοι συντετέλεσθαι ἐν κόλπω»1. Δηλαδή: Γνωρίζω ὅτι εἶναι αἰώνιος Ἐκεῖνος πού πρόκειται νά μέ ἐλευθερώσει ἀπό τά δεινά τῆς ἐπίγειας αὐτῆς ζωῆς μου. Θά ἀναστήσει τό σῶμα μου, πού γεύεται ἐξαντλητικά ὅλα αὐτά τά δεινά, διότι αὐτή ἡ ἀνάσταση θά συντελεσθεῖ ἀπό τόν Κύριο καί παντοδύναμο Θεό. Αὐτά πού ἐγώ γνωρίζω μέσα μου πολύ καλά, τά γνωρίζω μέ τό μάτι τῆς ψυχῆς· τά βλέπει τό μάτι τῆς πίστεως, καί κανείς ἄλλος . Ὅλα αὐτά τά θεωρῶ ὅτι ἤδη ἔχουν πραγματοποιηθεῖ , μέ τήν ἐλπίδα πού μοῦ δίνει ἡ πίστη μου, πού ἀναπαύεται μέσα στήν καρδιά μου.

Por tanto, Job, pues, supera su enfermedad y a sí mismo, y ve esta grandeza, que nadie la ve, sino sólo él. Con el ojo (espíritu, nus) de su psique ve que el Dios le resucitará, le dará una piel nueva y un cuerpo nuevo.

Ὥστε λοιπόν ξεπερνᾶ τήν ἀρρώστια του ὁ πολύαθλος Ἰώβ, ξεπερνᾶ καί τόν ἑαυτό του, καί βλέπει τό μεγαλεῖο αὐτό, πού κανείς δέν βλέπει, παρά μόνον αὐτός. Μέ τό μάτι τῆς ψυχῆς του βλέπει ὅτι ὁ Θεός θά τόν ἀναστήσει, θά τοῦ δώσει καινούργιο δέρμα, θά τοῦ δώσει καινούργιο σῶμα.

No diga alguien que le daría curación. No olvidemos que detrás de las dimensiones históricas de un acontecimiento del Antiguo Testamento hay aquello, lo lejano, que se realiza a la persona del Mesías y a Sus obras. Si no fuera así todas estas cosas la Santa Escritura no las salvaguardaría. Si realmente queremos entender el logos de Dios y estar en en su espíritu verdadero, tal y como ha descrito el Espíritu de Dios estas grandes verdades, así deberemos ver las cosas.

Μήν πεῖ κάποιος ὅτι θά τοῦ ἔδινε τήν ἴαση. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι πίσω ἀπό τίς ἱστορικές διαστάσεις ἑνός γεγονότος στήν Παλαιά Διαθήκη πάντοτε ὑπάρχει ἐκεῖνο τό μακρινό, πού πραγματοποιεῖται στό πρόσωπο τοῦ Μεσσίου καί στά ἔργα Του. Ἄν δέν ἦταν ἔτσι, δέν θά τά διέσωζε αὐτά ὅλα ἡ Ἁγία Γραφή. Ἄν θέλουμε πραγματικά νά καταλαβαίνουμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά μπαίνουμε στό ἀληθινό πνεῦμα του, ὅπως τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ κατέγραψε τίς μεγάλες αὐτές ἀλήθειες, ἔτσι πρέπει νά τά βλέπουμε.


2.2 La profecía de Oseas Ἡ προφητεία τοῦ Ὠσηέ.

Oseas en capítulo 13 pasaje 14, escribe: “¡Pero yo los libraré del poder del hades; los salvaré del poder de la muerte! ¿Dónde están, muerte, tus estragos? ¿Dónde están, hades, tus azotes? ¿Dónde está tu aguijón envenenado?”. Es decir, ¿dónde está tu condena que traído para que mueran todos los hombres, oh muerte? ¿Dónde está tu aguijón envenenado, como una avispa, oh hades, que recogías las psiques de todos!…

Ὁ Ὠσηέ στό 13ο κεφάλαιο, στίχος 14, γράφει: «Ἐκ χειρὸς ᾅδου ῥύσομαι καὶ ἐκ θανάτου λυτρώσομαι αὐτούς· ποῦ ἡ δίκη σου, θάνατε; ποῦ τὸ κέντρον σου, ᾅδη;». Δηλαδή: Θά τούς γλυτώσω ἀπό τό χέρι τοῦ ἅδου, λέει ὁ Θεός, προσωποποιώντας ἐδῶ τόν ἅδη καί τόν θάνατο, καί θά τούς λυτρώσω ἀπό τόν θάνατο. Ποῦ εἶναι ἡ καταδίκη πού ἐπέφερες σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους νά πεθάνουν , ὦ θάνατε; Ποῦ εἶναι τό κεντρί σου τό δηλητηριασμένο , σάν ἄλλη σφήκα , ὦ ἅδη , πού μάζευες τίς ψυχές ὅλων ;…

Este logos no recuerda aquel logos admirable que más tarde dirá el Apóstol Pablo en Su Epístola a los Corintios 15,55, y que volveremos muchas veces en esto. Dice exactamente las mismas palabras.

Ὁ λόγος αὐτός μᾶς θυμίζει ἐκεῖνο τό θαυμάσιο πού θά πεῖ ἀργότερα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στό 15ο κεφάλαιο τῆς Α΄ Πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς του, καί πού θά ἐπανέλθουμε πολλές φορές σ’ αὐτό. Λέει ἀκριβῶς τά ἴδια λόγια.


2.3 Profecía de Isaías Ἡ προφητεία τοῦ Ἡσαΐα.

El profeta Isaías en capítulo 25 pasaje 19, lo escribe más claro aún: “Resucitarán los muertos, y se levantarán los que están en la tumbas”. Como veis, vamos progresivamente y más precisamente. Aquí observamos, hermanos míos, que hay un realismo, es tan intenso en las profecías siguientes que nos sorprende, y excluye toda cuestión de alegoría o metáfora.

Ὁ προφήτης Ἡσαΐας στό 26ο κεφάλαιο, στόν στίχο 19, γράφει ἀκόμα σαφέστερα: «ἀναστήσονται οἱ νεκροί , καὶ ἐγερθήσονται οἱ ἐν τοῖς μνημείοις». Θά ἀναστηθοῦν οἱ νεκροί καί θά σηκωθοῦν αὐτοί πού εἶναι μέσα στά μνήματα. Ὅπως βλέπετε, πᾶμε προοδευτικά, ὅλο καί σαφέστερα. Ἐδῶ παρατηροῦμε ὅτι ὑπάρχει ἕνας ρεαλισμός. Καί αὐτός ὁ ρεαλισμός, ἀγαπητοί μου, εἶναι τόσο ἔντονος στίς παρακάτω προφητεῖες, πού μᾶς καταπλήσσει, καί ἀποκλείει κάθε περίπτωση ἀλληγορίας ἤ μεταφορᾶς.


2.4 La historia de los siete Macabeos. Ἡ ἱστορία τῶν ἑπτά Μακκαβαίων.

También son famosos los últimos logos de los siete Macabeos, que murieron por martirio junto con su madre Salomé y el maestro de ellos Eleazar en la época de Antíoco el Epífanes, uno de los descendientes de Alejandro Magno. (Los festejamos el 1 de Agosto).

Περίφημοι ἐπίσης εἶναι οἱ τελευταῖοι λόγοι τῶν ἑπτά Μακκαβαίων, πού μαρτύρησαν μαζί μέ τή μητέρα τους τή Σολομονή καί τόν διδάσκαλό τους τόν Ἐλεάζαρο στήν ἐποχή τοῦ Ἀντιόχου τοῦ Ἐπιφανοῦς, ἑνός ἀπό τούς ἐπιγόνους τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου.2

Es sabido que Antíoco el Epífanes realmente torturó los hebreos de entonces –pero los piadosos hebreos -no todos- porque deseaba helenizarlos. Además por esta razón se ha escrito la Sabiduría Sirac, para poner un parapeto, un impedimento contra la helenización de los hebreos.

Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής πραγματικά βασάνισε τούς Ἑβραίους τότε –τούς εὐσεβεῖς Ἑβραίους· ὄχι ὅλους τούς Ἑβραίους– διότι ἐπιθυμοῦσε νά τούς ἐξελληνίσει. Ἐξάλλου γι’ αὐτόν τόν λόγο γράφτηκε ἡ Σοφία Σειράχ · γιά νά θέσει ἕνα πρόχωμα, ἕνα ἐμπόδιο κατά τοῦ ἐξελληνισμοῦ τῶν Ἑβραίων.

Por favor, poned atención a este punto, quizás vais a decir en vuestro interior: “¿Pero no era bueno que los hebreos se helenizaran? ¿Por qué no helenizarse y convertirse en helenos?”

Προσέξτε παρακαλῶ αὐτό τό σημεῖο, γιατί ἴσως θά πεῖτε ἀπό μέσα σας: «Δέν θά ἦταν καλά οἱ Ἑβραῖοι νά εἶχαν γίνει Ἕλληνες ; Γιατί νά μήν εἶχαν ἐξελληνιστεῖ καί νά γίνουν Ἕλληνες ; ».

Pero cuando decimos Helas, helenismo, espíritu helénico, no damos a entender un espacio geográfico, sino una mentalidad y una forma de pensar. Porque si pensamos que Hélade (Grecia) se había extendido entonces hasta los confines de la tierra, y después perdimos todas aquellas conquistas que se habían hecho por Alejandro Magno, esto no significa que la Hélade (Grecia) se ha borrado. En principio por supuesto que aún hay una Hélade (Grecia) geográficamente, que es nuestro país ahora. Pero no quiero dar a entender esto. Cuando decimos Helas (Grecia) damos a entender la forma de pensar, el espíritu y la mentalidad helénica. Helás, pues, no es simplemente un lugar geográfico. Además como Helás, helenista en sentido amplio se puede calificar también el Occidente entero. Europa y América se pueden calificar como Helás, helenistas. ¿Por qué? Porque Occidente piensa helénicamente. Cuando decimos helénica, entendemos que el pensamiento y la fundamentación de la civilización occidental es helénica (griega).

Ὅταν λέμε Ἑλλάς, ἑλληνισμός, ἑλληνικό πνεῦμα, δέν ἐννοοῦμε ἕνα γεωγραφικό χῶρο, ἀλλά μία νοοτροπία, ἕναν τρόπο τοῦ σκέπτεσθαι. Διότι ἄν σκεφθοῦμε ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἁπλώθηκε τότε στά πέρατα τῆς οἰκουμένης, καί κατόπιν χάσαμε ὅλες ἐκεῖνες τίς κατακτήσεις πού ἔγιναν ἀπό τό χέρι τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἡ Ἑλλάς ἔσβησε. Καταρχάς βέβαια γεωγραφικά ὑπάρχει ἀκόμα Ἑλλάς, ἡ χώρα μας ἡ Ἑλλάδα. Ἀλλά δέν ἐννοῶ αὐτό. Ὅταν λέμε Ἑλλάς, ἐννοοῦμε τόν τρόπο τοῦ σκέπτεσθαι, τό πνεῦμα, τή νοοτροπία. Δέν εἶναι λοιπόν ἡ Ἑλλάς ἁπλῶς ἕνας γεωγραφικός χῶρος. Ἐξάλλου Ἑλλάς, μέ τήν εὐρεῖα ἔννοια, μπορεῖ ἀκόμη νά χαρακτηρισθεῖ καί ὁλόκληρη ἡ Δύση. Ἡ Εὐρώπη καί ἡ Ἀμερική μποροῦν νά χαρακτηρισθοῦν Ἑλλάς. Γιατί; Διότι ἡ Δύση σκέπτεται ἑλληνικά. Ὅταν λέμε ἑλληνικά, ἐννοοῦμε ὅτι ἡ σκέψη καί ἡ θεμελίωση τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ἑλληνική.

Esto, pues, quería imponer Antíoco el Epífanes en Palestina, a los hebreos. No quería simplemente conquistarlos –además Palestina ya estaba conquistada por Alejandro Magno- tampoco quería tenerlos cautivos, porque los hebreos hacían a menudo revoluciones para liberarse. No. Quería imponer un cambio de mentalidad y de pensamiento a los hebreos. Por eso por primera vez en la historia de los hebreos se fundaron en Jerusalén gimnasios y academias tipo helénico. Quería hacer que los hebreos pensasen helénicamente.

Αὐτό λοιπόν ἤθελε νά ἐπιβάλει ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής στήν Παλαιστίνη, στούς Ἑβραίους. Δέν ἤθελε ἁπλῶς νά τούς κατακτήσει –ἄλλωστε ἦταν κατακτημένη ἡ Παλαιστίνη· τήν εἶχε κατακτήσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος– οὔτε ἀκόμη ἤθελε νά τούς κρατᾶ πάντοτε δέσμιους, ἐπειδή ὡς συνήθως οἱ Ἑβραῖοι ἔκαναν συχνά ἐπαναστάσεις γιά νά ἐλευθερωθοῦν. Ὄχι. Ἤθελε νά ἐπιβάλει τήν ἀλλαγή τῆς νοοτροπίας τῶν Ἑβραίων, τήν ἀλλαγή τῆς σκέψεώς τους. Γι’ αὐτό γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία τῶν Ἑβραίων ἱδρύθηκαν γυμναστήρια ἑλληνικοῦ τύπου στά Ἱεροσόλυμα. Ἤθελε νά κάνει τούς Ἑβραίους νά σκέπτονται ἑλληνικά.

Igual que hoy, por una parte sí, occidente piensa helénicamente, pero por otra parte, sus frutos ya no son helénicos. Sus cimientos son helénicos. Por eso vemos que el espíritu helénico que occidente ha tomado de Helade (Grecia) vuelve en Grecia pero no es aquellos que ha salido de aquí.; es algo distinto. ¡Lo veis! Por ejemplo Yanis sale de Grecia y Jony o Juan vuelve en Grecia! No es exactamente lo mismo.

Ὅπως καί σήμερα, ναί μέν ἡ Δύση σκέπτεται ἑλληνικά, ἀλλά παρά ταῦτα τά φροῦτα της δέν εἶναι ἑλληνικά πιά. Τά θεμέλιά της εἶναι ἑλληνικά. Γι’ αὐτό βλέπουμε ὅτι τό ἑλληνικό πνεῦμα, αὐτό πού πάρθηκε ἀπ’ τή Δύση, ὅταν ξαναγυρίζει πίσω στήν Ἑλλάδα, δέν εἶναι ἐκεῖνο πού ἔφυγε ἀπό τήν Ἑλλάδα· εἶναι κάτι διαφορετικό. Εἴδατε; Γιάννης φεύγει ἀπ’ τήν Ἑλλάδα, Τζώνης γυρίζει στήν Ἑλλάδα! Βέβαια ὁ Τζώνης εἶναι ὁ Γιάννης. Ἀλλά δέν εἶναι ἀκριβῶς ὁ Γιάννης· εἶναι ὁ Τζώνης, ὁ Τζών.

Así, pues, estas cosas que retornan, finalmente vienen para destruir Grecia. Pues, tal y como nosotros ahora pensamos que entrando el espíritu occidental que está degenerado y perdemos nuestra identidad helénica e intentamos hacer una resistencia, exactamente lo mismo intentaban hacer también los hebreos del siglo II antes de Cristo. Espero que ahora me entendáis. Es decir, luchaban para afrontar la corriente del pensamiento helenista, que estaba entrando en la patria de ellos y quería cambiarlos de aquello que tenían: la fe en el verdadero Dios, con todas las esperanzas proféticas sobre el Mesías, como Redentor de la humanidad. Por lo tanto el tema realmente es enorme. Podría hablaros horas sobre esto, pero salgo de mi tema.

Ἔ, λοιπόν, αὐτά πού ἔρχονται πίσω, τελικά ἔρχονται νά καταστρέψουν τήν Ἑλλάδα. Κι ὅπως ἐμεῖς σήμερα σκεφτόμαστε ὅτι εἰσορμώντας τό δυτικό πνεῦμα, πού εἶναι ἤδη ξεφτισμένο, χάνουμε τήν ἑλληνική μας ταυτότητα καί προσπαθοῦμε νά φέρουμε μιά ἀντίσταση σ’ αὐτό τό ἀνοσιούργημα πού ἐπιτελεῖται, τό ἴδιο ἀκριβῶς προσπαθοῦσαν νά κάνουν καί οἱ Ἑβραῖοι τότε, τόν 2ο αἰώνα π.Χ.. Ἐλπίζω τώρα νά μέ καταλαβαίνετε. Ἀγωνίζονταν δηλαδή νά ἀντιμετωπίσουν τό ρεῦμα τῆς ἑλληνικῆς σκέψεως, πού ἔμπαινε μέσα στήν πατρίδα τους καί ἤθελε νά τούς ἀλλάξει ἐκεῖνο πού εἶχαν: τήν πίστη στόν ἀληθινό Θεό, μέ ὅλες τίς προφητικές προσδοκίες περί τοῦ Μεσσίου, ὡς Λυτρωτοῦ τῆς ἀνθρωπότητος. Εἶναι συνεπῶς πελώριο θέμα, πραγματικά. Θά μποροῦσα ὥρα πολλή νά σᾶς μιλῶ ἐπάνω σ’ αὐτό, ἀλλά βγαίνω ἀπό τό θέμα μου.

En aquellos días, pues, martirizaron los siete Macabeos con este admirable martirio, que es modelo del martirio cristiano, único de este tipo dentro en el Antiguo Testamento. Por supuesto que los hebreos han sufrido mucho durante sus operaciones bélicas, derrotas de distintos enemigos, etcétera, pero el martirio para la fe nunca se les fue impuesto. Sólo los siete Macabeos martirizaron para la Fe, y así, como os dije, son prototipo o modelo del martirio cristiano. La manera por la que estos siete jóvenes héroes afrontan el martirio es ejemplar.

Στίς ἡμέρες ἐκεῖνες λοιπόν μαρτύρησαν οἱ ἑπτά Μακκαβαῖοι μέ αὐτό τό θαυμαστό μαρτύριο, πού εἶναι ὑπόδειγμα χριστιανικοῦ μαρτυρίου, μοναδικό μέσα στήν Παλαιά Διαθήκη τέτοιου τύπου. Βεβαίως οἱ Ἑβραῖοι ὑπέφεραν πολλά κατά τίς πολεμικές τους ἐπιχειρήσεις, τίς ἧττες τους ἀπό διάφορους ἐχθρούς καί λοιπά, ἀλλά μαρτύριο γιά τήν Πίστη οὐδέποτε τούς ἐπιβλήθηκε. Μόνο οἱ ἑπτά Μακκαβαῖοι μαρτύρησαν γιά τήν Πίστη, καί ἔτσι ἀποτελοῦν, ὅπως σᾶς εἶπα, ὑπόδειγμα, πρότυπο χριστιανικοῦ μαρτυρίου. Εἶναι ἰδεῶδες μαρτύριο! Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο αὐτά τά ἑπτά παλληκάρια ἀντιμετωπίζουν τό μαρτύριό τους εἶναι ὑποδειγματικός.

Había una madre, viuda, que había muerto su marido con quien había tenido siete varones, muy guapos, uno más bello que el otro. Entonces Antíoco el Epífanes había impuesto a los Israelitas que coman carne de cerdo, porque esto era una forma de poder desarraigar las “profundidades” de la Ley. Igual que hoy, decimos que vamos a quitar el ayuno, cambiar las fechas de la Pascua, de modo que la celebremos con otras religiones y los heterodoxos, hacer la semana de diez días en vez de siete… unas cosas así que se asimilan a los tipo extranjeros, mientras que la realidad no es otra cosa que un anzuelo para desarraigar la esencia. No os impresione esto. Así pues, que no se considere una cerradura de mente el que estos siete jóvenes insistían en no comer carne de cerdo. Esta era la razón. No era una cabezonería.

Ἦταν μία μητέρα, χήρα, εἶχε πεθάνει ὁ σύζυγός της, μέ τόν ὁποῖο εἶχε ἀποκτήσει ἑπτά ἀγόρια, ἑπτά παλληκάρια, τό ἕνα ὡραιότερο καί καλύτερο ἀπό τό ἄλλο. Ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής λοιπόν εἶχε ἐπιβάλει τότε στούς Ἰσραηλίτες νά τρῶνε χοιρινό κρέας, γιατί αὐτός ἦταν ἕνας τρόπος νά μπορέσει νά καταργήσει τά βαθέα τοῦ Νόμου. Ὅπως καί σήμερα, πού λέμε νά καταργήσουμε τή νηστεία, νά ἀλλάξουμε καί τό πότε θά γιορτάζουμε τό Πάσχα,3 ὥστε νά συνεορτάζουμε μέ τούς ἀλλόθρησκους καί ἀλλόδοξους, νά κάνουμε τήν ἑβδομάδα ὄχι ἑπτά μέρες ἀλλά δέκα μέρες, …κάτι τέτοια, πού μοιάζουν ἐξωτερικοί τύποι, ἐνῶ στήν πραγματικότητα δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τό δόλωμα γιά νά πετάξουμε καί τήν οὐσία. Μή σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό. Ἔτσι λοιπόν ἄς μή θεωρηθεῖ στενοκεφαλιά τό ὅτι τά ἑπτά αὐτά παιδιά ἐπέμεναν νά μή φᾶνε χοιρινό κρέας. Δέν ἦταν στενοκεφαλιά. Ὁ λόγος ἦταν αὐτός.

Así cuando fueron llamados a comer carne de cerdo, dijeron no. Entonces Antíoco el Epífanes los amenazó que los torturará. Vale la pena que leáis en II Macabeos capítulo 7º. Todo el capítulo se refiere al martirio de ellos. Os ruego mucho, que en vuestras casas lo leáis. El libro original está escrito en Helénico; tiene una lengua muy bella, no es de traducción. Recopilo algunas respuestas de estos siete jóvenes.

Ἔτσι, ὅταν προκλήθηκαν νά φᾶνε χοιρινό κρέας, εἶπαν τό ὄχι. Καί τότε ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής τούς ἀπείλησε ὅτι θά τούς βασανίσει. Ἀξίζει νά διαβάσετε στό Β΄ Μακκαβαίων τό 7ο κεφάλαιο. Ὁλόκληρο τό κεφάλαιο ἀναφέρεται στό μαρτύριό τους. Θά παρακαλέσω πολύ, στό σπίτι σας νά τό διαβάσετε. Τό πρωτότυπο βιβλίο εἶναι γραμμένο στά ἑλληνικά· ἔχει μία ὡραιότατη γλώσσα, ὄχι ἀπό μετάφραση. Σταχυολογῶ κάποιες ἀπαντήσεις μερικῶν ἀπό τά ἑπτά αὐτά ἀγόρια.

Mientras martirizó el primero, vino la tanta del segundo y a punto de expirar, dijo a Antíoco el Epífanes: “¡Tú, criminal, nos quitas la vida presente; pero el Rey del mundo nos resucitará y nos dará después una vida eterna a los que morimos por sus leyes!”.

Ἀφοῦ μαρτύρησε ὁ πρῶτος καί πέθανε, ἔρχεται ἡ σειρά τοῦ δευτέρου, πού ἐνῶ πεθαίνει, λέει στόν Ἀντίοχο τόν Ἐπιφανῆ: «Σὺ μὲν ἀλάστωρ ἐκ τοῦ παρόντος ἡμᾶς ζῆν ἀπολύεις , ὁ δὲ τοῦ κόσμου βασιλεὺς ἀποθανόντας ἡμᾶς ὑπὲρ τῶν αὐτοῦ νόμων εἰς αἰώνιον ἀναβίωσιν ζωῆς ἡμᾶς ἀναστήσει»4. Δηλαδή: Σύ μέν, ἀλιτήριε, προσπαθεῖς νά μᾶς βγάλεις ἀπό τήν παροῦσα ζωή , νά μᾶς ξοφλήσεις , νά πεθάνουμε πρόωρα , βιάζεσαι νά μᾶς πεθάνεις· ἀλλά ὁ Βασιλιάς τοῦ κόσμου , ὁ αἰώνιος Θεός, πού τηροῦμε μέχρι θανάτου τίς ἐντολές Του , θά μᾶς ἀναστήσει σέ μιά αἰώνια ζωή !

Y el tercero, extendió las manos con valor, diciendo con gallardía: “Del cielo, es decir, de Dios, he recibido estos miembros, y ahora los desprecio por amor de sus leyes, porque tengo la esperanza y sé que un día el mismo Dios me los devolverá”.

Ὁ τρίτος, πεθαίνοντας, εἶπε τά ἑξῆς: «Ἐξ οὐρανοῦ ταῦτα κέκτημαι καὶ διὰ τοὺς αὐτοῦ νόμους ὑπερορῶ ταῦτα καὶ παρ’  αὐτοῦ ταῦτα πάλιν ἐλπίζω κομίσασθαι»5. Δηλαδή: Αὐτά τά μέλη μου, τά χέρια, τά πόδια, λέει στόν Ἀντίοχο, αὐτά τά μέλη τοῦ σώματός μου τά ἔχω ἀποκτήσει ἀπό τόν Οὐρανό, δηλαδή ἀπό τόν Θεό, ὁ Θεός μοῦ τά ἔδωσε –ὁ Θεός δίνει τή ζωή καί τήν ὕπαρξη σέ κάθε ἄνθρωπο πού γεννιέται– καί γιά χάρη τοῦ νόμου Του δέν τά ὑπολογίζω , τά περιφρονῶ καί τά παραβλέπω , καί ἔχω τήν ἐλπίδα ὅτι ἀπό τόν Θεό πάλι θά τά ξαναπάρω πίσω.

¡Atención! ¡Estamos en II siglo antes de Cristo. ¡Es realmente impresionante ver cómo el Espíritu de Dios describe todas estas cosas en el libro de la Santa Escritura! ¡Os impresiona!… No dice nada sobre la psique-alma, no habla nada sobre ella; habla sobre los miembros del cuerpo. Porque al martirio, si lo quieren, no puede entrar la psique. ¿Dónde va a entrar? ¿En la ruedas? ¿en las sartenes, en los aceites candentes? ¿Dónde?… El cuerpo y sus miembros sufren estas cosas. Además lo dijo, que los miembros del cuerpo padecen, y pierde estas cosas que le ha dado el Dios, y las volverá a tener. ¡Recuperará sus manos, sus pies, sus ojos, todo! ¿Os llama la atención esto, el que habla sobre revivificación de los miembros del cuerpo humano? ¡Qué realismo!

Προσέξτε: εἶναι 2ος αἰώνας π.Χ.! Εἶναι πραγματικά καταπληκτικό νά βλέπει κανείς πῶς τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταγράφει αὐτά μέσα στό βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς! Σᾶς κάνει ἐντύπωση;… Δέν λέει γιά τήν ψυχή τίποτα, δέν μιλάει γιά τήν ψυχή· μιλάει γιά τά μέλη τοῦ σώματος. Διότι στό μαρτύριο, ἄν τό θέλετε, δέν μπορεῖ νά μπεῖ ἡ ψυχή. Ποῦ νά μπεῖ; στούς τροχούς; στά τηγάνια; στά βραστά λάδια; στά ξέστρα; ποῦ; τί;… Τό σῶμα ὑφίσταται αὐτά, τά μέλη του δεινοπαθοῦν. Ἐξάλλου τό εἶπε, ὅτι αὐτά τά μέλη τοῦ σώματός του τώρα δεινοπαθοῦν, καί χάνει αὐτά πού τοῦ τά ἔδωσε ὁ Θεός, καί θά τά ἀποκτήσει πάλι. Θά ἐπανακτήσει τά χέρια του καί τά πόδια του καί τά μάτια του καί τά αὐτιά του· ὅλα! Σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό, τό ὅτι μιλάει γιά ἀναβίωση τῶν μελῶν τοῦ ἀνθρώπινου σώματος; Τί ρεαλισμός!…

Y el cuarto a punto de morir, dijo: “Es preferible sucumbir en manos de hombres, teniendo en Dios la esperanza de ser resucitados de nuevo por él. Pero para ti no habrá resurrección para la vida, sino de juicio”. ¡Maravilloso!

Ὁ τέταρτος εἶπε: «Αἱρετὸν μεταλλάσσοντα ὑπ’ ἀνθρώπων τὰς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ προσδοκᾶν ἐλπίδας πάλιν ἀναστήσεσθαι ὑπ’  αὐτοῦ· σοὶ μὲν γὰρ ἀνάστασις εἰς ζωὴν οὐκ ἔσται»6. Δηλαδή: Εἶναι προτιμότερο νά πεθαίνει κανείς ἀπό τά χέρια τῶν ἀνθρώπων, μέ τήν ἐλπίδα πού ἔχει στόν Θεό ὅτι θά ἀναστηθεῖ καί πάλι ἀπό Ἐκεῖνον. Γιά σένα ὅμως , βασιλιά , ἡ ἀνάστασή σου δέν θά εἶναι πρός τή ζωή. Ὥστε λοιπόν κι ἐσύ, βασιλιά, θά ἀναστηθεῖς ! Κι ἐγώ θά ἀναστηθῶ, κι ἐσύ θά ἀναστηθεῖς !… Ἀλλά ἐγώ θά ἀναστηθῶ «εἰς ἀνάστασιν ζωῆς», σύ ὅμως θά ἀναστηθεῖς «εἰς ἀνάστασιν κρίσεως»7. Καταπληκτικό!

Finalmente Antíoco ve que es vencido por estos jóvenes que permanecen firmes en su Fe, a pesar del horrible martirio que sufren, cree que satisfará su egoísmo ganando el último, el séptimo que era el más pequeño. Así que creyendo que la madre de ellos, Salomé, ahora tiene mucho dolor -¡admirad por favor; estaba presente al martirio de sus hijos!- y creyendo que como madre influiría a su hijo pequeño que hiciera culto a los ídolos y comer carne de cerdo, manda a ella su hijo pequeño para que le hable, calculando que una madre podría en momentos así decir a su hijo: “Hijo mío, por favor, ten piedad de mí; he perdido seis hijo, tus seis hermanos, no quiero perderte a ti también”. En esto calculaba Antíoco.

Τέλος, ὅταν ὁ Ἀντίοχος βλέπει ὅτι νικιέται ἀπό τά νεαρά αὐτά παιδιά, πού μένουν σταθερά στήν Πίστη τους παρά τό φρικτό μαρτύριο πού ὑφίστανται, ἐλπίζει ὅτι θά ἱκανοποιήσει πλέον τόν ἐγωισμό του κερδίζοντας τόν τελευταῖο, τόν ἕβδομο, πού ἦταν τό πιό μικρό παιδί. Ἔτσι, νομίζοντας ὅτι ἡ μητέρα τους, ἡ Σολομονή, πονᾶ τώρα –θαυμάστε την, παρακαλῶ· ἦταν παροῦσα στό μαρτύριο τῶν παιδιῶν της!– καί ἐλπίζοντας ὅτι σάν μάνα θά ἐπηρεάσει τό μικρό της τό παιδί νά θυσιάσει στά εἴδωλα καί νά φάει χοιρινό κρέας, τῆς στέλνει τόν μικρό νά τοῦ μιλήσει, ὑπολογίζοντας πώς θά τοῦ ἔλεγε ὅ,τι μιά μητέρα θά μποροῦσε νά πεῖ σέ τέτοιες στιγμές στό παιδί της: «Παιδί μου, σέ παρακαλῶ, λυπήσου με ! Ἕξι ἀδέλφια σου ἔχασα , ἕξι παιδιά μου ἔχασα· μή σέ χάσω κι ἐσένα !». Ἐκεῖ ὑπολόγιζε ὁ Ἀντίοχος.

Escuchad ahora qué dijo esta gloriosa y bienaventurada madre a su hijo:Hijo mío, ten compasión de mí, que durante nueve meses te llevé en mis entrañas, y te he amamantado durante tres años y te he alimentado y te he criado y educado hasta la edad que ahora tienes. Te pido, hijo mío, que mires al cielo y a la tierra y a todo lo que hay en ella, que reconozcas que Dios lo hizo todo de la nada y que de la misma manera hizo el género humano”.

Ἀκοῦστε ὅμως τί εἶπε αὐτή ἡ ἔνδοξη, ἡ μακάρια μητέρα στό παιδί της: «Υἱέ, ἐλέησόν με τὴν ἐν γαστρὶ περιενέγκασάν σε μῆνας ἐννέα καὶ θηλάσασάν σε ἔτη τρία καὶ ἐκθρέψασάν σε καὶ ἀγαγοῦσαν εἰς τὴν ἡλικίαν ταύτην καὶ τροφοφορήσασαν». Δηλαδή: Παιδί μου, λυπήσου με! Λυπήσου ἐμένα, πού σέ κράτησα ἐννέα μῆνες στά σπλάχνα μου, ἐμένα πού σέ θήλασα τρία χρόνια –τόσος ἦταν ὁ θηλασμός στούς Ἑβραίους– καί σέ ἔθρεψα καί σέ μεγάλωσα καί σέ ἔφερα στήν ἡλικία πού βρίσκεσαι τώρα ! Παιδί μου, λυπήσου με !…Καί συνεχίζει: «Ἀξιῶ σε, τέκνον, ἀναβλέψαντα εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς πάντα ἰδόντα, γνῶναι ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν αὐτὰ ὁ Θεὸς καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος οὕτως γεγένηται». Ἀπαιτῶ , παιδί μου –ὄχι «σέ παρακαλῶ», ἀλλά «ἀξιώνω , ἀπαιτῶ»!– ρίξε μιά ματιά στόν οὐρανό , δές τά ἀστέρια τ’  ἀναρίθμητα , καί δές ὅτι ὅλα αὐτά τά δημιούργησε ὁ Θεός. Ρίξε μιά ματιά στούς ἀνθρώπους· ὅλους ὁ Θεός τούς ἔκανε. Ὅλα αὐτά , καί τούς ἀνθρώπους καί τ’  ἀστέρια καί τή γῆ , τά δημιούργησε «ἐξ οὐκ ὄντων», ἀπό τό μηδέν.

Esta expresión “Dios lo hizo todo de la nada” es única en la Santa Escritura que la envidiarían todos los sistemas filosóficos. Está claro que está fuera de toda lógica, es cuestión sólo de apocálipsis-revelación que de la nada se ha creado todo. Esta frase la ha tomado san Basilio y la puso en su Divina Liturgia. Porque Aristóteles decía que de la nada o del cero igual nada o cero, o nada se ha hecho de la nada., en cambio la apocálipsis-revelación de Dios dice que “todo se ha creado de la nada”. ¡Esto dijo una madre a su hijo pequeño!

Αὐτή ἐδῶ ἡ ἔκφραση εἶναι μοναδική στήν Ἁγία Γραφή, ὡς ἔκφραση, τήν ὁποία θά ζήλευαν ὅλα τά φιλοσοφικά συστήματα. Εἶναι βέβαια ἔξω ἀπό κάθε λογική, καί εἶναι θέμα μόνο ἀποκαλύψεως ὅτι ἐκ τοῦ μηδενός δημιουργήθηκε τό πᾶν. Τή φράση αὐτή τήν ἔχει πάρει καί ὁ Μέγας Βασίλειος καί τήν ἔχει βάλει μέσα στή Θεία Λειτουργία του.8 Διότι ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε ὅτι ἐκ τοῦ μηδενός μηδέν,9 ἐνῶ ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ λέει ὅτι ἐκ τοῦ μηδενός τά πάντα, ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τά πάντα ! Αὐτό εἶπε μία μάνα στό παιδί της, στό μικρό της τό παιδί!

No temas a este verdugo; hazte digno de tus hermanos y acepta la muerte, para que tengas parte en la misericordia con tus hermanos”. O sea, acepta la muerte por martirio para volver a tenerte otra vez con tus hermanos en el tiempo de la misericordia (increada) de Dios. Atención; ¿cuál es esta misericordia de Dios? ¡Es la resurrección de los muertos! Es decir, ¡cuando el Dios dará Su misericordia, compasión para que sean resucitados los hombres, entonces mis hijos, tú junto con tus hermanos os volveré a tener!

«Λυπήσου με, λοιπόν, παιδί μου, πρόσεξε, ἀξιῶ», «μὴ φοβηθῇς τὸν δήμιον τοῦτον, ἀλλὰ τῶν ἀδελφῶν ἄξιος γενόμενος , ἐπίδεξαι τὸν θάνατον, ἵνα ἐν τῷ ἐλέει σὺν τοῖς ἀδελφοῖς σου κομίσωμαί σε»10. Δηλαδή: Παιδί μου, μή τόν φοβηθεῖς αὐτόν τόν δήμιο , ἀλλά νά γίνεις ἰσάξιος μέ τούς ἀδελφούς σου. Ὅπως ἐκεῖνοι φάνηκαν ἄξιοι , νά γίνεις κι ἐσύ ἰσάξιος μέ αὐτούς . Δέξου τόν θάνατο τόν μαρτυρικό , γιά νά σέ ἀποκτήσω πάλι, μέ τούς ἀδελφούς σου, στόν καιρό τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Προσέξτε: Ποιό εἶναι αὐτό τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ ; Εἶναι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν! Δηλαδή: Ὅταν θά δώσει ὁ Θεός τό ἔλεός Του νά ἀναστηθοῦν οἱ ἄνθρωποι , τότε τά παιδιά μου , ἐσένα μαζί μέ τά ἀδέλφια σου , νά σᾶς ξαναποκτήσω !

¡Habéis visto, por favor, la magnitud de la confesión de fe en la resurrección universal de los muertos!… ¡Nos sorprende y nos maravilla, queridos míos! ¡Pero iré un paso más allá: habéis visto la psique-alma de una madre, admirable y bienaventurada, una madre heroica de la Fe y de la patria!…

Εἴδατε, παρακαλῶ, μέγεθος ὁμολογίας πίστεως στήν καθολική ἀνάσταση τῶν νεκρῶν;… Μᾶς καταπλήσσει, ἀγαπητοί! Ἀλλά θά προχωρήσω καί λίγο πιό πέρα: Εἴδατε τήν ἡρωϊκή ψυχή μιᾶς μητέρας, τῆς θαυμάσιας καί μακάριας αὐτῆς μητέρας, τῆς ἡρωΐδος τῆς Πίστεως ἀλλά καί τῆς πατρίδος της;…

De verdad, amigos míos, no sé cómo nosotros veríamos a nuestros hijos, y qué les aconsejaríamos. Posiblemente tendríamos miedo que les pase algo, si estuviesen en un peligro así, y sobre todo por la Fe de ellos. ¿Quizás estamos preparados abandonarlo todo por tal que nuestro hijo no sufra? ¿Qué madre tendría el valor de decir estas palabras a su hijo como las que dijo Salomé? Pero estas cosas se han escrito sobre Salomé como modelo, ejemplo. Y no creáis que el honor y el valor sería menor, a cualquier época, si una madre hablase así a sus hijos. ¡Durante el día del Juicio, el día que el Dios nos pedirá cuentas, ella también será glorificada a lado de Salomé con aquellos gloriosos hijos suyos! ¡Sí!

Ἀλήθεια, δέν ξέρω πῶς ἐμεῖς θά βλέπαμε τά παιδιά μας, ἀγαπητοί μου, τί θά τά συμβουλεύαμε, ἄν θά εἴχαμε παιδιά. Μήπως θά φοβόμασταν μή πάθουν τίποτα, ὅταν θά βρίσκονταν σέ ἕναν κίνδυνο, καί μάλιστα γιά τήν Πίστη τους; Μήπως εἴμαστε ἕτοιμοι νά τά ἀπεμπολήσουμε ὅλα, νά τά κλωτσήσουμε ὅλα, ἀρκεῖ τό παιδί μας νά μή δεινοπαθήσει; Ποιά μητέρα θά εἶχε τή δύναμη νά πεῖ αὐτά τά λόγια στό παιδί της, ὅπως τά εἶπε ἡ Σολομονή; Ἀλλά αὐτά γράφηκαν γιά τή Σολομονή ὡς ὑπόδειγμα. Καί μή νομίσετε ὅτι θά ἦταν μικρότερη ἡ ἀξία κάθε γυναίκας, ὁποιασδήποτε ἐποχῆς, ὅταν θά μιλοῦσε μ’ αὐτόν τόν τρόπο στά παιδιά της. Κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως, τήν ἡμέρα τῶν λογαριασμῶν πού θά ζητήσει ὁ Θεός, θά δοξασθεῖ καί ἐκείνη πλάι στή Σολομονή μέ τά ἔνδοξα ἐκεῖνα παιδιά της. Ναί!

¡Pero una cosa sola os ruego: crear y educar nuestros hijos con espíritu heroico! Sólo esto os digo. ¡Con espíritu heroico debemos instruir a nuestros hijos, y no con espíritu blando, espíritu de buena vida cómoda y ay que no le pase nada, que no sufra nuestro hijo y al futuro veremos!… No queridos míos, no; ¡con espíritu heroico debemos instruir y educar a nuestros hijos! Pero por supuesto que nuestros hijos deben ver este espíritu heroico también en nosotros. ¡Cread y educad héroes de la Fe y de nuestra patria! Porque, no lo olvidemos, si alguna vez nos atacan los enemigos, no combatirán helenos cualesquiera, sino aquellos que creen en Dios. Así son las cosas y creo que estáis de acuerdo también vosotros. Su patria la aman sólo aquellos que creen y aman a Dios; de otra manera dirán aquello histórico de los franceses «¿Pourquoi, por qué. Está claro que nadie quiere la guerra, pero cuando peligran la fe y las cosas sagradas uno combatirá. Pues, combatirán sólo aquellos que son héroes de la Fe. 

Ὅμως ἕνα μόνο σᾶς παρακαλῶ: νά τρέφουμε τά παιδιά μας μέ ἡρωικό πνεῦμα! Αὐτό μόνο σᾶς λέω. Μέ ἡρωϊκό πνεῦμα νά τρέφουμε τά παιδιά μας, καί ὄχι μέ πνεῦμα μαλθακό, μέ τό πνεῦμα τῆς καλοζωίας, μέ τό πνεῦμα ἐκεῖνο τοῦ βολέματος, μέ τό πνεῦμα τοῦ νά μή δεινοπαθήσει , νά μήν κακοπάθει τό παιδί μας , καί δέν βαριέσαι παρακάτω...! Ὄχι, ἀγαπητοί μου, ὄχι∙ ἡρωικό πνεῦμα νά δώσουμε στά παιδιά μας!… Ἀλλά τά παιδιά μας βέβαια θά πρέπει νά δοῦν καί σέ μᾶς αὐτό τό ἡρωικό πνεῦμα. Δημιουργῆστε ἥρωες καί τῆς Πίστεως καί τῆς πατρίδος μας! Γιατί, μή τό ξεχνᾶμε, ἄν κάποτε μᾶς χτυπήσουν οἱ ἐχθροί, δέν θά πολεμήσουν οἱ ὅποιοι - ὅποιοι Ἕλληνες, ἀλλά θά πολεμήσουν μόνο ἐκεῖνοι πού πιστεύουν στόν Θεό. Ἔτσι εἶναι τά πράγματα, καί πιστεύω θά συμφωνεῖτε κι ἐσεῖς. Τήν πατρίδα τους τήν ἀγαποῦν μόνον ὅσοι πιστεύουν καί ἀγαποῦν τόν Θεό· ἀλλιώτικα θά ποῦν ἐκεῖνο τό ἱστορικό «Pourquoi?»,  δηλαδή   «Γιατί νά πολεμήσουμε;   Γιά ποιόν λόγο; »11. Βεβαίως κανείς δέν θά ἤθελε νά πολεμᾶ· ἀλλά ὅταν ἀπειλοῦνται ἱερά καί ὅσια, δέν θά πολεμήσει; Λοιπόν, θά πολεμήσουν μόνον ἐκεῖνοι οἱ ἥρωες πού εἶναι ἥρωες τῆς Πίστεως.

De todas formas, las palabra de esta mujer, Salomé, son un monumento de verdadera educación, de percepción ortodoxa en la relaciones de padres e hijos y la fe ortodoxa a Dios; además, apocaliptan-revelan también una fuerza profética por la futura resurrección de los muertos, que es una fe universal.

Πάντως τά λόγια τῆς γυναίκας αὐτῆς, τῆς Σολομονῆς, εἶναι ἕνα μνημεῖο ἀληθινῆς παιδαγωγικῆς, ὀρθῆς ἀντιλήψεως σχέσεων γονέων καί παιδιῶν καί ὀρθῆς πίστεως στόν Θεό· ἀκόμα ἀποκαλύπτουν καί μιά προφητική δύναμη γιά τή μέλλουσα ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, πού ἀποτελεῖ καθολική πίστη.


2.5 La historia de Judas el Macabeo

Ἡ ἱστορία τοῦ Ἰούδα τοῦ Μακκαβαίου.

Judas el Macabeo –está en 2Macabeos, capítulo 12- en una batalla habían muerto bastantes soldados suyos y cuando fueron a enterrarlos, se dio cuenta que en el seno de ellos tenían unos amuletos idólatras. Diríamos que eran como los amuletos que muchas veces algunos hombres toman de los magos –como huesos o alas de murciélagos, pétalos, etcétera- y se los ponen encima supuestamente como si les protegieran, o no tengan mal de ojo y todos estos cuentos que dicen. Pues, Judas el Macabeo percibió que los soldaros que habían muerto, tenían este tipo de amuletos encima de su cuerpo, y observó que sólo aquellos que llevaban amuletos habían sido matados. Entonces entendió que el Dios los había castigado, porque llevaban estos objetos idólatras.

Ὁ Ἰούδας ὁ Μακκαβαῖος –εἶναι στό Β΄ Μακκαβαίων, 12ο κεφάλαιο– σέ κάποια μάχη πού εἶχε καί σκοτώθηκαν ἀρκετοί στρατιῶτες του, ὅταν πῆγαν νά τούς θάψουν, ἀντελήφθη ὅτι μέσα στόν κόλπο τους εἶχαν κάτι εἰδωλολατρικά φυλαχτά. Ἦταν, θά λέγαμε, σάν κι ἐκεῖνα πού πολλές φορές μερικοί παίρνουν ἀπό τούς μάγους –κάτι νυχτερίδες, κάτι πέταλα, κάτι… καί τά λοιπά– καί τά βάζουν οἱ ἄνθρωποι ἐπάνω τους γιά φυλαχτά, γιά νά μήν τούς πιάνει τό κακό τό μάτι, νά μήν τούς βρεῖ ἡ κακιά ἡ ὥρα, καί ὅ,τι ἄλλα παραμύθια λένε. Ἀντελήφθη λοιπόν ὁ Ἰούδας ὁ Μακκαβαῖος ὅτι οἱ στρατιῶτες πού φονεύθηκαν εἶχαν τέτοια πράγματα ἐπάνω τους, καί παρατήρησε ὅτι φονεύθηκαν μόνον ἐκεῖνοι πού εἶχαν αὐτά τά φυλαχτά! Τότε κατάλαβε ὅτι τούς τιμώρησε ὁ Θεός, διότι ἔφεραν ἐπάνω τους εἰδωλολατρικά ἀντικείμενα.

Y qué hizo: “Contó los soldaos muertos e hizo una colecta soldado por soldado y reunió hasta dos mil dracmas de plata, que envió a Jerusalén para que ofrecieran un sacrificio por el pecado; e hizo muy bien por esta acción elevada y noble, inspirada en el pensamiento de la resurrección de los muertos. Puesto que si él no hubiera esperado que aquellos muertos habían de resucitar, vano, tonto y superfluo hubiera sido orar por ellos” (IIMac 12, 43-44). Es decir, que uno haga sacrificios para hombres que habían caído en pecado, si no hay resurrección de los muertos, esto sería una nimiedad y una tontería.

Καί τί ἔκανε; «Ποιησάμενός τε κατ’ ἀνδραλογίαν κατασκευάσματα εἰς ἀργυρίου δραχμὰς δισχιλίας , ἀπέστειλεν εἰς Ἱεροσόλυμα προσαγαγεῖν περὶ ἁμαρτίας θυσίαν, πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος ». Δηλαδή: Μέτρησε πόσοι ἦταν οἱ φονευθέντες , καί «κατ’  ἀνδραλογίαν», δηλαδή ἀνάλογα μέ τόν ἀριθμό τῶν ἀνδρῶν, μάζεψε χρήματα ,  2.000 ἀργυρές δραχμές ,  καί τίς ἔστειλε στά Ἱεροσόλυμα , γιά νά γίνουν θυσίες γιά τήν ἐξιλέωσή τους. Καί σημειώνει ὁ ἱερός ἱστοριογράφος ἐδῶ ὅτι «πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος», δηλαδή πολύ καλά ἔκανε μέ αὐτό πού ἔκανε«ἀστείως» θά πεῖ θεαρέστως σκεπτόμενος τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Καί συμπληρώνει: «εἰ γὰρ μὴ τοὺς προπεπτωκότας ἀναστῆναι προσεδόκα, περισσὸν ἂν ἦν καὶ ληρῶδες ὑπὲρ νεκρῶν προσεύχεσθαι»12. Δηλαδή: Ἄν δέν ὑπῆρχε ἡ πίστη στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, τό νά κάνει κανείς θυσίες γιά τούς νεκρούς πού εἶχαν πέσει στήν ἁμαρτία , αὐτό, λέει, θά ἦταν περιττό καί «ληρῶδες» , θά ἦταν τρελλό πράγμα.

¡De modo que el sagrado historiador hasta pone un comentario sobre la resurrección de los muertos! Este comentario nos recuerda a Apóstol Pablo que dice: “Porque si los muertos no resucitan, tampoco Cristo resucitó; y si Cristo no resucitó, vuestra fe es vana, vacía e inútil; aún estáis sumergidos en vuestros pecados” (1Cor 15,16-17). Pero, como os dije, progresamos más en la apocálipsis-revelación del realismo de la resurrección d elos muertos.

Ὥστε βάζει καί σχόλιο ὁ ἱερός ἱστοριογράφος γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν! Καί τό σχόλιο αὐτό μᾶς θυμίζει τόν Ἀπόστολο Παῦλο, πού λέει «ἐάν οἱ νεκροί δέν ἀνασταίνονται , τότε οὔτε ὁ Χριστός ἀναστήθηκε· καί ἐάν ὁ Χριστός δέν ἀναστήθηκε, τότε μάταιη ἡ πίστη μας , μάταιο καί τό κήρυγμά μας»13. Ἀλλά, σᾶς εἶπα, προχωρᾶμε προοδευτικά στήν ἀποκάλυψη τοῦ ρεαλισμοῦ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν.


2.6 La profecía de Daniel. Ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ.

El Profeta Daniel nos describe de forma precisa y clara la resurrección de los muertos. Escuchad lo que dice en el capítulo 12: “Y muchos de los que duermen en el polvo de la tierra se despertarán; unos para la vida eterna, otros para la vergüenza y la ignominia perpetua” (Dan 12,2). Dice muchos, que quiere decir todos, y no dice han muerto, sino de los que están dormidos en el polvo de la tierra, todos resucitarán. Os recordaré algo del N. Testamento. Cuando el Cristo dice: “Ésta es mi sangre, la sangre de la alianza, que será derramada para muchos” (Mt 26,28 Mrc 14,24). No da a entender que el Cristo ha derramado Su Sangre simplemente para muchos, sino para todos los hombres.

Ὁ Προφήτης Δανιήλ μᾶς περιγράφει κατά τρόπο σαφέστατο τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἀκοῦστε τί γράφει στό 12ο κεφάλαιο: «καὶ πολλοὶ τῶν καθευδόντων ἐν γῆς χώματι ἐξεγερθήσονται, οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ οὗτοι εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς αἰσχύνην αἰώνιον»14. Δηλαδή: Καί πολλοί –δηλαδή ὅλοιἀπό ἐκείνους πού κοιμοῦνται στό χῶμα τῆς γῆς –δέν λέει πέθαναν θά ἀναστηθοῦν. Ὅταν λέει «πολλοὶ», ἐννοεῖ ὅλοι. Νά σᾶς θυμίσω κάτι ἀπό τήν Καινή Διαθήκη. Ὅταν λέει ὁ Χριστός «τὸ αἷμα μου, τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον»15, δέν ἐννοεῖ ὅτι τό Αἷμα Του ὁ Χριστός τό ἔχυσε ἁπλῶς μόνο γιά πολλούς, ἀλλά τό ἔχυσε γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἡ ἔκφραση λοιπόν «πολλοὶ» σημαίνει πάντες.

También aquí vemos que dice que la muerte es “dormir”. ¿Sabéis por qué habla sobre “dormir”? Porque cada hombre que duerme, despierta, es decir, cada hombre que muere resucita. Además, habla sobre el “polvo de la tierra”. ¡Realismo terrible e admirable! Incluso dice que la resurrección será en dos categorías de hombres: una categoría es “en resurrección de vida”, que es la vida eterna; y la otra es “en resurrección de juicio”.

Ἐπίσης βλέπουμε ἐδῶ νά λέει ὅτι ὁ θάνατος εἶναι «ὕπνος ». Ξέρετε γιατί μιλάει γιά «ὕπνο»; Διότι ὁ καθένας πού κοιμᾶται ξυπνάει, δηλαδή ὁ καθένας πού πεθαίνει ἀνασταίνεται. Ἀκόμη μιλάει γιά τό «χῶμα τῆς γῆς». Φοβερός ρεαλισμός! Ἀκόμη λέει ὅτι θά γίνει ἀνάσταση καί θά ἀναστηθοῦν δυό κατηγορίες ἀνθρώπων: ἡ μία κατηγορία «εἰς ἀνάστασιν ζωῆς», πού εἶναι ἡ αἰώνια ζωή, καί ἡ ἄλλη «εἰς ἀνάστασιν κρίσεως».

Aunque en Salmo 1º se dice algo que lo explotan los testigos de Jehová. Dice: “por eso no resucitarán los impíos para juicio” (Sal 1,5). Pero esto no significa que los impíos no resucitarán sino que no resucitarán para la vida eterna. Porque estas cosas serían contradictorias entre sí. Resucitarán todos, pero no todos para la vida eterna sino en resurrección para juicio, es decir, condena.

Βέβαια στόν 1ο Ψαλμό ἀναφέρεται κάτι τό ὁποῖο ἐκμεταλλεύονται οἱ Χιλιαστές. Λέει: «διὰ τοῦτο οὐκ ἀναστήσονται ἀσεβεῖς ἐν κρίσει»16. Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἀσεβεῖς δέν θά ἀναστηθοῦν, ἀλλά ὅτι δέν θά ἀναστηθοῦν «εἰς ζωὴν αἰώνιον». Διότι τότε ὅλα αὐτά τά πράγματα θά ἔπρεπε νά ἔρχονται σέ ἀντίθεση, σέ ἀντίφαση μεταξύ τους. Ὄχι· θά ἀναστηθοῦν. Δέν θά ἀναστηθοῦν ὅμως «εἰς ζωὴν αἰώνιον», ἀλλά «εἰς ἀνάστασιν κρίσεως», δηλαδή καταδίκης.

Y continúa Daniel: “Los justos brillarán entonces como el resplandor del firmamento, por toda la eternidad y serán muchos como las estrellas”. ¡Así que se salvarán muchos!… Una vez preguntaron al Señor: “¿Señor serán pocos los salvados?”; y no dijo si serán pocos ni muchos, sino: “que luchéis para entrar” (Lc 13,23). Aquí vemos que son muchos que se salvarán. ¿Sabéis por qué? Para que no digan los hombres: ¿Cuántos se salvarán; ¿si en los diez billones de hombres sólo una decena se salva, entonces el Dios no tendrá compasión para el resto?”. Sabeis existe esta psicología en los hombres de que el Dios tendrá compasión y pena por nosotros, y algo hará.

Καί συνεχίζει ὁ Δανιήλ: «καὶ οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος καὶ ἀπὸ τῶν δικαίων τῶν πολλῶν ὡς οἱ ἀστέρες εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ ἔτι»17. Πώ πώ…! Δηλαδή ἐκεῖνοι πού θά εἶναι δίκαιοι καί θά σωθοῦν θά εἶναι πολλοί, θά εἶναι σάν τά ἀστέρια τοῦ  οὐρανοῦ. Ὥστε πολλοί θά σωθοῦν;… Κάποτε πού ρώτησαν τόν Κύριο «Κύριε, εἰ ὀλίγοι οἱ σῳζόμενοι;», ὁ Κύριος δέν εἶπε οὔτε ἄν εἶναι λίγοι οὔτε ἄν εἶναι πολλοί· εἶπε «ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν»18. Ἐδῶ βλέπουμε νά λέει ὅτι θά εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού θά σωθοῦν. Ξέρετε γιατί; Γιά νά μήν ποῦν οἱ ἄνθρωποι: «Καί πόσοι θά σωθοῦν; Κι ἄν μέσα στά δέκα δισεκατομμύρια ἀνθρώπων σωθοῦν μόνο δέκα ἄνθρωποι , ὁ Θεός δέν θά λυπηθεῖ τούς ὑπόλοιπους ;». Ὑπάρχει αὐτή ἡ ψυχολογία στούς ἀνθρώπους, ὅτι : «Ἔ , θά μᾶς λυπηθεῖ ὁ Θεός , καί κάτι θά γίνει».

Atención, hermanos míos: no se hará ni más ni menos de lo que logos de Dios apocalipta-revela. El Dios no miente ni juega. Si fuera de hacer algo nos lo diría. No olvidemos que en las profecías cuando habla de amenazas de guerras para los hebreos, a la vez también ofrece la redención. Dice: “Os castigaré, os mandaré cautivos en Babilón, después yo castigaré aquellos que os han secuestrado en el cautiverio; y otra vez os restableceré” (Sal 77,61-66· Is 13,2· Jer 37,16-19· Ez 25,1-17, etc). ¿Por qué el Dios lo dice por adelantado? Porque el Dios no miente y no duda decir aquello que va hacer. Cuando pues, no deja margen de apocatástasis o restablecimiento, no vayamos a creer que todos serán salvados y restablecerá todo, como decía Orígenes; en el sentido que incluso el diablo será perdonado, y entonces todo será muy bonito. No, amigos míos, no; ¡la realeza increada de Dios es eterna y el Infierno será eterno! Esto no debe engañarnos y nos escape, creyendo que se hará algo distinto. Por eso aquí dice que serán muchos los que se salvarán.

Προσέξτε, ἀδελφοί μου: δέν θά γίνει τίποτα παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού ἀποκαλύπτει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός δέν ψεύδεται, οὔτε παίζει. Ἐάν ἦταν νά κάνει κάτι, θά μᾶς τό ἔλεγε. Ἄς μή ξεχνᾶμε ὅτι στίς προφητεῖες ὅταν μιλάει γιά πολεμικές ἀπειλές στούς Ἑβραίους, ταυτοχρόνως προσφέρει καί τή λύτρωση. Λέει: «Θά σᾶς τιμωρήσω , θά σᾶς πάω αἰχμαλώτους στήν Βαβυλώνα· ἀλλά μετά ταῦτα ἐγώ θά τιμωρήσω ἐκείνους πού θά σᾶς ἔχουν ἀπαγάγει στήν αἰχμαλωσία · καί πάλι θά σᾶς ἀποκαταστήσω »19. Γιατί τό λέει ὁ Θεός ἐκ τῶν προτέρων ; Διότι ὁ Θεός δέν ψεύδεται καί δέν διστάζει νά πεῖ ἐκεῖνο πού θά κάνει. Ὅταν λοιπόν δέν ἀφήνει περιθώρια ἀποκαταστάσεως, μή νομίζουμε ὅτι τελικά ὅλοι θά σωθοῦν καί θά ἀποκατασταθοῦν τά πάντα, ὅπως ἔλεγε ὁ Ὠριγένης20, μέ τήν ἔννοια δηλαδή ὅτι καί ὁ Διάβολος ἀκόμη θά συγχωρεθεῖ, καί τότε θά εἶναι ὅλα πολύ ὡραῖα. Ὄχι, ἀγαπητοί μου· ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι αἰώνια καί ἡ Κόλαση θά εἶναι αἰώνια! Αὐτό δέν πρέπει νά μᾶς ἐξαπατᾶ, νά μᾶς διαφεύγει, καί νά πιστεύουμε ὅτι θά γίνει κάτι διαφορετικό. Γι’ αὐτό λοιπόν ἐδῶ λέει ὅτι θά εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού θά σωθοῦν.

¡Y sabéis qué terrible será! Os diré un pequeño ejemplo de la vida escolar, y los que fuisteis alumnos entenderéis la psicología de la cosa. No estudiáis vuestras asignaturas, y creéis que muchos alumnos no aprobarán el curso, como vosotros y así tendréis compañía. Pero veis que aprueban casi todos, y tú quedarás al mismo curso, sólo tú y un par o tres más. ¡Qué sorpresa! ¡Así que han aprobado los otros, y nosotros hemos quedado al mismo curso!… He aquí amigos míos, esta es una sorpresa agónica, terrible. Los que fueron alumnos y tuvieron un poco de agonía en sus interiores por los exámenes, entienden el lenguaje que hablo. Sorpresa terrible. ¿Sabéis qué piensan algunos alumnos que han tenido un fracaso en los exámenes y en septiembre volverán a examinarse? ¡Ojalá que haya una guerra, así los profesores no vayan a examinarlos!… Sí es así; y no es injustificable. ¡Esto manifiesta que la sorpresa será terrible, si vemos muchos salvarse, y nosotros quedarnos fuera!

Καί ξέρετε τί φοβερό θά εἶναι! Θά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα ἀπό τή σχολική ζωή, καί ὅσοι ὑπήρξατε μαθητές θά καταλάβετε τήν ψυχολογία τοῦ πράγματος. Δέν διαβάζετε τά μαθήματά σας, καί νομίζετε πώς θά μείνουν πολλοί μαθητές στήν ἴδια τάξη, ὅπως ἐσεῖς, κι ἔτσι θά ἔχετε παρέα. Βλέπετε ὅμως νά προβιβάζονται οἱ περισσότεροι, σχεδόν ὅλοι, καί νά μένετε στήν ἴδια τάξη μόνο ἐσεῖς καί ἕνας - δυό ἄλλοι. Τί ἔκπληξη! «Ὥστε λοιπόν πέρασαν οἱ ἄλλοι , καί ἐμεῖς μείναμε!…» Ἔ, αὐτή ἡ ἔκπληξη, ἀγαπητοί μου, εἶναι μία ἔκπληξη ἀγωνιώδης, φοβερή! Ὅσοι ὑπῆρξαν μαθητές καί εἶχαν λίγη ἀγωνία μέσα τους γιά τίς ἐξετάσεις, καταλαβαίνουν μέ τί γλώσσα μιλάω. Φοβερή ἔκπληξη. Καί ξέρετε τί εὔχονται μερικοί μαθητές πού εἶχαν μιά ἀποτυχία στίς ἐξετάσεις καί πρόκειται νά δώσουν πάλι τόν Σεπτέμβριο; Νά γίνει μέχρι τότε ἕνας πόλεμος, νά μήν πᾶνε οἱ καθηγητές στό σχολεῖο, ἀλλά νά πᾶνε στό μέτωπο!… Ναί! Ναί· καί δέν εἶναι ἀδικαιολόγητο. Αὐτό φανερώνει ὅτι θά εἶναι τρομερή ἡ ἔκπληξη ἅμα δοῦμε πολλούς νά σώζονται, κι ἐμεῖς νά μένουμε ἀπ’ ἔξω!

La profecía de Daniel aún muestra también el futuro de los hombres dentro en la realeza increada de Dios, y dice: “Los justos brillarán entonces como el resplandor del firmamento, por toda la eternidad”. ¡Brillarán!!! ¡Brillarán!!! El Cristo dijo: “Entonces los justos resplandecerán como el sol en la realeza increada de su Padre” (Mt 13,43). Y lo mostró en Su Metamorfosis. Pero este tema sobre el futuro de cuerpo nos ocuparemos en futuras homilías.

Ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ ἀκόμη δείχνει καί τό μέλλον τῶν ἀνθρώπων μέσα στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί λέει: «οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος». Πώ πώ… «θά λάμψουν»! Ὁ Χριστός εἶπε «οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὸς αὐτῶν»21! Καί τό ἔδειξε μέ τή Μεταμόρφωσή Του. Ἀλλά αὐτό τό θέμα, γιά τό μέλλον τοῦ σώματός μας, θά μᾶς ἀπασχολήσει ἰδιαιτέρως στίς προσεχεῖς συναντήσεις μας.

Y dice a Daniel el ángel que le apocalipta-revela todas estas cosas: “Y tú, Daniel vete a descansar; y pasarán tiempos y tiempos hasta que todo esto se haga; entonces cuando se cumplan los tiempos tu resucitarás y te encontrarás entre los que son semejantes a ti, con los justos” (Dan 12,13).

Καί λέει στόν Δανιήλ ὁ ἄγγελος πού τοῦ ἀποκαλύπτει ὅλα αὐτά: «Καὶ σὺ δεῦρο καὶ ἀναπαύου· ἔτι γὰρ ἡμέραι καὶ ὧραι εἰς ἀναπλήρωσιν συντελείας , καὶ ἀναστήσῃ εἰς τὸν κλῆρόν σου , εἰς συντέλειαν ἡμερῶν»22. Δηλαδή: Καί σύ, Δανιήλ, ἔλα καί ξεκουράσου· θά περάσει καιρός καί καιρός ἕως ὅτου γίνουν αὐτά . Καί ὅταν θά συμπληρωθοῦν οἱ ἡμέρες καί θά τελειώσει ἡ Ἱστορία, τότε ἐσύ θά ἀναστηθεῖς καί θά βρεθεῖς ἀνάμεσα σ’ ἐκείνους πού θά εἶναι ὅμοιοι μέ σένα, μέ τούς δικαίους.

¿Habéis visto? ¡Resucitarás! ¡De modo que en este caso la muerte con esta condición de resurrección, es un descanso, no una disolución! ¡Cosa terrible es la muerte…horrible! …¡pero con la esperanza de la resurrección, es descanso! Es algo que lo esperan los Santos con alegría.

Εἴδατε; «θά ἀναστηθεῖς»! Ὥστε ἐν προκειμένῳ ὁ θάνατος, μέ αὐτή τήν προϋπόθεση, τῆς ἀναστάσεως, εἶναι ἀνάπαυση· δέν εἶναι διάλυση! Εἶναι φρικτό πράγμα ὁ θάνατος… φρικτό!… ἀλλά, μέ τήν προσδοκία τῆς ἀναστάσεως, εἶναι ἀνάπαυση! Εἶναι κάτι πού τό περιμένουν οἱ Ἅγιοι μέ χαρά.


2.7 La profecía de Ezequiel. Ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ.

Este realismo de Daniel compite con el realismo de la visión del profeta Ezequiel. Es aquella profecía que leemos cuando hacemos la procesión del Epitafio en la Iglesia. Esta lectura y profecía de Ezequiel, diría que sobresalta especialmente en todo este Oficio, que por supuesto son las vísperas del Sábado Grande. ¡Es magnífica! ¡Es una profecía bella, llena de esperanza! Os dije que compite en realismo con lo que escribe Daniel, escuchadla:

Αὐτός ὁ ρεαλισμός τοῦ Δανιήλ συναγωνίζεται τόν ρεαλισμό τοῦ ὁράματος τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ. Εἶναι ἐκείνη ἡ προφητεία πού διαβάζουμε ὅταν γυρίσουμε ἀπό τήν περιφορά τοῦ Ἐπιταφίου στήν ἐκκλησία. Αὐτό τό θαυμάσιο ἀνάγνωσμα, αὐτή ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ, θά ἔλεγα ὅτι ξεχωρίζει ἰδιαίτερα ἀπ’ ὅλη αὐτή τήν Ἀκολουθία, πού εἶναι βέβαια ὁ Ὄρθρος τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Εἶναι ὑπέροχη! Καί εἶναι μιά ὡραία προφητεία, μιά προφητεία γεμάτη ἀπό ἐλπίδα! Σᾶς εἶπα ὅτι συναγωνίζεται σέ ρεαλισμό τά ὅσα γράφει ὁ Δανιήλ. Ἀκοῦστε την :

El Señor puso su mano sobre mí, me trasladó por medio de su espíritu y me dejó en medio de la vega, que estaba llena de huesos (Ez 37,1). «Καὶ ἐγένετο ἐπ’ ἐμὲ χεὶρ Κυρίου, λέει ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ, καὶ ἐξήγαγέ με ἐν πνεύματι Κύριος καὶ ἔθηκέ με ἐν μέσῳ τοῦ πεδίου, καὶ τοῦτο ἦν μεστὸν ὀστέων ἀνθρωπίνων». Δηλαδή: Μέ πῆρε τό χέρι τοῦ Θεοῦ καί πνευματικά μεταφέρθηκα σέ μιά πεδιάδα , κι ἐκεῖ μέ ἔστησε στή μέση τῆς πεδιάδος , καί ἡ πεδιάδα αὐτή ἦταν γεμάτη ἀπό ἀνθρώπινα κόκκαλα .

¿Habéis entrado alguna vez en un desordenado osario de algún pueblo, que generalmente refleja su desorden? Porque realmente el cementerio y el osario de un lugar son el espejo de la ciudad o del pueblo; que lo sepamos esto. Si entras en un osario y veis los huseos medio fundidos, tirados dentro de unos sacos y en un almacén pulverizados, por la lluvia y el viento, diréis: “¡Dios mío, Dios mío!” Amigos míos, el que debemos cuidar nuestros cementerios y osarios muestra que creemos al futuro de nuestros seres queridos y de nosotros mismos. Pero cuando cuidamos la tumba o los huesos, no lo hacemos por vanagloria o simplemente así es, sino porque creemos en la resurrección de los muertos. Porque como veremos, y esto ya lo sabéis ya después de tantas homilías sobre la Resurrección de Cristo, que los mismos cuerpos nuestros resucitarán. ¡Pero por supuesto que no porque habría la necesidad recogerlas para que no se pierda ningún huesecito, no vaya ser que uno resucite y le falte algún huesecito…! No es por esto, sino por la misma manera que cuidamos la tumba o el panteón. Vamos encendemos una vela, un candil, ponemos incienso y flores; ¿por qué hacemos estas cosas? ¿Quizás el muerto va a oler las flores, o quizás -aquella tontería que dicen algunos- de que con la luz del candil o de la vela el muerte vea en el otro mundo, para que no camine en la oscuridad?… Cuando hacemos todo esto es en honor de la persona, que como imagen de Dios un día resucitará y estará de pie. Puesto que es en honor, ¿por qué no tener también la tumba limpia, cuidada y adornada, el tiempo que durará en la tumba, que expresa lo “espero la resurrección de los muertos” que decimos en el Credo o Símbolo de fe.

Ἔχετε μπεῖ ποτέ σέ ὀστεοφυλάκιο κάποιου ἀκατάστατου χωριοῦ, πού συνήθως ἀντικατοπτρίζει τήν ἀκαταστασία του; Γιατί πραγματικά τό νεκροταφεῖο καί τό ὀστεοφυλάκιο ἑνός τόπου εἶναι ὁ καθρέπτης τῆς πόλεως ἤ τοῦ χωριοῦ· νά τό ξέρουμε αὐτό. Ἄν μπαίνετε σ’ ἕνα ὀστεοφυλάκιο καί βλέπετε μισολιωμένα κόκκαλα μέσα σέ τσουβάλια, πού εἶναι ριγμένα μέσα σ’ ἕνα δωμάτιο, μιά παράγκα, πού τή δέρνει ἡ βροχή καί ὁ ἄνεμος, θά πεῖτε: «Θεέ μου, Θεέ μου!». Ἀγαπητοί μου, τό νά περιποιούμαστε τά νεκροταφεῖα μας καί τά ὀστεοφυλάκια δείχνει τό πῶς πιστεύουμε τό μέλλον τῶν ἀνθρώπων μας ἀλλά καί τῶν ἑαυτῶν μας. Ὅταν περιποιούμαστε τόν τάφο ἤ τά ὀστά, δέν τό κάνουμε ἀπό ματαιοδοξία ἤ ἁπλῶς ἔτσι, εἰκῆ καί ὡς ἔτυχε, ἀλλά γιατί πιστεύουμε στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Γιατί, ὅπως θά δοῦμε, καί τό ξέρετε ἤδη ἀπό τίς τόσες ὁμιλίες πού ἔχουμε κάνει γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, τά ἴδια τά σώματά μας θά ἀναστηθοῦν. Καί ὄχι βεβαίως ὅτι θά ὑπῆρχε ἀνάγκη νά μαζέψουμε τά ὀστά γιά νά μή χαθεῖ κανένα κοκκαλάκι, μήπως ἀναστηθεῖ κανείς καί θά τοῦ λείπει κανένα κοκκαλάκι…! Ὄχι αὐτό, ἀλλά γιά τόν ἴδιο λόγο πού περιποιούμαστε καί ἕνα μνῆμα. Δέν πᾶμε κι ἀνάβουμε ἕνα κερί; δέν ἀνάβουμε τό καντήλι; δέν βάζουμε λουλούδια; Γιατί τά κάνουμε αὐτά; Μήπως ὁ νεκρός θά μυρίσει τά λουλούδια;… ἤ μήπως –ἐκεῖνο τό ἀνόητο πού λένε– μέ τό φῶς τοῦ κεριοῦ ἤ τοῦ καντηλιοῦ νά βλέπει στόν ἄλλο κόσμο, γιά νά μήν περπατάει στά σκοτεινά;… Γι’ αὐτό τά κάνουμε ὅλα αὐτά; Ἀγαπητοί μου, ὅταν ἀνάβουμε τό καντήλι καί τό κερί καί τό θυμίαμα, καί βάζουμε καί λουλούδια, τό κάνουμε πρός τιμήν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ, πού θά ξαναστηθεῖ ὄρθια στά πόδια της ! Ἀφοῦ λοιπόν εἶναι πρός τιμήν, γιατί νά μήν ἔχουμε καί τόν τάφο καθαρό, περιποιημένο κι ὡραῖο, ὅσο κρατήσει μέσα στόν χρόνο, πού νά ἐκφράζει τό «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν»;

Pues, en un ambiente así el Dios condujo a Ezequiel, en un campo lleno de huesos humanos, y nos apocalipta-revela: “2. Me hizo pasar por ellos en todas las direcciones. Era una cantidad inmensa a lo largo de la vega y estaban completamente secos. 3. Y me dijo: “Hijo de hombre, ¿podrán revivir estos huesos?”. Yo le respondí: “Señor Dios, tú lo sabes”. 4. Y me dijo: “Profetiza sobre estos huesos y diles: ¡Huesos resecos, escuchad el logos del Señor! Nos dirá el Apóstol Pablo que la resurrección de los muertos se hará “por el logos de Dios” (1Tes 4,15) -¡concordancia entre A. y N. Testamento! Y dirás oh profeta: 5. Esto dice el Señor Dios a estos huesos: Yo haré que entre de nuevo el espíritu en vosotros y reviviréis. 6. Os cubriré de nervios, haré crecer sobre vosotros la carne, os echaré encima la piel y os infundiré el espíritu y viviréis, y sabréis que yo soy el Señor”, ¡el sabio, el fuerte que ama a los hombres! No olvidéis estas tres: sabiduría, fuerza y agapi de Dios; son estas tres que darán la resurrección de los muertos. Estas pide el Dios de Ezequiel que diga a aquellos huesos.

Λοιπόν, σ’ ἕνα τέτοιο περιβάλλον ὁδήγησε ὁ Θεός τόν Ἰεζεκιήλ, σέ μία πεδιάδα γεμάτη ἀπό ἀνθρώπινα κόκκαλα, καί μᾶς ἀποκαλύπτει: «Καὶ περιήγαγέ με ἐπ’  αὐτὰ κυκλόθεν κύκλῳ –τό «περιήγαγε» καί τό «κυκλόθεν κύκλῳ» εἶναι πλεονασμός– καὶ ἰδοὺ πολλὰ σφόδρα ἐπὶ προσώπου τοῦ πεδίου, ξηρὰ σφόδρα. καὶ εἶπε πρός με· υἱὲ ἀνθρώπου, εἰ ζήσεται τὰ ὀστέα ταῦτα; καὶ εἶπα· Κύριε, Κύριε, σὺ ἐπίστῃ ταῦτα. καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς· τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρά, ἀκούσατε λόγον Κυρίου». Δηλαδή: Μέ γύρισε γύρω-γύρω ἀπό τά ὀστά, καί εἶδα πού ἦταν πάρα πολλά ἐπάνω στήν πεδιάδα ! Καί νά, κόκκαλα !… πολλά κόκκαλα… ξηρά κόκκαλα, πολύ παλιά , ξεραμένα ἀπό τόν χρόνο !… Καί μοῦ εἶπε ὁ Θεός : «Ἄνθρωπε, τί λές ; μποροῦν νά ζήσουν τά κόκκαλα αὐτά;». Καί εἶπα: «Κύριε, ἐσύ γνωρίζεις τί μπορεῖ νά γίνει μέ αὐτά». Δέν λέει αὐτό πού θά λέγαμε ἐμεῖς: «Ἄν εἶναι δυνατόν…! Πῶς μποροῦν νά ξαναζήσουν τά κόκκαλα αὐτά;…». Καί μοῦ εἶπε ὁ Θεός: «Νά προφητεύσεις πάνω στά κόκκαλα καί νά πεῖς: “ὦ κόκκαλα, ξηρά καί παλιωμένα, ἀκοῦστε τόν λόγο τοῦ Κυρίου”». Θά μᾶς πεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν θά γίνει «ἐν λόγῳ Κυρίου»23 –συμφωνία Καινῆς καί Παλαιᾶς Διαθήκης! »Καί θά πεῖς, ὦ Προφήτη: “τάδε λέγει Κύριος τοῖς ὀστέοις τούτοις· ἰδοὺ ἐγὼ φέρω ἐφ’ ὑμᾶς πνεῦμα ζωῆς καὶ δώσω ἐφ’ ὑμᾶς νεῦρα καὶ ἀνάξω ἐφ’  ὑμᾶς σάρκας , καὶ ἐκτενῶ ἐφ’ ὑμᾶς δέρμα καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς , καὶ ζήσεσθε· καὶ γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος”». Δηλαδή: Τά ἑξῆς λέει Κύριος σ’  αὐτά τά κόκκαλα: «Νά, ἐγώ θά δώσω σέ σᾶς πνοή ζωῆς , θά σᾶς δώσω νεῦρα , θά σᾶς βάλω σάρκες , θά ἁπλώσω ἐπάνω σας δέρμα καί θά σᾶς δώσω τήν πνοή μου καί θά ζήσετε πάλι, καί τότε θά γνωρίσετε ὅτι ἐγώ εἶμαι ὁ Κύριος», ὁ σοφός, ὁ δυνατός, πού ἀγαπάει τούς ἀνθρώπους! Μή ξεχνᾶτε αὐτά τά τρία: σοφία, δύναμη καί ἀγάπη τοῦ Θεοῦ· εἶναι τά τρία αὐτά πού θά δώσουν τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Αὐτά παραγγέλλει ὁ Θεός στόν Ἰεζεκιήλ νά πεῖ σ’ ἐκεῖνα τά κόκκαλα.

Y el Profeta dice: 7. Yo profeticé como me había ordenado, y mientras profetizaba se sintió un ruido, un terremoto; hubo un estremecimiento y los huesos se juntaron armónicamente unos a otros”. Acordaos el terremoto, cuando el Cristo estaba encima de la cruz, que se abrieron las tumbas y salieron los muertos. Acordaos de esto. Esto no fue una profecía sino un acontecimiento. ¡Sabéis queridos míos qué significa que después de una profecía tener un acontecimiento! ¡Es terrible y admirable!

Καί τότε ὁ Προφήτης λέει: «καὶ ἐπροφήτευσα καθὼς ἐνετείλατό μοι. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐμὲ προφητεῦσαι καὶ ἰδοὺ σεισμός, καὶ προσήγαγε τὰ ὀστᾶ ἑκάτερον πρὸς τὴν ἁρμονίαν αὐτοῦ». Δηλαδή: Καί προφήτευσα , καί εἶπα , ὅπως μοῦ ἔδωσε ἐντολή ὁ Κύριος. Καί ἐνῶ τά ἔλεγα αὐτά στά κόκκαλα τά γυμνά, νά , ἔγινε σεισμός , καί τά κόκκαλα ἄρχισαν νά κινοῦνται· καί καθώς μετακινοῦνταν τό ἕνα πρός τό ἄλλο , συναρμολογοῦνταν μεταξύ τους. Θυμηθεῖτε τόν σεισμό, ὅταν ὁ Χριστός ἦταν πάνω στόν σταυρό, πού ἀνοίχθηκαν τά μνήματα καί βγῆκαν οἱ νεκροί. Θυμηθεῖτε το. Αὐτό δέν ἦταν προφητεία, ἀλλά ἦταν γεγονός. Ξέρετε τί σημαίνει, ἀδελφοί μου, ὕστερα ἀπό τήν προφητεία νά ἔχουμε τό γεγονός; Φοβερό!

Continuamos la profecía: 8. Miré y vi aparecer sobre ellos los nervios, crecer la carne y recubrirse todo de piel. Pero no tenían el espíritu de vida. 9. Entonces él me dijo: “Profetiza al espíritu, profetiza, hijo de hombre, y di al espíritu: Esto dice el Señor Dios: ¡Ven, espíritu, de los cuatro espíritus y sopla sobre estos muertos para que revivan!”, es decir, habla por cuenta mía al Espíritu Santo. Atención aquí por favor. Aquí de una manera el Padre dice al profeta que se dirija al Espíritu Santo: “Estas cosas dice el Señor: Tú, el Espíritu Santo ven espíritu de los cuatro puntos cardinales y sopla en estos muertos y vivirán“, aquí espíritu quiere decir viento, aire y los cuatro espíritus son los cuatro puntos cardinales: Este, Oeste, Norte y Sur.

Συνεχίζουμε τήν προφητεία: «Καὶ εἶδον καὶ δοὺ ἐπ’  αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες φύοντο, καὶ νέβαινεν ἐπ’  αὐτὰ δέρμα πάνω, καὶ πνεῦμα οὐκ ἦν ἐπ’ αὐτοῖς. καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον πὶ τὸ πνεῦμα, προφήτευσον, υἱ ἀνθρώπου, καὶ εἰπὸν τῷ πνεύματι· τάδε λέγει Κύριος· ἐκ τῶν τεσσάρων πνευμάτων ἐλθὲ καὶ ἐμφύσησον εἰς τοὺς νεκροὺς τούτους , καὶ ζησάτωσαν». Δηλαδή: Καί εἶδα, καί νά, μέσως ἄρχισαν νά ἐκτείνονται νεῦρα πάνω στά κόκκαλα , φύτρωναν σάρκες καί πλωνόταν δέρμα πάνω τους , ἀλλά κόμη δέν πῆρχε πνοή ζωῆς . Καί μοῦ εἶπε ὁ Κύριος : «Προφήτευσε καί πές στό Ἅγιο Πνεῦμα», δηλαδή πές γιά λογαριασμό μου στό Ἅγιο Πνεῦμα. Προσέξτε, παρακαλῶ. Ἐδῶ, κατά κάποιον τρόπο, ὁ Πατήρ λέει στόν Προφήτη νά ἀπευθυνθεῖ στό Ἅγιο Πνεῦμα, τό τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος: «Καί πές στό Πνεῦμα τό Ἅγιο: “Αὐτά λέει ὁ Κύριος :  Ἔλα ἀπό τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος Σύ , Πνεῦμα Ἅγιο , καί φύσηξε στούς νεκρούς αὐτούς , καί θά ζήσουν”». Ἐδῶ «πνεῦμα» θά πεῖ ἄνεμος, καί τά «τέσσερα πνεύματα» εἶναι οἱ ἄνεμοι πού φυσᾶνε ἀπό τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος: Βορρᾶς, Νότος, Ἀνατολή, Δύση.

Así que el Espíritu Santo nos dará el soplo (en energía increada) de la resurrección. Pero la resurrección se hará en potencia de Cristo. Esto es lo que dijo el Cristo: “Pero yo os digo la verdad, os conviene que yo me vaya. Porque si no me voy, el Paráclitos (Espíritu Santo) no vendrá a vosotros, pero si me voy, os lo enviaré” (Jn 16,7). Y el Espíritu Santo que permanece en la Iglesia, Él nos dará la resurrección de los muertos. Pero atención a esto: nunca el Espíritu Santo vendría para darnos la resurrección de los muertos si el Hijo de Dios no se hiciese hombre y resucitar para que nosotros también resucitemos.

Ὥστε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο θά μᾶς δώσει τήν πνοή τῆς ἀναστάσεως. Ἀλλά ἡ ἀνάσταση θά γίνει δυνάμει τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός: «συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω. ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς»24. Εἶναι συμφέρον γιά σᾶς νά φύγω. Ἐγώ φεύγω∙ τό ἔργο μου τό τελείωσα ἐπάνω στή γῆ. Ἐάν δέν φύγω, τότε δέν θά ἔρθει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο κοντά σέ σᾶς νά συνεχίσει. Καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού μένει στήν Ἐκκλησία, Αὐτό θά μᾶς δώσει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Προσέξτε ὅμως: οὐδέποτε τό Ἅγιο Πνεῦμα θά ἐρχόταν νά μᾶς δώσει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ἐάν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ δέν γινόταν ἄνθρωπος, νά ἀναστηθεῖ, γιά νά ἀναστηθοῦμε καί ἐμεῖς.

Y continúa: “10. ¡Profeticé como el Señor me había ordenado, y el espíritu entró en aquellos huesos, que se reanimaron y se pusieron en pie. Era una cantidad inmensa!…”. ¡Terrible y magnifico!… Habíamos dicho la vez anterior que por eso este período Pentecostario no nos arrodillamos, porque a la posición de levantados en pie es tipo o modelo de nuestra resurrección; es decir, que resucitaremos y estaremos en pie con los dos pies, los corporales. ¡No con pies espirituales, sino somáticos corporales!

Καί συνεχίζει: «καὶ προεφήτευσα καθότι ἐνετείλατό μοι· καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτοὺς τὸ πνεῦμα, καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφόδρα». Δηλαδή: καί μίλησα ὅπως μοῦ εἶπε καί μπῆκε ἡ ζωή μέσα τους , καί στάθηκαν ἐπάνω στά πόδια τους , καί ἦταν πολλοί , πολλοί , πάρα πολλοί !… Φοβερό!… Εἴχαμε πεῖ καί τήν περασμένη φορά, ὅτι γι’ αὐτό δέν γονατίζουμε αὐτή τήν περίοδο, τοῦ Πεντηκοσταρίου, γιατί ἡ ὄρθια στάση εἶναι τύπος τῆς ἀναστάσεώς μας, δηλαδή θά ἀναστηθοῦμε, καί θά σταθοῦμε ὄρθιοι μέ τά δυό μας τά πόδια, τά σωματικά. Ὄχι τά πνευματικά πόδια, ἀλλά τά σωματικά!

Y después: “me dijo el Señor profetiza y diles a estos –los judíos- esto dice el Señor Dios: Mirad, yo abriré vuestras tumbas y os haré salir de vuestros sepulcros“.

Καί μετά: «Καὶ ἐλάλησε Κύριος πρός με λέγων… προφήτευσον καὶ εἰπὲ πρὸς αὐτούςτούς Ἰουδαίους · τώρα στρέφεται πρός τούς Ἰουδαίους– τάδε λέγει Κύριος· ἰδοὺ ἐγὼ ἀνοίγω τὰ μνήματα ὑμῶν καὶ ἀνάξω ὑμᾶς ἐκ τῶν μνημάτων ὑμῶν»25. Δηλαδή: Καί μοῦ εἶπε ὁ Κύριος : «Πές τους ὅτι ἐγώ ὁ Θεός ἀνοίγω τά μνήματα καί θά σᾶς βγάλω ἀπό τά μνήματά σας . Ἐγώ ὁ Θεός !»

Es cierto que esta profecía tiene dos dimensiones: una es nacional y la otra esjatológica. Pero decidme: ¿Se podría dar una imagen tan tremenda para un renacimiento nacional? Sin embargo el Dios la da; porque el renacimiento nacional es una dimensión o forma del siglo presente –realmente esto sucedió en los hebreos y pasó- pero detrás de esto está el renacimiento esjatológico universal: ¡la resurrección de los muertos! Por eso es grandiosa, terrible y realista esta imagen de la resurrección de los muertos.

Βέβαια ἡ προφητεία αὐτή ἔχει δυό διαστάσεις: ἡ μία εἶναι ἐθνική καί ἡ ἄλλη ἐσχατολογική. Ἀλλά πέστε μου: θά μποροῦσε νά δοθεῖ μία τόσο τρομερή εἰκόνα, μιά τόσο φοβερή εἰκόνα, γιά μιά ἐθνική παλιγγενεσία; Κι ὅμως ὁ Θεός τήν δίνει· διότι ἡ ἐθνική παλιγγενεσία, ἡ ἐθνική ἀναγέννηση, εἶναι ἕνα σχῆμα τοῦ παρόντος αἰῶνος –πράγματι, αὐτό ἔγινε στούς Ἑβραίους καί πέρασε– ἀλλά πίσω ἀπ’ αὐτό εἶναι ἡ μεγάλη, ἡ παγκόσμια, ἡ ἔσχατη παλιγγενεσία: ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν ! Γι’ αὐτό καί ἡ μεγαλοπρεπής, φρικώδης καί ρεαλιστικότατη αὐτή εἰκόνα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν.

Así que, amigos míos, vemos que esta imagen terrible del profeta Ezequiel se realizará por una y última vez más, se realizará en el “ésjato-último día”, donde se hará la resurrección de los muertos.

Ὥστε λοιπόν, ἀγαπητοί μου, βλέπουμε ὅτι ἡ φοβερή αὐτή εἰκόνα τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ θά πραγματοποιηθεῖ γιά μιά ἀκόμη καί τελευταία φορά, θά πραγματοποιηθεῖ τήν «ἔσχατη ἡμέρα», πού θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Pero aquí terminamos, de modo que el siguiente Domingo, si el Dios quiere, veremos cómo exactamente nos apocalipta-revela el Nuevo Testamento la resurrección de los muertos. Allí ya veremos de una forma muy clara que el centro, el núcleo por el que es dirigido el Nuevo Testamento entero, y también en general la Santa Escritura, es la Resurrección de Cristo y la resurrección de los muertos.

Ἀλλά ἄς μείνουμε ἐδῶ, ὥστε τήν ἐρχόμενη Κυριακή, πρῶτα ὁ Θεός, νά δοῦμε πῶς ἀκριβῶς μᾶς ἀποκαλύπτει ἡ Καινή Διαθήκη τό μυστήριο τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν. Ἐκεῖ πλέον θά δοῦμε κατά ἕναν ὁλοφάνερο τρόπο ὅτι τό κέντρο, ὁ πυρήνας, πού στρέφεται ὁλόκληρη ἡ Καινή Διαθήκη, καί ἡ Ἁγία Γραφή γενικότερα, εἶναι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

¡Cómo, pues, podemos no alabar a Dios, ni agradecerle por esta Su gran donación, que con Su sabiduría (increada) y Su agapi (amor, energía increada) trabajó la obra de nuestra resurrección psicosomática!

Πῶς μποροῦμε λοιπόν νά μήν ὑμνήσουμε τόν Θεό, νά μήν Τόν εὐχαριστήσουμε, γι’ αὐτή τή μεγάλη εὐεργεσία Του, πού μέ τή σοφία Του, τή δύναμή Του καί τήν ἀγάπη Του ἐργάστηκε τό ἔργο τῆς ψυχοσωματικῆς μας ἀναστάσεως;

Que Dios os bendiga, Domingo 20 Abril 1980

Ὁ Θεός νά σᾶς εὐλογεῖ. Κυριακή, 20 Ἀπριλίου 1980.

xX.jJ: Continuaremos con la traducción de la tercera homilía que es: El Nuevo Testamento sobre la Resurrección de los muertos

+Yérontas Athanasios Mitilineos.

Copyright: Monasterio Komnineon de “Dormición de la Zeotocos” y “san Demetrio” 40007 Stomion, Larisa, Fax y Tel: 0030. 24950.91220

Traducido por: χΧ jJ www.logosortodoxo.com (en español).



1. Ἰώβ 19, 25-27.


2. Τή μνήμη τους τή γιορτάζουμε τήν 1η Αὐγούστου.


3. Τό Ὀρθόδοξο Πάσχα γιορτάζεται πάντοτε τήν πρώτη Κυριακή μετά τήν πρώτη πανσέληνο τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας.


4. Β΄ Μακ. 7, 9.


5. Β΄ Μακ. 7, 11.


6. Β΄ Μακ. 7, 14.


7. Βλ. Ἰωάν. 5, 29.


8. Βλ. Μ. Βασίλειος, Θεία Λειτουργία, ἔκδ. Ἀποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1981, σ. 122. «…ὁ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγαγὼν τὰ σύμπαντα…»


9. Aristotelis opera, τόμ. 2, ἔκδ. Reimer, Berlin 1831, 974b.12. «οὐκ ἄν ποτε οὐδὲν γένοιτο ἐκ μηδενός», 979b.31 «οὐδὲν ἂν ἐκ μηδενὸς ἂν γενέσθαι» κ.ἀ.


10. Β΄ Μακ. 7, 27-28.


11. Κατά τήν διάρκεια τοῦ Α΄ Παγκοσμίου πολέμου οἱ Γάλλοι στρατιῶτες, κάτω ἀπό τίς ὁδηγίες τοῦ στρατάρχη Πεταίν ἀλλά καί ἐπηρεασμένοι ἀπό τό ἀντιπολεμικό πνεῦμα τῶν καιρῶν, ὁδηγήθηκαν στό «Pourquoi?».


12. Β΄ Μακ. 12, 43-44.


13. Α΄ Κορ. 15, 16-17.


14. Δαν. 12, 2.


15. Ματθ. 26, 28. Μᾶρκ. 14, 24.


16. Ψαλμ. 1, 5.


17. Δαν. 13, 3.


18. Λουκ. 13, 23.


19. Βλ. Ψαλμ. 77, 61-66. 136, 1-9. Ἡσ. 14, 2. Ἱερ. 37, 16-19. Ἰεζ. 25, 1-17. κ.ἀ.


20. Βλ. Origene, Commentarium in evangelium Matthaei, Selecta in Psalmos, ἔκδ. ser MPG. Commentarii in evangelium Joannis, Commentaire sur saint Jean, ἔκδ. Cerf, Paris 1966. In Jeremiam (homiliae 12-20), Origenes Werke, τόμ. 3, ἔκδ. Hinrichs, Leipzig 1901. κ.ἀ.


21. Ματθ. 13, 43.


22. Δαν. 12, 13.


23. Α΄ Θεσ. 4, 15.


24. Ἰωάν. 16, 7.


25. Ἰεζ. 37, 1-14.


 

π. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Ὁμιλία 2η

LA RESURRECCIÓN DE LOS MUERTOS

YÉRONTAS ATANASIO MITILINEOS

Homilía 2ª.El Antiguo Testamento sobre la resurrección universal de los muertos,

2.1 La historia de las hazañas del heroico Job

2.2 La profecía de Oseas

2.3 Profecía de Isaías

2.4 La historia de los siete Macabeos

2.5 La historia de Judas el Macabeo

2.6 La profecía de Daniel

2.7 La profecía de Ezequiel.

Ἡ Παλαιά Διαθήκη γιά τήν καθολική ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Ὁμιλία 2η

Ἡ Παλαιά Διαθήκη γιά τήν καθολική ἀνάσταση

τῶν νεκρῶν. ………………………………………………………. 45

Ἡ ἱστορία τοῦ πολύαθλου Ἰώβ. …………………………. 46

Ἡ προφητεία τοῦ Ὠσηέ. ……………………………………. 47

Ἡ προφητεία τοῦ Ἡσαΐα. ………………………………….. 48

Ἡ ἱστορία τῶν ἑπτά Μακκαβαίων. …………………….. 48

Ἡ ἱστορία τοῦ Ἰούδα τοῦ Μακκαβαίου. …………….. 58

Ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ. ………………………………….. 60

Ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ. ……………………………….. 64


La verdad sobre la resurrección de los muertos es dogma de Fe exclusivamente cristiano, que nunca el pensamiento filosófico lo ha captado; es decir, pertenece exclusivamente en el espacio de la sabiduría, la fuerza, la energía y la agapi increadas de Dios.

H ἀλήθεια γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι ἕνα δόγμα Πίστεως ἀποκλειστικά χριστιανικό, πού οὐδέποτε τό συνέλαβε ἡ φιλοσοφική σκέψη· ἀνήκει δηλαδή ἀποκλειστικά στόν χῶρο τῆς σοφίας, τῆς δυνάμεως καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

Sin embargo, como el Dios no ha dejado de dar testimonios sobre Sí Mismo desde la época de Adán hasta la época de Abraham, exactamente así también no ha dejado sin testimonios sobre la verdad de la resurrección universal de los hombres.

Ὡστόσο, ὅπως ὁ Θεός δέν ἄφησε χωρίς μαρτυρίες τόν ἑαυτό Του ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἀδάμ ἕως τήν ἐποχή τοῦ Ἀβραάμ, ἔτσι ἀκριβῶς δέν ἄφησε καί χωρίς μαρτυρίες τήν ἀλήθεια γιά τήν καθολική ἀνάσταση τῶν ἀνθρώπων.

Así pues, en los libros del Antiguo Testamento observamos una apocálipsis-revelación progresiva y continuamente más precisa de esta verdad grandiosa sobre la resurrección de los muertos. Vale la pena ocuparnos con este testimonio que da el Cristo dentro de Su logos, en el Antiguo Testamento, y ver cómo de Su logos conduce progresivamente, como os dije, cada vez más a la aclaración del tema.

Ἔτσι λοιπόν στά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης παρατηροῦμε μία προοδευτική καί συνεχῶς σαφέστερη ἀποκάλυψη αὐτῆς τῆς παμμέγιστης ἀλήθειας γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἀξίζει νά ἀσχοληθοῦμε μέ αὐτές τίς μαρτυρίες πού δίνει ὁ Χριστός μέσα στόν δικό Του λόγο, στήν Παλαιά Διαθήκη, καί νά δοῦμε πῶς ἡ ἀλήθεια αὐτή τοῦ λόγου Του ὁδηγεῖ, ὅπως σᾶς εἶπα, ὅλο καί πιό προοδευτικά στή διασάφηση τοῦ θέματος.


2.1 La historia del heroico Job Ἡ ἱστορία τοῦ πολύαθλου Ἰώβ.

Es conocida la historia de Job, con el horror de su lepra, paralelamente con la amargura de los logos de sus tres amigos que fueron a consolarle. Y Job, entre otras cosas, dijo a ellos unos logos dignos de señalar. Estos constituyen el punto esencial de todo aquel diálogo admirable que se hizo entre Job y sus tres amigos reyes, que fueron como consoladores de la desgracia del anterior soberano Job. Estos logos son los siguientes:

Εἶναι γνωστή ἡ ἱστορία τοῦ Ἰώβ, μέ τήν φρίκη τῆς λέπρας του, παράλληλα μέ τήν πικρία τῶν λόγων τῶν τριῶν φίλων του πού ἦρθαν νά τόν παρηγορήσουν. Ὁ Ἰώβ, μεταξύ τῶν ἄλλων, εἶπε σ’ αὐτούς καί μερικά ἀξιοσημείωτα λόγια. Αὐτά ἀποτελοῦν τό κεντρικότατο σημεῖο ὅλου ἐκείνου τοῦ θαυμάσιου διαλόγου πού ἔγινε ἀνάμεσα στόν Ἰώβ καί στούς τρεῖς φίλους του βασιλεῖς, πού πῆγαν ὡς παρήγοροι τῆς δυστυχίας τοῦ τέως ἄρχοντος Ἰώβ. Τά λόγια του αὐτά εἶναι τά ἑξῆς:

Conozco que Aquel eterno me liberará de los males y sufrimientos de esta vida mía terrenal; resucitará mi cuerpo, que saborea y sufre agotándose de todas estas calamidades, porque esta resurrección se co-realizará por el Señor y omnipotente Dios. Estas cosas que yo conozco en mi interior muy bien, las conozco con el ojo (espíritu) de mi psique. Las ve el ojo de la fe y nadie más. Todas estas las cosas considero ya realizadas, con la esperanza que me da mi fe que reposa en mi corazón (psicosomático).

«Οἶδα, λέει ὁ Ἰώβ, ὅτι ἀένναός ἐστιν ὁ ἐκλύειν με μέλλων ἐπὶ γῆς, ἀναστήσει δὲ τὸ δέρμα μου τὸ ἀναντλοῦν ταῦτα· παρὰ γὰρ Κυρίου ταῦτά μοι συνετελέσθη, ἃ ἐγὼ ἐμαυτῷ συνεπίσταμαι, ἃ ὁ ὀφθαλμός μου ἑώρακε καὶ οὐκ ἄλλος, πάντα δέ μοι συντετέλεσθαι ἐν κόλπω»1. Δηλαδή: Γνωρίζω ὅτι εἶναι αἰώνιος Ἐκεῖνος πού πρόκειται νά μέ ἐλευθερώσει ἀπό τά δεινά τῆς ἐπίγειας αὐτῆς ζωῆς μου. Θά ἀναστήσει τό σῶμα μου, πού γεύεται ἐξαντλητικά ὅλα αὐτά τά δεινά, διότι αὐτή ἡ ἀνάσταση θά συντελεσθεῖ ἀπό τόν Κύριο καί παντοδύναμο Θεό. Αὐτά πού ἐγώ γνωρίζω μέσα μου πολύ καλά, τά γνωρίζω μέ τό μάτι τῆς ψυχῆς· τά βλέπει τό μάτι τῆς πίστεως, καί κανείς ἄλλος . Ὅλα αὐτά τά θεωρῶ ὅτι ἤδη ἔχουν πραγματοποιηθεῖ , μέ τήν ἐλπίδα πού μοῦ δίνει ἡ πίστη μου, πού ἀναπαύεται μέσα στήν καρδιά μου.

Por tanto, Job, pues, supera su enfermedad y a sí mismo, y ve esta grandeza, que nadie la ve, sino sólo él. Con el ojo (espíritu, nus) de su psique ve que el Dios le resucitará, le dará una piel nueva y un cuerpo nuevo.

Ὥστε λοιπόν ξεπερνᾶ τήν ἀρρώστια του ὁ πολύαθλος Ἰώβ, ξεπερνᾶ καί τόν ἑαυτό του, καί βλέπει τό μεγαλεῖο αὐτό, πού κανείς δέν βλέπει, παρά μόνον αὐτός. Μέ τό μάτι τῆς ψυχῆς του βλέπει ὅτι ὁ Θεός θά τόν ἀναστήσει, θά τοῦ δώσει καινούργιο δέρμα, θά τοῦ δώσει καινούργιο σῶμα.

No diga alguien que le daría curación. No olvidemos que detrás de las dimensiones históricas de un acontecimiento del Antiguo Testamento hay aquello, lo lejano, que se realiza a la persona del Mesías y a Sus obras. Si no fuera así todas estas cosas la Santa Escritura no las salvaguardaría. Si realmente queremos entender el logos de Dios y estar en en su espíritu verdadero, tal y como ha descrito el Espíritu de Dios estas grandes verdades, así deberemos ver las cosas.

Μήν πεῖ κάποιος ὅτι θά τοῦ ἔδινε τήν ἴαση. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι πίσω ἀπό τίς ἱστορικές διαστάσεις ἑνός γεγονότος στήν Παλαιά Διαθήκη πάντοτε ὑπάρχει ἐκεῖνο τό μακρινό, πού πραγματοποιεῖται στό πρόσωπο τοῦ Μεσσίου καί στά ἔργα Του. Ἄν δέν ἦταν ἔτσι, δέν θά τά διέσωζε αὐτά ὅλα ἡ Ἁγία Γραφή. Ἄν θέλουμε πραγματικά νά καταλαβαίνουμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά μπαίνουμε στό ἀληθινό πνεῦμα του, ὅπως τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ κατέγραψε τίς μεγάλες αὐτές ἀλήθειες, ἔτσι πρέπει νά τά βλέπουμε.


2.2 La profecía de Oseas Ἡ προφητεία τοῦ Ὠσηέ.

Oseas en capítulo 13 pasaje 14, escribe: “¡Pero yo los libraré del poder del hades; los salvaré del poder de la muerte! ¿Dónde están, muerte, tus estragos? ¿Dónde están, hades, tus azotes? ¿Dónde está tu aguijón envenenado?”. Es decir, ¿dónde está tu condena que traído para que mueran todos los hombres, oh muerte? ¿Dónde está tu aguijón envenenado, como una avispa, oh hades, que recogías las psiques de todos!…

Ὁ Ὠσηέ στό 13ο κεφάλαιο, στίχος 14, γράφει: «Ἐκ χειρὸς ᾅδου ῥύσομαι καὶ ἐκ θανάτου λυτρώσομαι αὐτούς· ποῦ ἡ δίκη σου, θάνατε; ποῦ τὸ κέντρον σου, ᾅδη;». Δηλαδή: Θά τούς γλυτώσω ἀπό τό χέρι τοῦ ἅδου, λέει ὁ Θεός, προσωποποιώντας ἐδῶ τόν ἅδη καί τόν θάνατο, καί θά τούς λυτρώσω ἀπό τόν θάνατο. Ποῦ εἶναι ἡ καταδίκη πού ἐπέφερες σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους νά πεθάνουν , ὦ θάνατε; Ποῦ εἶναι τό κεντρί σου τό δηλητηριασμένο , σάν ἄλλη σφήκα , ὦ ἅδη , πού μάζευες τίς ψυχές ὅλων ;…

Este logos no recuerda aquel logos admirable que más tarde dirá el Apóstol Pablo en Su Epístola a los Corintios 15,55, y que volveremos muchas veces en esto. Dice exactamente las mismas palabras.

Ὁ λόγος αὐτός μᾶς θυμίζει ἐκεῖνο τό θαυμάσιο πού θά πεῖ ἀργότερα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στό 15ο κεφάλαιο τῆς Α΄ Πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς του, καί πού θά ἐπανέλθουμε πολλές φορές σ’ αὐτό. Λέει ἀκριβῶς τά ἴδια λόγια.


2.3 Profecía de Isaías Ἡ προφητεία τοῦ Ἡσαΐα.

El profeta Isaías en capítulo 25 pasaje 19, lo escribe más claro aún: “Resucitarán los muertos, y se levantarán los que están en la tumbas”. Como veis, vamos progresivamente y más precisamente. Aquí observamos, hermanos míos, que hay un realismo, es tan intenso en las profecías siguientes que nos sorprende, y excluye toda cuestión de alegoría o metáfora.

Ὁ προφήτης Ἡσαΐας στό 26ο κεφάλαιο, στόν στίχο 19, γράφει ἀκόμα σαφέστερα: «ἀναστήσονται οἱ νεκροί , καὶ ἐγερθήσονται οἱ ἐν τοῖς μνημείοις». Θά ἀναστηθοῦν οἱ νεκροί καί θά σηκωθοῦν αὐτοί πού εἶναι μέσα στά μνήματα. Ὅπως βλέπετε, πᾶμε προοδευτικά, ὅλο καί σαφέστερα. Ἐδῶ παρατηροῦμε ὅτι ὑπάρχει ἕνας ρεαλισμός. Καί αὐτός ὁ ρεαλισμός, ἀγαπητοί μου, εἶναι τόσο ἔντονος στίς παρακάτω προφητεῖες, πού μᾶς καταπλήσσει, καί ἀποκλείει κάθε περίπτωση ἀλληγορίας ἤ μεταφορᾶς.


2.4 La historia de los siete Macabeos. Ἡ ἱστορία τῶν ἑπτά Μακκαβαίων.

También son famosos los últimos logos de los siete Macabeos, que murieron por martirio junto con su madre Salomé y el maestro de ellos Eleazar en la época de Antíoco el Epífanes, uno de los descendientes de Alejandro Magno. (Los festejamos el 1 de Agosto).

Περίφημοι ἐπίσης εἶναι οἱ τελευταῖοι λόγοι τῶν ἑπτά Μακκαβαίων, πού μαρτύρησαν μαζί μέ τή μητέρα τους τή Σολομονή καί τόν διδάσκαλό τους τόν Ἐλεάζαρο στήν ἐποχή τοῦ Ἀντιόχου τοῦ Ἐπιφανοῦς, ἑνός ἀπό τούς ἐπιγόνους τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου.2

Es sabido que Antíoco el Epífanes realmente torturó los hebreos de entonces –pero los piadosos hebreos -no todos- porque deseaba helenizarlos. Además por esta razón se ha escrito la Sabiduría Sirac, para poner un parapeto, un impedimento contra la helenización de los hebreos.

Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής πραγματικά βασάνισε τούς Ἑβραίους τότε –τούς εὐσεβεῖς Ἑβραίους· ὄχι ὅλους τούς Ἑβραίους– διότι ἐπιθυμοῦσε νά τούς ἐξελληνίσει. Ἐξάλλου γι’ αὐτόν τόν λόγο γράφτηκε ἡ Σοφία Σειράχ · γιά νά θέσει ἕνα πρόχωμα, ἕνα ἐμπόδιο κατά τοῦ ἐξελληνισμοῦ τῶν Ἑβραίων.

Por favor, poned atención a este punto, quizás vais a decir en vuestro interior: “¿Pero no era bueno que los hebreos se helenizaran? ¿Por qué no helenizarse y convertirse en helenos?”

Προσέξτε παρακαλῶ αὐτό τό σημεῖο, γιατί ἴσως θά πεῖτε ἀπό μέσα σας: «Δέν θά ἦταν καλά οἱ Ἑβραῖοι νά εἶχαν γίνει Ἕλληνες ; Γιατί νά μήν εἶχαν ἐξελληνιστεῖ καί νά γίνουν Ἕλληνες ; ».

Pero cuando decimos Helas, helenismo, espíritu helénico, no damos a entender un espacio geográfico, sino una mentalidad y una forma de pensar. Porque si pensamos que Hélade (Grecia) se había extendido entonces hasta los confines de la tierra, y después perdimos todas aquellas conquistas que se habían hecho por Alejandro Magno, esto no significa que la Hélade (Grecia) se ha borrado. En principio por supuesto que aún hay una Hélade (Grecia) geográficamente, que es nuestro país ahora. Pero no quiero dar a entender esto. Cuando decimos Helas (Grecia) damos a entender la forma de pensar, el espíritu y la mentalidad helénica. Helás, pues, no es simplemente un lugar geográfico. Además como Helás, helenista en sentido amplio se puede calificar también el Occidente entero. Europa y América se pueden calificar como Helás, helenistas. ¿Por qué? Porque Occidente piensa helénicamente. Cuando decimos helénica, entendemos que el pensamiento y la fundamentación de la civilización occidental es helénica (griega).

Ὅταν λέμε Ἑλλάς, ἑλληνισμός, ἑλληνικό πνεῦμα, δέν ἐννοοῦμε ἕνα γεωγραφικό χῶρο, ἀλλά μία νοοτροπία, ἕναν τρόπο τοῦ σκέπτεσθαι. Διότι ἄν σκεφθοῦμε ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἁπλώθηκε τότε στά πέρατα τῆς οἰκουμένης, καί κατόπιν χάσαμε ὅλες ἐκεῖνες τίς κατακτήσεις πού ἔγιναν ἀπό τό χέρι τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἡ Ἑλλάς ἔσβησε. Καταρχάς βέβαια γεωγραφικά ὑπάρχει ἀκόμα Ἑλλάς, ἡ χώρα μας ἡ Ἑλλάδα. Ἀλλά δέν ἐννοῶ αὐτό. Ὅταν λέμε Ἑλλάς, ἐννοοῦμε τόν τρόπο τοῦ σκέπτεσθαι, τό πνεῦμα, τή νοοτροπία. Δέν εἶναι λοιπόν ἡ Ἑλλάς ἁπλῶς ἕνας γεωγραφικός χῶρος. Ἐξάλλου Ἑλλάς, μέ τήν εὐρεῖα ἔννοια, μπορεῖ ἀκόμη νά χαρακτηρισθεῖ καί ὁλόκληρη ἡ Δύση. Ἡ Εὐρώπη καί ἡ Ἀμερική μποροῦν νά χαρακτηρισθοῦν Ἑλλάς. Γιατί; Διότι ἡ Δύση σκέπτεται ἑλληνικά. Ὅταν λέμε ἑλληνικά, ἐννοοῦμε ὅτι ἡ σκέψη καί ἡ θεμελίωση τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ἑλληνική.

Esto, pues, quería imponer Antíoco el Epífanes en Palestina, a los hebreos. No quería simplemente conquistarlos –además Palestina ya estaba conquistada por Alejandro Magno- tampoco quería tenerlos cautivos, porque los hebreos hacían a menudo revoluciones para liberarse. No. Quería imponer un cambio de mentalidad y de pensamiento a los hebreos. Por eso por primera vez en la historia de los hebreos se fundaron en Jerusalén gimnasios y academias tipo helénico. Quería hacer que los hebreos pensasen helénicamente.

Αὐτό λοιπόν ἤθελε νά ἐπιβάλει ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής στήν Παλαιστίνη, στούς Ἑβραίους. Δέν ἤθελε ἁπλῶς νά τούς κατακτήσει –ἄλλωστε ἦταν κατακτημένη ἡ Παλαιστίνη· τήν εἶχε κατακτήσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος– οὔτε ἀκόμη ἤθελε νά τούς κρατᾶ πάντοτε δέσμιους, ἐπειδή ὡς συνήθως οἱ Ἑβραῖοι ἔκαναν συχνά ἐπαναστάσεις γιά νά ἐλευθερωθοῦν. Ὄχι. Ἤθελε νά ἐπιβάλει τήν ἀλλαγή τῆς νοοτροπίας τῶν Ἑβραίων, τήν ἀλλαγή τῆς σκέψεώς τους. Γι’ αὐτό γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία τῶν Ἑβραίων ἱδρύθηκαν γυμναστήρια ἑλληνικοῦ τύπου στά Ἱεροσόλυμα. Ἤθελε νά κάνει τούς Ἑβραίους νά σκέπτονται ἑλληνικά.

Igual que hoy, por una parte sí, occidente piensa helénicamente, pero por otra parte, sus frutos ya no son helénicos. Sus cimientos son helénicos. Por eso vemos que el espíritu helénico que occidente ha tomado de Helade (Grecia) vuelve en Grecia pero no es aquellos que ha salido de aquí.; es algo distinto. ¡Lo veis! Por ejemplo Yanis sale de Grecia y Jony o Juan vuelve en Grecia! No es exactamente lo mismo.

Ὅπως καί σήμερα, ναί μέν ἡ Δύση σκέπτεται ἑλληνικά, ἀλλά παρά ταῦτα τά φροῦτα της δέν εἶναι ἑλληνικά πιά. Τά θεμέλιά της εἶναι ἑλληνικά. Γι’ αὐτό βλέπουμε ὅτι τό ἑλληνικό πνεῦμα, αὐτό πού πάρθηκε ἀπ’ τή Δύση, ὅταν ξαναγυρίζει πίσω στήν Ἑλλάδα, δέν εἶναι ἐκεῖνο πού ἔφυγε ἀπό τήν Ἑλλάδα· εἶναι κάτι διαφορετικό. Εἴδατε; Γιάννης φεύγει ἀπ’ τήν Ἑλλάδα, Τζώνης γυρίζει στήν Ἑλλάδα! Βέβαια ὁ Τζώνης εἶναι ὁ Γιάννης. Ἀλλά δέν εἶναι ἀκριβῶς ὁ Γιάννης· εἶναι ὁ Τζώνης, ὁ Τζών.

Así, pues, estas cosas que retornan, finalmente vienen para destruir Grecia. Pues, tal y como nosotros ahora pensamos que entrando el espíritu occidental que está degenerado y perdemos nuestra identidad helénica e intentamos hacer una resistencia, exactamente lo mismo intentaban hacer también los hebreos del siglo II antes de Cristo. Espero que ahora me entendáis. Es decir, luchaban para afrontar la corriente del pensamiento helenista, que estaba entrando en la patria de ellos y quería cambiarlos de aquello que tenían: la fe en el verdadero Dios, con todas las esperanzas proféticas sobre el Mesías, como Redentor de la humanidad. Por lo tanto el tema realmente es enorme. Podría hablaros horas sobre esto, pero salgo de mi tema.

Ἔ, λοιπόν, αὐτά πού ἔρχονται πίσω, τελικά ἔρχονται νά καταστρέψουν τήν Ἑλλάδα. Κι ὅπως ἐμεῖς σήμερα σκεφτόμαστε ὅτι εἰσορμώντας τό δυτικό πνεῦμα, πού εἶναι ἤδη ξεφτισμένο, χάνουμε τήν ἑλληνική μας ταυτότητα καί προσπαθοῦμε νά φέρουμε μιά ἀντίσταση σ’ αὐτό τό ἀνοσιούργημα πού ἐπιτελεῖται, τό ἴδιο ἀκριβῶς προσπαθοῦσαν νά κάνουν καί οἱ Ἑβραῖοι τότε, τόν 2ο αἰώνα π.Χ.. Ἐλπίζω τώρα νά μέ καταλαβαίνετε. Ἀγωνίζονταν δηλαδή νά ἀντιμετωπίσουν τό ρεῦμα τῆς ἑλληνικῆς σκέψεως, πού ἔμπαινε μέσα στήν πατρίδα τους καί ἤθελε νά τούς ἀλλάξει ἐκεῖνο πού εἶχαν: τήν πίστη στόν ἀληθινό Θεό, μέ ὅλες τίς προφητικές προσδοκίες περί τοῦ Μεσσίου, ὡς Λυτρωτοῦ τῆς ἀνθρωπότητος. Εἶναι συνεπῶς πελώριο θέμα, πραγματικά. Θά μποροῦσα ὥρα πολλή νά σᾶς μιλῶ ἐπάνω σ’ αὐτό, ἀλλά βγαίνω ἀπό τό θέμα μου.

En aquellos días, pues, martirizaron los siete Macabeos con este admirable martirio, que es modelo del martirio cristiano, único de este tipo dentro en el Antiguo Testamento. Por supuesto que los hebreos han sufrido mucho durante sus operaciones bélicas, derrotas de distintos enemigos, etcétera, pero el martirio para la fe nunca se les fue impuesto. Sólo los siete Macabeos martirizaron para la Fe, y así, como os dije, son prototipo o modelo del martirio cristiano. La manera por la que estos siete jóvenes héroes afrontan el martirio es ejemplar.

Στίς ἡμέρες ἐκεῖνες λοιπόν μαρτύρησαν οἱ ἑπτά Μακκαβαῖοι μέ αὐτό τό θαυμαστό μαρτύριο, πού εἶναι ὑπόδειγμα χριστιανικοῦ μαρτυρίου, μοναδικό μέσα στήν Παλαιά Διαθήκη τέτοιου τύπου. Βεβαίως οἱ Ἑβραῖοι ὑπέφεραν πολλά κατά τίς πολεμικές τους ἐπιχειρήσεις, τίς ἧττες τους ἀπό διάφορους ἐχθρούς καί λοιπά, ἀλλά μαρτύριο γιά τήν Πίστη οὐδέποτε τούς ἐπιβλήθηκε. Μόνο οἱ ἑπτά Μακκαβαῖοι μαρτύρησαν γιά τήν Πίστη, καί ἔτσι ἀποτελοῦν, ὅπως σᾶς εἶπα, ὑπόδειγμα, πρότυπο χριστιανικοῦ μαρτυρίου. Εἶναι ἰδεῶδες μαρτύριο! Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο αὐτά τά ἑπτά παλληκάρια ἀντιμετωπίζουν τό μαρτύριό τους εἶναι ὑποδειγματικός.

Había una madre, viuda, que había muerto su marido con quien había tenido siete varones, muy guapos, uno más bello que el otro. Entonces Antíoco el Epífanes había impuesto a los Israelitas que coman carne de cerdo, porque esto era una forma de poder desarraigar las “profundidades” de la Ley. Igual que hoy, decimos que vamos a quitar el ayuno, cambiar las fechas de la Pascua, de modo que la celebremos con otras religiones y los heterodoxos, hacer la semana de diez días en vez de siete… unas cosas así que se asimilan a los tipo extranjeros, mientras que la realidad no es otra cosa que un anzuelo para desarraigar la esencia. No os impresione esto. Así pues, que no se considere una cerradura de mente el que estos siete jóvenes insistían en no comer carne de cerdo. Esta era la razón. No era una cabezonería.

Ἦταν μία μητέρα, χήρα, εἶχε πεθάνει ὁ σύζυγός της, μέ τόν ὁποῖο εἶχε ἀποκτήσει ἑπτά ἀγόρια, ἑπτά παλληκάρια, τό ἕνα ὡραιότερο καί καλύτερο ἀπό τό ἄλλο. Ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής λοιπόν εἶχε ἐπιβάλει τότε στούς Ἰσραηλίτες νά τρῶνε χοιρινό κρέας, γιατί αὐτός ἦταν ἕνας τρόπος νά μπορέσει νά καταργήσει τά βαθέα τοῦ Νόμου. Ὅπως καί σήμερα, πού λέμε νά καταργήσουμε τή νηστεία, νά ἀλλάξουμε καί τό πότε θά γιορτάζουμε τό Πάσχα,3 ὥστε νά συνεορτάζουμε μέ τούς ἀλλόθρησκους καί ἀλλόδοξους, νά κάνουμε τήν ἑβδομάδα ὄχι ἑπτά μέρες ἀλλά δέκα μέρες, …κάτι τέτοια, πού μοιάζουν ἐξωτερικοί τύποι, ἐνῶ στήν πραγματικότητα δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τό δόλωμα γιά νά πετάξουμε καί τήν οὐσία. Μή σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό. Ἔτσι λοιπόν ἄς μή θεωρηθεῖ στενοκεφαλιά τό ὅτι τά ἑπτά αὐτά παιδιά ἐπέμεναν νά μή φᾶνε χοιρινό κρέας. Δέν ἦταν στενοκεφαλιά. Ὁ λόγος ἦταν αὐτός.

Así cuando fueron llamados a comer carne de cerdo, dijeron no. Entonces Antíoco el Epífanes los amenazó que los torturará. Vale la pena que leáis en II Macabeos capítulo 7º. Todo el capítulo se refiere al martirio de ellos. Os ruego mucho, que en vuestras casas lo leáis. El libro original está escrito en Helénico; tiene una lengua muy bella, no es de traducción. Recopilo algunas respuestas de estos siete jóvenes.

Ἔτσι, ὅταν προκλήθηκαν νά φᾶνε χοιρινό κρέας, εἶπαν τό ὄχι. Καί τότε ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής τούς ἀπείλησε ὅτι θά τούς βασανίσει. Ἀξίζει νά διαβάσετε στό Β΄ Μακκαβαίων τό 7ο κεφάλαιο. Ὁλόκληρο τό κεφάλαιο ἀναφέρεται στό μαρτύριό τους. Θά παρακαλέσω πολύ, στό σπίτι σας νά τό διαβάσετε. Τό πρωτότυπο βιβλίο εἶναι γραμμένο στά ἑλληνικά· ἔχει μία ὡραιότατη γλώσσα, ὄχι ἀπό μετάφραση. Σταχυολογῶ κάποιες ἀπαντήσεις μερικῶν ἀπό τά ἑπτά αὐτά ἀγόρια.

Mientras martirizó el primero, vino la tanta del segundo y a punto de expirar, dijo a Antíoco el Epífanes: “¡Tú, criminal, nos quitas la vida presente; pero el Rey del mundo nos resucitará y nos dará después una vida eterna a los que morimos por sus leyes!”.

Ἀφοῦ μαρτύρησε ὁ πρῶτος καί πέθανε, ἔρχεται ἡ σειρά τοῦ δευτέρου, πού ἐνῶ πεθαίνει, λέει στόν Ἀντίοχο τόν Ἐπιφανῆ: «Σὺ μὲν ἀλάστωρ ἐκ τοῦ παρόντος ἡμᾶς ζῆν ἀπολύεις , ὁ δὲ τοῦ κόσμου βασιλεὺς ἀποθανόντας ἡμᾶς ὑπὲρ τῶν αὐτοῦ νόμων εἰς αἰώνιον ἀναβίωσιν ζωῆς ἡμᾶς ἀναστήσει»4. Δηλαδή: Σύ μέν, ἀλιτήριε, προσπαθεῖς νά μᾶς βγάλεις ἀπό τήν παροῦσα ζωή , νά μᾶς ξοφλήσεις , νά πεθάνουμε πρόωρα , βιάζεσαι νά μᾶς πεθάνεις· ἀλλά ὁ Βασιλιάς τοῦ κόσμου , ὁ αἰώνιος Θεός, πού τηροῦμε μέχρι θανάτου τίς ἐντολές Του , θά μᾶς ἀναστήσει σέ μιά αἰώνια ζωή !

Y el tercero, extendió las manos con valor, diciendo con gallardía: “Del cielo, es decir, de Dios, he recibido estos miembros, y ahora los desprecio por amor de sus leyes, porque tengo la esperanza y sé que un día el mismo Dios me los devolverá”.

Ὁ τρίτος, πεθαίνοντας, εἶπε τά ἑξῆς: «Ἐξ οὐρανοῦ ταῦτα κέκτημαι καὶ διὰ τοὺς αὐτοῦ νόμους ὑπερορῶ ταῦτα καὶ παρ’  αὐτοῦ ταῦτα πάλιν ἐλπίζω κομίσασθαι»5. Δηλαδή: Αὐτά τά μέλη μου, τά χέρια, τά πόδια, λέει στόν Ἀντίοχο, αὐτά τά μέλη τοῦ σώματός μου τά ἔχω ἀποκτήσει ἀπό τόν Οὐρανό, δηλαδή ἀπό τόν Θεό, ὁ Θεός μοῦ τά ἔδωσε –ὁ Θεός δίνει τή ζωή καί τήν ὕπαρξη σέ κάθε ἄνθρωπο πού γεννιέται– καί γιά χάρη τοῦ νόμου Του δέν τά ὑπολογίζω , τά περιφρονῶ καί τά παραβλέπω , καί ἔχω τήν ἐλπίδα ὅτι ἀπό τόν Θεό πάλι θά τά ξαναπάρω πίσω.

¡Atención! ¡Estamos en II siglo antes de Cristo. ¡Es realmente impresionante ver cómo el Espíritu de Dios describe todas estas cosas en el libro de la Santa Escritura! ¡Os impresiona!… No dice nada sobre la psique-alma, no habla nada sobre ella; habla sobre los miembros del cuerpo. Porque al martirio, si lo quieren, no puede entrar la psique. ¿Dónde va a entrar? ¿En la ruedas? ¿en las sartenes, en los aceites candentes? ¿Dónde?… El cuerpo y sus miembros sufren estas cosas. Además lo dijo, que los miembros del cuerpo padecen, y pierde estas cosas que le ha dado el Dios, y las volverá a tener. ¡Recuperará sus manos, sus pies, sus ojos, todo! ¿Os llama la atención esto, el que habla sobre revivificación de los miembros del cuerpo humano? ¡Qué realismo!

Προσέξτε: εἶναι 2ος αἰώνας π.Χ.! Εἶναι πραγματικά καταπληκτικό νά βλέπει κανείς πῶς τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταγράφει αὐτά μέσα στό βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς! Σᾶς κάνει ἐντύπωση;… Δέν λέει γιά τήν ψυχή τίποτα, δέν μιλάει γιά τήν ψυχή· μιλάει γιά τά μέλη τοῦ σώματος. Διότι στό μαρτύριο, ἄν τό θέλετε, δέν μπορεῖ νά μπεῖ ἡ ψυχή. Ποῦ νά μπεῖ; στούς τροχούς; στά τηγάνια; στά βραστά λάδια; στά ξέστρα; ποῦ; τί;… Τό σῶμα ὑφίσταται αὐτά, τά μέλη του δεινοπαθοῦν. Ἐξάλλου τό εἶπε, ὅτι αὐτά τά μέλη τοῦ σώματός του τώρα δεινοπαθοῦν, καί χάνει αὐτά πού τοῦ τά ἔδωσε ὁ Θεός, καί θά τά ἀποκτήσει πάλι. Θά ἐπανακτήσει τά χέρια του καί τά πόδια του καί τά μάτια του καί τά αὐτιά του· ὅλα! Σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό, τό ὅτι μιλάει γιά ἀναβίωση τῶν μελῶν τοῦ ἀνθρώπινου σώματος; Τί ρεαλισμός!…

Y el cuarto a punto de morir, dijo: “Es preferible sucumbir en manos de hombres, teniendo en Dios la esperanza de ser resucitados de nuevo por él. Pero para ti no habrá resurrección para la vida, sino de juicio”. ¡Maravilloso!

Ὁ τέταρτος εἶπε: «Αἱρετὸν μεταλλάσσοντα ὑπ’ ἀνθρώπων τὰς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ προσδοκᾶν ἐλπίδας πάλιν ἀναστήσεσθαι ὑπ’  αὐτοῦ· σοὶ μὲν γὰρ ἀνάστασις εἰς ζωὴν οὐκ ἔσται»6. Δηλαδή: Εἶναι προτιμότερο νά πεθαίνει κανείς ἀπό τά χέρια τῶν ἀνθρώπων, μέ τήν ἐλπίδα πού ἔχει στόν Θεό ὅτι θά ἀναστηθεῖ καί πάλι ἀπό Ἐκεῖνον. Γιά σένα ὅμως , βασιλιά , ἡ ἀνάστασή σου δέν θά εἶναι πρός τή ζωή. Ὥστε λοιπόν κι ἐσύ, βασιλιά, θά ἀναστηθεῖς ! Κι ἐγώ θά ἀναστηθῶ, κι ἐσύ θά ἀναστηθεῖς !… Ἀλλά ἐγώ θά ἀναστηθῶ «εἰς ἀνάστασιν ζωῆς», σύ ὅμως θά ἀναστηθεῖς «εἰς ἀνάστασιν κρίσεως»7. Καταπληκτικό!

Finalmente Antíoco ve que es vencido por estos jóvenes que permanecen firmes en su Fe, a pesar del horrible martirio que sufren, cree que satisfará su egoísmo ganando el último, el séptimo que era el más pequeño. Así que creyendo que la madre de ellos, Salomé, ahora tiene mucho dolor -¡admirad por favor; estaba presente al martirio de sus hijos!- y creyendo que como madre influiría a su hijo pequeño que hiciera culto a los ídolos y comer carne de cerdo, manda a ella su hijo pequeño para que le hable, calculando que una madre podría en momentos así decir a su hijo: “Hijo mío, por favor, ten piedad de mí; he perdido seis hijo, tus seis hermanos, no quiero perderte a ti también”. En esto calculaba Antíoco.

Τέλος, ὅταν ὁ Ἀντίοχος βλέπει ὅτι νικιέται ἀπό τά νεαρά αὐτά παιδιά, πού μένουν σταθερά στήν Πίστη τους παρά τό φρικτό μαρτύριο πού ὑφίστανται, ἐλπίζει ὅτι θά ἱκανοποιήσει πλέον τόν ἐγωισμό του κερδίζοντας τόν τελευταῖο, τόν ἕβδομο, πού ἦταν τό πιό μικρό παιδί. Ἔτσι, νομίζοντας ὅτι ἡ μητέρα τους, ἡ Σολομονή, πονᾶ τώρα –θαυμάστε την, παρακαλῶ· ἦταν παροῦσα στό μαρτύριο τῶν παιδιῶν της!– καί ἐλπίζοντας ὅτι σάν μάνα θά ἐπηρεάσει τό μικρό της τό παιδί νά θυσιάσει στά εἴδωλα καί νά φάει χοιρινό κρέας, τῆς στέλνει τόν μικρό νά τοῦ μιλήσει, ὑπολογίζοντας πώς θά τοῦ ἔλεγε ὅ,τι μιά μητέρα θά μποροῦσε νά πεῖ σέ τέτοιες στιγμές στό παιδί της: «Παιδί μου, σέ παρακαλῶ, λυπήσου με ! Ἕξι ἀδέλφια σου ἔχασα , ἕξι παιδιά μου ἔχασα· μή σέ χάσω κι ἐσένα !». Ἐκεῖ ὑπολόγιζε ὁ Ἀντίοχος.

Escuchad ahora qué dijo esta gloriosa y bienaventurada madre a su hijo:Hijo mío, ten compasión de mí, que durante nueve meses te llevé en mis entrañas, y te he amamantado durante tres años y te he alimentado y te he criado y educado hasta la edad que ahora tienes. Te pido, hijo mío, que mires al cielo y a la tierra y a todo lo que hay en ella, que reconozcas que Dios lo hizo todo de la nada y que de la misma manera hizo el género humano”.

Ἀκοῦστε ὅμως τί εἶπε αὐτή ἡ ἔνδοξη, ἡ μακάρια μητέρα στό παιδί της: «Υἱέ, ἐλέησόν με τὴν ἐν γαστρὶ περιενέγκασάν σε μῆνας ἐννέα καὶ θηλάσασάν σε ἔτη τρία καὶ ἐκθρέψασάν σε καὶ ἀγαγοῦσαν εἰς τὴν ἡλικίαν ταύτην καὶ τροφοφορήσασαν». Δηλαδή: Παιδί μου, λυπήσου με! Λυπήσου ἐμένα, πού σέ κράτησα ἐννέα μῆνες στά σπλάχνα μου, ἐμένα πού σέ θήλασα τρία χρόνια –τόσος ἦταν ὁ θηλασμός στούς Ἑβραίους– καί σέ ἔθρεψα καί σέ μεγάλωσα καί σέ ἔφερα στήν ἡλικία πού βρίσκεσαι τώρα ! Παιδί μου, λυπήσου με !…Καί συνεχίζει: «Ἀξιῶ σε, τέκνον, ἀναβλέψαντα εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς πάντα ἰδόντα, γνῶναι ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν αὐτὰ ὁ Θεὸς καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος οὕτως γεγένηται». Ἀπαιτῶ , παιδί μου –ὄχι «σέ παρακαλῶ», ἀλλά «ἀξιώνω , ἀπαιτῶ»!– ρίξε μιά ματιά στόν οὐρανό , δές τά ἀστέρια τ’  ἀναρίθμητα , καί δές ὅτι ὅλα αὐτά τά δημιούργησε ὁ Θεός. Ρίξε μιά ματιά στούς ἀνθρώπους· ὅλους ὁ Θεός τούς ἔκανε. Ὅλα αὐτά , καί τούς ἀνθρώπους καί τ’  ἀστέρια καί τή γῆ , τά δημιούργησε «ἐξ οὐκ ὄντων», ἀπό τό μηδέν.

Esta expresión “Dios lo hizo todo de la nada” es única en la Santa Escritura que la envidiarían todos los sistemas filosóficos. Está claro que está fuera de toda lógica, es cuestión sólo de apocálipsis-revelación que de la nada se ha creado todo. Esta frase la ha tomado san Basilio y la puso en su Divina Liturgia. Porque Aristóteles decía que de la nada o del cero igual nada o cero, o nada se ha hecho de la nada., en cambio la apocálipsis-revelación de Dios dice que “todo se ha creado de la nada”. ¡Esto dijo una madre a su hijo pequeño!

Αὐτή ἐδῶ ἡ ἔκφραση εἶναι μοναδική στήν Ἁγία Γραφή, ὡς ἔκφραση, τήν ὁποία θά ζήλευαν ὅλα τά φιλοσοφικά συστήματα. Εἶναι βέβαια ἔξω ἀπό κάθε λογική, καί εἶναι θέμα μόνο ἀποκαλύψεως ὅτι ἐκ τοῦ μηδενός δημιουργήθηκε τό πᾶν. Τή φράση αὐτή τήν ἔχει πάρει καί ὁ Μέγας Βασίλειος καί τήν ἔχει βάλει μέσα στή Θεία Λειτουργία του.8 Διότι ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε ὅτι ἐκ τοῦ μηδενός μηδέν,9 ἐνῶ ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ λέει ὅτι ἐκ τοῦ μηδενός τά πάντα, ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τά πάντα ! Αὐτό εἶπε μία μάνα στό παιδί της, στό μικρό της τό παιδί!

No temas a este verdugo; hazte digno de tus hermanos y acepta la muerte, para que tengas parte en la misericordia con tus hermanos”. O sea, acepta la muerte por martirio para volver a tenerte otra vez con tus hermanos en el tiempo de la misericordia (increada) de Dios. Atención; ¿cuál es esta misericordia de Dios? ¡Es la resurrección de los muertos! Es decir, ¡cuando el Dios dará Su misericordia, compasión para que sean resucitados los hombres, entonces mis hijos, tú junto con tus hermanos os volveré a tener!

«Λυπήσου με, λοιπόν, παιδί μου, πρόσεξε, ἀξιῶ», «μὴ φοβηθῇς τὸν δήμιον τοῦτον, ἀλλὰ τῶν ἀδελφῶν ἄξιος γενόμενος , ἐπίδεξαι τὸν θάνατον, ἵνα ἐν τῷ ἐλέει σὺν τοῖς ἀδελφοῖς σου κομίσωμαί σε»10. Δηλαδή: Παιδί μου, μή τόν φοβηθεῖς αὐτόν τόν δήμιο , ἀλλά νά γίνεις ἰσάξιος μέ τούς ἀδελφούς σου. Ὅπως ἐκεῖνοι φάνηκαν ἄξιοι , νά γίνεις κι ἐσύ ἰσάξιος μέ αὐτούς . Δέξου τόν θάνατο τόν μαρτυρικό , γιά νά σέ ἀποκτήσω πάλι, μέ τούς ἀδελφούς σου, στόν καιρό τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Προσέξτε: Ποιό εἶναι αὐτό τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ ; Εἶναι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν! Δηλαδή: Ὅταν θά δώσει ὁ Θεός τό ἔλεός Του νά ἀναστηθοῦν οἱ ἄνθρωποι , τότε τά παιδιά μου , ἐσένα μαζί μέ τά ἀδέλφια σου , νά σᾶς ξαναποκτήσω !

¡Habéis visto, por favor, la magnitud de la confesión de fe en la resurrección universal de los muertos!… ¡Nos sorprende y nos maravilla, queridos míos! ¡Pero iré un paso más allá: habéis visto la psique-alma de una madre, admirable y bienaventurada, una madre heroica de la Fe y de la patria!…

Εἴδατε, παρακαλῶ, μέγεθος ὁμολογίας πίστεως στήν καθολική ἀνάσταση τῶν νεκρῶν;… Μᾶς καταπλήσσει, ἀγαπητοί! Ἀλλά θά προχωρήσω καί λίγο πιό πέρα: Εἴδατε τήν ἡρωϊκή ψυχή μιᾶς μητέρας, τῆς θαυμάσιας καί μακάριας αὐτῆς μητέρας, τῆς ἡρωΐδος τῆς Πίστεως ἀλλά καί τῆς πατρίδος της;…

De verdad, amigos míos, no sé cómo nosotros veríamos a nuestros hijos, y qué les aconsejaríamos. Posiblemente tendríamos miedo que les pase algo, si estuviesen en un peligro así, y sobre todo por la Fe de ellos. ¿Quizás estamos preparados abandonarlo todo por tal que nuestro hijo no sufra? ¿Qué madre tendría el valor de decir estas palabras a su hijo como las que dijo Salomé? Pero estas cosas se han escrito sobre Salomé como modelo, ejemplo. Y no creáis que el honor y el valor sería menor, a cualquier época, si una madre hablase así a sus hijos. ¡Durante el día del Juicio, el día que el Dios nos pedirá cuentas, ella también será glorificada a lado de Salomé con aquellos gloriosos hijos suyos! ¡Sí!

Ἀλήθεια, δέν ξέρω πῶς ἐμεῖς θά βλέπαμε τά παιδιά μας, ἀγαπητοί μου, τί θά τά συμβουλεύαμε, ἄν θά εἴχαμε παιδιά. Μήπως θά φοβόμασταν μή πάθουν τίποτα, ὅταν θά βρίσκονταν σέ ἕναν κίνδυνο, καί μάλιστα γιά τήν Πίστη τους; Μήπως εἴμαστε ἕτοιμοι νά τά ἀπεμπολήσουμε ὅλα, νά τά κλωτσήσουμε ὅλα, ἀρκεῖ τό παιδί μας νά μή δεινοπαθήσει; Ποιά μητέρα θά εἶχε τή δύναμη νά πεῖ αὐτά τά λόγια στό παιδί της, ὅπως τά εἶπε ἡ Σολομονή; Ἀλλά αὐτά γράφηκαν γιά τή Σολομονή ὡς ὑπόδειγμα. Καί μή νομίσετε ὅτι θά ἦταν μικρότερη ἡ ἀξία κάθε γυναίκας, ὁποιασδήποτε ἐποχῆς, ὅταν θά μιλοῦσε μ’ αὐτόν τόν τρόπο στά παιδιά της. Κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως, τήν ἡμέρα τῶν λογαριασμῶν πού θά ζητήσει ὁ Θεός, θά δοξασθεῖ καί ἐκείνη πλάι στή Σολομονή μέ τά ἔνδοξα ἐκεῖνα παιδιά της. Ναί!

¡Pero una cosa sola os ruego: crear y educar nuestros hijos con espíritu heroico! Sólo esto os digo. ¡Con espíritu heroico debemos instruir a nuestros hijos, y no con espíritu blando, espíritu de buena vida cómoda y ay que no le pase nada, que no sufra nuestro hijo y al futuro veremos!… No queridos míos, no; ¡con espíritu heroico debemos instruir y educar a nuestros hijos! Pero por supuesto que nuestros hijos deben ver este espíritu heroico también en nosotros. ¡Cread y educad héroes de la Fe y de nuestra patria! Porque, no lo olvidemos, si alguna vez nos atacan los enemigos, no combatirán helenos cualesquiera, sino aquellos que creen en Dios. Así son las cosas y creo que estáis de acuerdo también vosotros. Su patria la aman sólo aquellos que creen y aman a Dios; de otra manera dirán aquello histórico de los franceses «¿Pourquoi, por qué. Está claro que nadie quiere la guerra, pero cuando peligran la fe y las cosas sagradas uno combatirá. Pues, combatirán sólo aquellos que son héroes de la Fe. 

Ὅμως ἕνα μόνο σᾶς παρακαλῶ: νά τρέφουμε τά παιδιά μας μέ ἡρωικό πνεῦμα! Αὐτό μόνο σᾶς λέω. Μέ ἡρωϊκό πνεῦμα νά τρέφουμε τά παιδιά μας, καί ὄχι μέ πνεῦμα μαλθακό, μέ τό πνεῦμα τῆς καλοζωίας, μέ τό πνεῦμα ἐκεῖνο τοῦ βολέματος, μέ τό πνεῦμα τοῦ νά μή δεινοπαθήσει , νά μήν κακοπάθει τό παιδί μας , καί δέν βαριέσαι παρακάτω...! Ὄχι, ἀγαπητοί μου, ὄχι∙ ἡρωικό πνεῦμα νά δώσουμε στά παιδιά μας!… Ἀλλά τά παιδιά μας βέβαια θά πρέπει νά δοῦν καί σέ μᾶς αὐτό τό ἡρωικό πνεῦμα. Δημιουργῆστε ἥρωες καί τῆς Πίστεως καί τῆς πατρίδος μας! Γιατί, μή τό ξεχνᾶμε, ἄν κάποτε μᾶς χτυπήσουν οἱ ἐχθροί, δέν θά πολεμήσουν οἱ ὅποιοι - ὅποιοι Ἕλληνες, ἀλλά θά πολεμήσουν μόνο ἐκεῖνοι πού πιστεύουν στόν Θεό. Ἔτσι εἶναι τά πράγματα, καί πιστεύω θά συμφωνεῖτε κι ἐσεῖς. Τήν πατρίδα τους τήν ἀγαποῦν μόνον ὅσοι πιστεύουν καί ἀγαποῦν τόν Θεό· ἀλλιώτικα θά ποῦν ἐκεῖνο τό ἱστορικό «Pourquoi?»,  δηλαδή   «Γιατί νά πολεμήσουμε;   Γιά ποιόν λόγο; »11. Βεβαίως κανείς δέν θά ἤθελε νά πολεμᾶ· ἀλλά ὅταν ἀπειλοῦνται ἱερά καί ὅσια, δέν θά πολεμήσει; Λοιπόν, θά πολεμήσουν μόνον ἐκεῖνοι οἱ ἥρωες πού εἶναι ἥρωες τῆς Πίστεως.

De todas formas, las palabra de esta mujer, Salomé, son un monumento de verdadera educación, de percepción ortodoxa en la relaciones de padres e hijos y la fe ortodoxa a Dios; además, apocaliptan-revelan también una fuerza profética por la futura resurrección de los muertos, que es una fe universal.

Πάντως τά λόγια τῆς γυναίκας αὐτῆς, τῆς Σολομονῆς, εἶναι ἕνα μνημεῖο ἀληθινῆς παιδαγωγικῆς, ὀρθῆς ἀντιλήψεως σχέσεων γονέων καί παιδιῶν καί ὀρθῆς πίστεως στόν Θεό· ἀκόμα ἀποκαλύπτουν καί μιά προφητική δύναμη γιά τή μέλλουσα ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, πού ἀποτελεῖ καθολική πίστη.


2.5 La historia de Judas el Macabeo

Ἡ ἱστορία τοῦ Ἰούδα τοῦ Μακκαβαίου.

Judas el Macabeo –está en 2Macabeos, capítulo 12- en una batalla habían muerto bastantes soldados suyos y cuando fueron a enterrarlos, se dio cuenta que en el seno de ellos tenían unos amuletos idólatras. Diríamos que eran como los amuletos que muchas veces algunos hombres toman de los magos –como huesos o alas de murciélagos, pétalos, etcétera- y se los ponen encima supuestamente como si les protegieran, o no tengan mal de ojo y todos estos cuentos que dicen. Pues, Judas el Macabeo percibió que los soldaros que habían muerto, tenían este tipo de amuletos encima de su cuerpo, y observó que sólo aquellos que llevaban amuletos habían sido matados. Entonces entendió que el Dios los había castigado, porque llevaban estos objetos idólatras.

Ὁ Ἰούδας ὁ Μακκαβαῖος –εἶναι στό Β΄ Μακκαβαίων, 12ο κεφάλαιο– σέ κάποια μάχη πού εἶχε καί σκοτώθηκαν ἀρκετοί στρατιῶτες του, ὅταν πῆγαν νά τούς θάψουν, ἀντελήφθη ὅτι μέσα στόν κόλπο τους εἶχαν κάτι εἰδωλολατρικά φυλαχτά. Ἦταν, θά λέγαμε, σάν κι ἐκεῖνα πού πολλές φορές μερικοί παίρνουν ἀπό τούς μάγους –κάτι νυχτερίδες, κάτι πέταλα, κάτι… καί τά λοιπά– καί τά βάζουν οἱ ἄνθρωποι ἐπάνω τους γιά φυλαχτά, γιά νά μήν τούς πιάνει τό κακό τό μάτι, νά μήν τούς βρεῖ ἡ κακιά ἡ ὥρα, καί ὅ,τι ἄλλα παραμύθια λένε. Ἀντελήφθη λοιπόν ὁ Ἰούδας ὁ Μακκαβαῖος ὅτι οἱ στρατιῶτες πού φονεύθηκαν εἶχαν τέτοια πράγματα ἐπάνω τους, καί παρατήρησε ὅτι φονεύθηκαν μόνον ἐκεῖνοι πού εἶχαν αὐτά τά φυλαχτά! Τότε κατάλαβε ὅτι τούς τιμώρησε ὁ Θεός, διότι ἔφεραν ἐπάνω τους εἰδωλολατρικά ἀντικείμενα.

Y qué hizo: “Contó los soldaos muertos e hizo una colecta soldado por soldado y reunió hasta dos mil dracmas de plata, que envió a Jerusalén para que ofrecieran un sacrificio por el pecado; e hizo muy bien por esta acción elevada y noble, inspirada en el pensamiento de la resurrección de los muertos. Puesto que si él no hubiera esperado que aquellos muertos habían de resucitar, vano, tonto y superfluo hubiera sido orar por ellos” (IIMac 12, 43-44). Es decir, que uno haga sacrificios para hombres que habían caído en pecado, si no hay resurrección de los muertos, esto sería una nimiedad y una tontería.

Καί τί ἔκανε; «Ποιησάμενός τε κατ’ ἀνδραλογίαν κατασκευάσματα εἰς ἀργυρίου δραχμὰς δισχιλίας , ἀπέστειλεν εἰς Ἱεροσόλυμα προσαγαγεῖν περὶ ἁμαρτίας θυσίαν, πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος ». Δηλαδή: Μέτρησε πόσοι ἦταν οἱ φονευθέντες , καί «κατ’  ἀνδραλογίαν», δηλαδή ἀνάλογα μέ τόν ἀριθμό τῶν ἀνδρῶν, μάζεψε χρήματα ,  2.000 ἀργυρές δραχμές ,  καί τίς ἔστειλε στά Ἱεροσόλυμα , γιά νά γίνουν θυσίες γιά τήν ἐξιλέωσή τους. Καί σημειώνει ὁ ἱερός ἱστοριογράφος ἐδῶ ὅτι «πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος», δηλαδή πολύ καλά ἔκανε μέ αὐτό πού ἔκανε«ἀστείως» θά πεῖ θεαρέστως σκεπτόμενος τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Καί συμπληρώνει: «εἰ γὰρ μὴ τοὺς προπεπτωκότας ἀναστῆναι προσεδόκα, περισσὸν ἂν ἦν καὶ ληρῶδες ὑπὲρ νεκρῶν προσεύχεσθαι»12. Δηλαδή: Ἄν δέν ὑπῆρχε ἡ πίστη στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, τό νά κάνει κανείς θυσίες γιά τούς νεκρούς πού εἶχαν πέσει στήν ἁμαρτία , αὐτό, λέει, θά ἦταν περιττό καί «ληρῶδες» , θά ἦταν τρελλό πράγμα.

¡De modo que el sagrado historiador hasta pone un comentario sobre la resurrección de los muertos! Este comentario nos recuerda a Apóstol Pablo que dice: “Porque si los muertos no resucitan, tampoco Cristo resucitó; y si Cristo no resucitó, vuestra fe es vana, vacía e inútil; aún estáis sumergidos en vuestros pecados” (1Cor 15,16-17). Pero, como os dije, progresamos más en la apocálipsis-revelación del realismo de la resurrección d elos muertos.

Ὥστε βάζει καί σχόλιο ὁ ἱερός ἱστοριογράφος γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν! Καί τό σχόλιο αὐτό μᾶς θυμίζει τόν Ἀπόστολο Παῦλο, πού λέει «ἐάν οἱ νεκροί δέν ἀνασταίνονται , τότε οὔτε ὁ Χριστός ἀναστήθηκε· καί ἐάν ὁ Χριστός δέν ἀναστήθηκε, τότε μάταιη ἡ πίστη μας , μάταιο καί τό κήρυγμά μας»13. Ἀλλά, σᾶς εἶπα, προχωρᾶμε προοδευτικά στήν ἀποκάλυψη τοῦ ρεαλισμοῦ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν.


2.6 La profecía de Daniel. Ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ.

El Profeta Daniel nos describe de forma precisa y clara la resurrección de los muertos. Escuchad lo que dice en el capítulo 12: “Y muchos de los que duermen en el polvo de la tierra se despertarán; unos para la vida eterna, otros para la vergüenza y la ignominia perpetua” (Dan 12,2). Dice muchos, que quiere decir todos, y no dice han muerto, sino de los que están dormidos en el polvo de la tierra, todos resucitarán. Os recordaré algo del N. Testamento. Cuando el Cristo dice: “Ésta es mi sangre, la sangre de la alianza, que será derramada para muchos” (Mt 26,28 Mrc 14,24). No da a entender que el Cristo ha derramado Su Sangre simplemente para muchos, sino para todos los hombres.

Ὁ Προφήτης Δανιήλ μᾶς περιγράφει κατά τρόπο σαφέστατο τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἀκοῦστε τί γράφει στό 12ο κεφάλαιο: «καὶ πολλοὶ τῶν καθευδόντων ἐν γῆς χώματι ἐξεγερθήσονται, οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ οὗτοι εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς αἰσχύνην αἰώνιον»14. Δηλαδή: Καί πολλοί –δηλαδή ὅλοιἀπό ἐκείνους πού κοιμοῦνται στό χῶμα τῆς γῆς –δέν λέει πέθαναν θά ἀναστηθοῦν. Ὅταν λέει «πολλοὶ», ἐννοεῖ ὅλοι. Νά σᾶς θυμίσω κάτι ἀπό τήν Καινή Διαθήκη. Ὅταν λέει ὁ Χριστός «τὸ αἷμα μου, τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον»15, δέν ἐννοεῖ ὅτι τό Αἷμα Του ὁ Χριστός τό ἔχυσε ἁπλῶς μόνο γιά πολλούς, ἀλλά τό ἔχυσε γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἡ ἔκφραση λοιπόν «πολλοὶ» σημαίνει πάντες.

También aquí vemos que dice que la muerte es “dormir”. ¿Sabéis por qué habla sobre “dormir”? Porque cada hombre que duerme, despierta, es decir, cada hombre que muere resucita. Además, habla sobre el “polvo de la tierra”. ¡Realismo terrible e admirable! Incluso dice que la resurrección será en dos categorías de hombres: una categoría es “en resurrección de vida”, que es la vida eterna; y la otra es “en resurrección de juicio”.

Ἐπίσης βλέπουμε ἐδῶ νά λέει ὅτι ὁ θάνατος εἶναι «ὕπνος ». Ξέρετε γιατί μιλάει γιά «ὕπνο»; Διότι ὁ καθένας πού κοιμᾶται ξυπνάει, δηλαδή ὁ καθένας πού πεθαίνει ἀνασταίνεται. Ἀκόμη μιλάει γιά τό «χῶμα τῆς γῆς». Φοβερός ρεαλισμός! Ἀκόμη λέει ὅτι θά γίνει ἀνάσταση καί θά ἀναστηθοῦν δυό κατηγορίες ἀνθρώπων: ἡ μία κατηγορία «εἰς ἀνάστασιν ζωῆς», πού εἶναι ἡ αἰώνια ζωή, καί ἡ ἄλλη «εἰς ἀνάστασιν κρίσεως».

Aunque en Salmo 1º se dice algo que lo explotan los testigos de Jehová. Dice: “por eso no resucitarán los impíos para juicio” (Sal 1,5). Pero esto no significa que los impíos no resucitarán sino que no resucitarán para la vida eterna. Porque estas cosas serían contradictorias entre sí. Resucitarán todos, pero no todos para la vida eterna sino en resurrección para juicio, es decir, condena.

Βέβαια στόν 1ο Ψαλμό ἀναφέρεται κάτι τό ὁποῖο ἐκμεταλλεύονται οἱ Χιλιαστές. Λέει: «διὰ τοῦτο οὐκ ἀναστήσονται ἀσεβεῖς ἐν κρίσει»16. Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἀσεβεῖς δέν θά ἀναστηθοῦν, ἀλλά ὅτι δέν θά ἀναστηθοῦν «εἰς ζωὴν αἰώνιον». Διότι τότε ὅλα αὐτά τά πράγματα θά ἔπρεπε νά ἔρχονται σέ ἀντίθεση, σέ ἀντίφαση μεταξύ τους. Ὄχι· θά ἀναστηθοῦν. Δέν θά ἀναστηθοῦν ὅμως «εἰς ζωὴν αἰώνιον», ἀλλά «εἰς ἀνάστασιν κρίσεως», δηλαδή καταδίκης.

Y continúa Daniel: “Los justos brillarán entonces como el resplandor del firmamento, por toda la eternidad y serán muchos como las estrellas”. ¡Así que se salvarán muchos!… Una vez preguntaron al Señor: “¿Señor serán pocos los salvados?”; y no dijo si serán pocos ni muchos, sino: “que luchéis para entrar” (Lc 13,23). Aquí vemos que son muchos que se salvarán. ¿Sabéis por qué? Para que no digan los hombres: ¿Cuántos se salvarán; ¿si en los diez billones de hombres sólo una decena se salva, entonces el Dios no tendrá compasión para el resto?”. Sabeis existe esta psicología en los hombres de que el Dios tendrá compasión y pena por nosotros, y algo hará.

Καί συνεχίζει ὁ Δανιήλ: «καὶ οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος καὶ ἀπὸ τῶν δικαίων τῶν πολλῶν ὡς οἱ ἀστέρες εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ ἔτι»17. Πώ πώ…! Δηλαδή ἐκεῖνοι πού θά εἶναι δίκαιοι καί θά σωθοῦν θά εἶναι πολλοί, θά εἶναι σάν τά ἀστέρια τοῦ  οὐρανοῦ. Ὥστε πολλοί θά σωθοῦν;… Κάποτε πού ρώτησαν τόν Κύριο «Κύριε, εἰ ὀλίγοι οἱ σῳζόμενοι;», ὁ Κύριος δέν εἶπε οὔτε ἄν εἶναι λίγοι οὔτε ἄν εἶναι πολλοί· εἶπε «ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν»18. Ἐδῶ βλέπουμε νά λέει ὅτι θά εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού θά σωθοῦν. Ξέρετε γιατί; Γιά νά μήν ποῦν οἱ ἄνθρωποι: «Καί πόσοι θά σωθοῦν; Κι ἄν μέσα στά δέκα δισεκατομμύρια ἀνθρώπων σωθοῦν μόνο δέκα ἄνθρωποι , ὁ Θεός δέν θά λυπηθεῖ τούς ὑπόλοιπους ;». Ὑπάρχει αὐτή ἡ ψυχολογία στούς ἀνθρώπους, ὅτι : «Ἔ , θά μᾶς λυπηθεῖ ὁ Θεός , καί κάτι θά γίνει».

Atención, hermanos míos: no se hará ni más ni menos de lo que logos de Dios apocalipta-revela. El Dios no miente ni juega. Si fuera de hacer algo nos lo diría. No olvidemos que en las profecías cuando habla de amenazas de guerras para los hebreos, a la vez también ofrece la redención. Dice: “Os castigaré, os mandaré cautivos en Babilón, después yo castigaré aquellos que os han secuestrado en el cautiverio; y otra vez os restableceré” (Sal 77,61-66· Is 13,2· Jer 37,16-19· Ez 25,1-17, etc). ¿Por qué el Dios lo dice por adelantado? Porque el Dios no miente y no duda decir aquello que va hacer. Cuando pues, no deja margen de apocatástasis o restablecimiento, no vayamos a creer que todos serán salvados y restablecerá todo, como decía Orígenes; en el sentido que incluso el diablo será perdonado, y entonces todo será muy bonito. No, amigos míos, no; ¡la realeza increada de Dios es eterna y el Infierno será eterno! Esto no debe engañarnos y nos escape, creyendo que se hará algo distinto. Por eso aquí dice que serán muchos los que se salvarán.

Προσέξτε, ἀδελφοί μου: δέν θά γίνει τίποτα παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού ἀποκαλύπτει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός δέν ψεύδεται, οὔτε παίζει. Ἐάν ἦταν νά κάνει κάτι, θά μᾶς τό ἔλεγε. Ἄς μή ξεχνᾶμε ὅτι στίς προφητεῖες ὅταν μιλάει γιά πολεμικές ἀπειλές στούς Ἑβραίους, ταυτοχρόνως προσφέρει καί τή λύτρωση. Λέει: «Θά σᾶς τιμωρήσω , θά σᾶς πάω αἰχμαλώτους στήν Βαβυλώνα· ἀλλά μετά ταῦτα ἐγώ θά τιμωρήσω ἐκείνους πού θά σᾶς ἔχουν ἀπαγάγει στήν αἰχμαλωσία · καί πάλι θά σᾶς ἀποκαταστήσω »19. Γιατί τό λέει ὁ Θεός ἐκ τῶν προτέρων ; Διότι ὁ Θεός δέν ψεύδεται καί δέν διστάζει νά πεῖ ἐκεῖνο πού θά κάνει. Ὅταν λοιπόν δέν ἀφήνει περιθώρια ἀποκαταστάσεως, μή νομίζουμε ὅτι τελικά ὅλοι θά σωθοῦν καί θά ἀποκατασταθοῦν τά πάντα, ὅπως ἔλεγε ὁ Ὠριγένης20, μέ τήν ἔννοια δηλαδή ὅτι καί ὁ Διάβολος ἀκόμη θά συγχωρεθεῖ, καί τότε θά εἶναι ὅλα πολύ ὡραῖα. Ὄχι, ἀγαπητοί μου· ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι αἰώνια καί ἡ Κόλαση θά εἶναι αἰώνια! Αὐτό δέν πρέπει νά μᾶς ἐξαπατᾶ, νά μᾶς διαφεύγει, καί νά πιστεύουμε ὅτι θά γίνει κάτι διαφορετικό. Γι’ αὐτό λοιπόν ἐδῶ λέει ὅτι θά εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού θά σωθοῦν.

¡Y sabéis qué terrible será! Os diré un pequeño ejemplo de la vida escolar, y los que fuisteis alumnos entenderéis la psicología de la cosa. No estudiáis vuestras asignaturas, y creéis que muchos alumnos no aprobarán el curso, como vosotros y así tendréis compañía. Pero veis que aprueban casi todos, y tú quedarás al mismo curso, sólo tú y un par o tres más. ¡Qué sorpresa! ¡Así que han aprobado los otros, y nosotros hemos quedado al mismo curso!… He aquí amigos míos, esta es una sorpresa agónica, terrible. Los que fueron alumnos y tuvieron un poco de agonía en sus interiores por los exámenes, entienden el lenguaje que hablo. Sorpresa terrible. ¿Sabéis qué piensan algunos alumnos que han tenido un fracaso en los exámenes y en septiembre volverán a examinarse? ¡Ojalá que haya una guerra, así los profesores no vayan a examinarlos!… Sí es así; y no es injustificable. ¡Esto manifiesta que la sorpresa será terrible, si vemos muchos salvarse, y nosotros quedarnos fuera!

Καί ξέρετε τί φοβερό θά εἶναι! Θά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα ἀπό τή σχολική ζωή, καί ὅσοι ὑπήρξατε μαθητές θά καταλάβετε τήν ψυχολογία τοῦ πράγματος. Δέν διαβάζετε τά μαθήματά σας, καί νομίζετε πώς θά μείνουν πολλοί μαθητές στήν ἴδια τάξη, ὅπως ἐσεῖς, κι ἔτσι θά ἔχετε παρέα. Βλέπετε ὅμως νά προβιβάζονται οἱ περισσότεροι, σχεδόν ὅλοι, καί νά μένετε στήν ἴδια τάξη μόνο ἐσεῖς καί ἕνας - δυό ἄλλοι. Τί ἔκπληξη! «Ὥστε λοιπόν πέρασαν οἱ ἄλλοι , καί ἐμεῖς μείναμε!…» Ἔ, αὐτή ἡ ἔκπληξη, ἀγαπητοί μου, εἶναι μία ἔκπληξη ἀγωνιώδης, φοβερή! Ὅσοι ὑπῆρξαν μαθητές καί εἶχαν λίγη ἀγωνία μέσα τους γιά τίς ἐξετάσεις, καταλαβαίνουν μέ τί γλώσσα μιλάω. Φοβερή ἔκπληξη. Καί ξέρετε τί εὔχονται μερικοί μαθητές πού εἶχαν μιά ἀποτυχία στίς ἐξετάσεις καί πρόκειται νά δώσουν πάλι τόν Σεπτέμβριο; Νά γίνει μέχρι τότε ἕνας πόλεμος, νά μήν πᾶνε οἱ καθηγητές στό σχολεῖο, ἀλλά νά πᾶνε στό μέτωπο!… Ναί! Ναί· καί δέν εἶναι ἀδικαιολόγητο. Αὐτό φανερώνει ὅτι θά εἶναι τρομερή ἡ ἔκπληξη ἅμα δοῦμε πολλούς νά σώζονται, κι ἐμεῖς νά μένουμε ἀπ’ ἔξω!

La profecía de Daniel aún muestra también el futuro de los hombres dentro en la realeza increada de Dios, y dice: “Los justos brillarán entonces como el resplandor del firmamento, por toda la eternidad”. ¡Brillarán!!! ¡Brillarán!!! El Cristo dijo: “Entonces los justos resplandecerán como el sol en la realeza increada de su Padre” (Mt 13,43). Y lo mostró en Su Metamorfosis. Pero este tema sobre el futuro de cuerpo nos ocuparemos en futuras homilías.

Ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ ἀκόμη δείχνει καί τό μέλλον τῶν ἀνθρώπων μέσα στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί λέει: «οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος». Πώ πώ… «θά λάμψουν»! Ὁ Χριστός εἶπε «οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὸς αὐτῶν»21! Καί τό ἔδειξε μέ τή Μεταμόρφωσή Του. Ἀλλά αὐτό τό θέμα, γιά τό μέλλον τοῦ σώματός μας, θά μᾶς ἀπασχολήσει ἰδιαιτέρως στίς προσεχεῖς συναντήσεις μας.

Y dice a Daniel el ángel que le apocalipta-revela todas estas cosas: “Y tú, Daniel vete a descansar; y pasarán tiempos y tiempos hasta que todo esto se haga; entonces cuando se cumplan los tiempos tu resucitarás y te encontrarás entre los que son semejantes a ti, con los justos” (Dan 12,13).

Καί λέει στόν Δανιήλ ὁ ἄγγελος πού τοῦ ἀποκαλύπτει ὅλα αὐτά: «Καὶ σὺ δεῦρο καὶ ἀναπαύου· ἔτι γὰρ ἡμέραι καὶ ὧραι εἰς ἀναπλήρωσιν συντελείας , καὶ ἀναστήσῃ εἰς τὸν κλῆρόν σου , εἰς συντέλειαν ἡμερῶν»22. Δηλαδή: Καί σύ, Δανιήλ, ἔλα καί ξεκουράσου· θά περάσει καιρός καί καιρός ἕως ὅτου γίνουν αὐτά . Καί ὅταν θά συμπληρωθοῦν οἱ ἡμέρες καί θά τελειώσει ἡ Ἱστορία, τότε ἐσύ θά ἀναστηθεῖς καί θά βρεθεῖς ἀνάμεσα σ’ ἐκείνους πού θά εἶναι ὅμοιοι μέ σένα, μέ τούς δικαίους.

¿Habéis visto? ¡Resucitarás! ¡De modo que en este caso la muerte con esta condición de resurrección, es un descanso, no una disolución! ¡Cosa terrible es la muerte…horrible! …¡pero con la esperanza de la resurrección, es descanso! Es algo que lo esperan los Santos con alegría.

Εἴδατε; «θά ἀναστηθεῖς»! Ὥστε ἐν προκειμένῳ ὁ θάνατος, μέ αὐτή τήν προϋπόθεση, τῆς ἀναστάσεως, εἶναι ἀνάπαυση· δέν εἶναι διάλυση! Εἶναι φρικτό πράγμα ὁ θάνατος… φρικτό!… ἀλλά, μέ τήν προσδοκία τῆς ἀναστάσεως, εἶναι ἀνάπαυση! Εἶναι κάτι πού τό περιμένουν οἱ Ἅγιοι μέ χαρά.


2.7 La profecía de Ezequiel. Ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ.

Este realismo de Daniel compite con el realismo de la visión del profeta Ezequiel. Es aquella profecía que leemos cuando hacemos la procesión del Epitafio en la Iglesia. Esta lectura y profecía de Ezequiel, diría que sobresalta especialmente en todo este Oficio, que por supuesto son las vísperas del Sábado Grande. ¡Es magnífica! ¡Es una profecía bella, llena de esperanza! Os dije que compite en realismo con lo que escribe Daniel, escuchadla:

Αὐτός ὁ ρεαλισμός τοῦ Δανιήλ συναγωνίζεται τόν ρεαλισμό τοῦ ὁράματος τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ. Εἶναι ἐκείνη ἡ προφητεία πού διαβάζουμε ὅταν γυρίσουμε ἀπό τήν περιφορά τοῦ Ἐπιταφίου στήν ἐκκλησία. Αὐτό τό θαυμάσιο ἀνάγνωσμα, αὐτή ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ, θά ἔλεγα ὅτι ξεχωρίζει ἰδιαίτερα ἀπ’ ὅλη αὐτή τήν Ἀκολουθία, πού εἶναι βέβαια ὁ Ὄρθρος τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Εἶναι ὑπέροχη! Καί εἶναι μιά ὡραία προφητεία, μιά προφητεία γεμάτη ἀπό ἐλπίδα! Σᾶς εἶπα ὅτι συναγωνίζεται σέ ρεαλισμό τά ὅσα γράφει ὁ Δανιήλ. Ἀκοῦστε την :

El Señor puso su mano sobre mí, me trasladó por medio de su espíritu y me dejó en medio de la vega, que estaba llena de huesos (Ez 37,1). «Καὶ ἐγένετο ἐπ’ ἐμὲ χεὶρ Κυρίου, λέει ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ, καὶ ἐξήγαγέ με ἐν πνεύματι Κύριος καὶ ἔθηκέ με ἐν μέσῳ τοῦ πεδίου, καὶ τοῦτο ἦν μεστὸν ὀστέων ἀνθρωπίνων». Δηλαδή: Μέ πῆρε τό χέρι τοῦ Θεοῦ καί πνευματικά μεταφέρθηκα σέ μιά πεδιάδα , κι ἐκεῖ μέ ἔστησε στή μέση τῆς πεδιάδος , καί ἡ πεδιάδα αὐτή ἦταν γεμάτη ἀπό ἀνθρώπινα κόκκαλα .

¿Habéis entrado alguna vez en un desordenado osario de algún pueblo, que generalmente refleja su desorden? Porque realmente el cementerio y el osario de un lugar son el espejo de la ciudad o del pueblo; que lo sepamos esto. Si entras en un osario y veis los huseos medio fundidos, tirados dentro de unos sacos y en un almacén pulverizados, por la lluvia y el viento, diréis: “¡Dios mío, Dios mío!” Amigos míos, el que debemos cuidar nuestros cementerios y osarios muestra que creemos al futuro de nuestros seres queridos y de nosotros mismos. Pero cuando cuidamos la tumba o los huesos, no lo hacemos por vanagloria o simplemente así es, sino porque creemos en la resurrección de los muertos. Porque como veremos, y esto ya lo sabéis ya después de tantas homilías sobre la Resurrección de Cristo, que los mismos cuerpos nuestros resucitarán. ¡Pero por supuesto que no porque habría la necesidad recogerlas para que no se pierda ningún huesecito, no vaya ser que uno resucite y le falte algún huesecito…! No es por esto, sino por la misma manera que cuidamos la tumba o el panteón. Vamos encendemos una vela, un candil, ponemos incienso y flores; ¿por qué hacemos estas cosas? ¿Quizás el muerto va a oler las flores, o quizás -aquella tontería que dicen algunos- de que con la luz del candil o de la vela el muerte vea en el otro mundo, para que no camine en la oscuridad?… Cuando hacemos todo esto es en honor de la persona, que como imagen de Dios un día resucitará y estará de pie. Puesto que es en honor, ¿por qué no tener también la tumba limpia, cuidada y adornada, el tiempo que durará en la tumba, que expresa lo “espero la resurrección de los muertos” que decimos en el Credo o Símbolo de fe.

Ἔχετε μπεῖ ποτέ σέ ὀστεοφυλάκιο κάποιου ἀκατάστατου χωριοῦ, πού συνήθως ἀντικατοπτρίζει τήν ἀκαταστασία του; Γιατί πραγματικά τό νεκροταφεῖο καί τό ὀστεοφυλάκιο ἑνός τόπου εἶναι ὁ καθρέπτης τῆς πόλεως ἤ τοῦ χωριοῦ· νά τό ξέρουμε αὐτό. Ἄν μπαίνετε σ’ ἕνα ὀστεοφυλάκιο καί βλέπετε μισολιωμένα κόκκαλα μέσα σέ τσουβάλια, πού εἶναι ριγμένα μέσα σ’ ἕνα δωμάτιο, μιά παράγκα, πού τή δέρνει ἡ βροχή καί ὁ ἄνεμος, θά πεῖτε: «Θεέ μου, Θεέ μου!». Ἀγαπητοί μου, τό νά περιποιούμαστε τά νεκροταφεῖα μας καί τά ὀστεοφυλάκια δείχνει τό πῶς πιστεύουμε τό μέλλον τῶν ἀνθρώπων μας ἀλλά καί τῶν ἑαυτῶν μας. Ὅταν περιποιούμαστε τόν τάφο ἤ τά ὀστά, δέν τό κάνουμε ἀπό ματαιοδοξία ἤ ἁπλῶς ἔτσι, εἰκῆ καί ὡς ἔτυχε, ἀλλά γιατί πιστεύουμε στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Γιατί, ὅπως θά δοῦμε, καί τό ξέρετε ἤδη ἀπό τίς τόσες ὁμιλίες πού ἔχουμε κάνει γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, τά ἴδια τά σώματά μας θά ἀναστηθοῦν. Καί ὄχι βεβαίως ὅτι θά ὑπῆρχε ἀνάγκη νά μαζέψουμε τά ὀστά γιά νά μή χαθεῖ κανένα κοκκαλάκι, μήπως ἀναστηθεῖ κανείς καί θά τοῦ λείπει κανένα κοκκαλάκι…! Ὄχι αὐτό, ἀλλά γιά τόν ἴδιο λόγο πού περιποιούμαστε καί ἕνα μνῆμα. Δέν πᾶμε κι ἀνάβουμε ἕνα κερί; δέν ἀνάβουμε τό καντήλι; δέν βάζουμε λουλούδια; Γιατί τά κάνουμε αὐτά; Μήπως ὁ νεκρός θά μυρίσει τά λουλούδια;… ἤ μήπως –ἐκεῖνο τό ἀνόητο πού λένε– μέ τό φῶς τοῦ κεριοῦ ἤ τοῦ καντηλιοῦ νά βλέπει στόν ἄλλο κόσμο, γιά νά μήν περπατάει στά σκοτεινά;… Γι’ αὐτό τά κάνουμε ὅλα αὐτά; Ἀγαπητοί μου, ὅταν ἀνάβουμε τό καντήλι καί τό κερί καί τό θυμίαμα, καί βάζουμε καί λουλούδια, τό κάνουμε πρός τιμήν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ, πού θά ξαναστηθεῖ ὄρθια στά πόδια της ! Ἀφοῦ λοιπόν εἶναι πρός τιμήν, γιατί νά μήν ἔχουμε καί τόν τάφο καθαρό, περιποιημένο κι ὡραῖο, ὅσο κρατήσει μέσα στόν χρόνο, πού νά ἐκφράζει τό «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν»;

Pues, en un ambiente así el Dios condujo a Ezequiel, en un campo lleno de huesos humanos, y nos apocalipta-revela: “2. Me hizo pasar por ellos en todas las direcciones. Era una cantidad inmensa a lo largo de la vega y estaban completamente secos. 3. Y me dijo: “Hijo de hombre, ¿podrán revivir estos huesos?”. Yo le respondí: “Señor Dios, tú lo sabes”. 4. Y me dijo: “Profetiza sobre estos huesos y diles: ¡Huesos resecos, escuchad el logos del Señor! Nos dirá el Apóstol Pablo que la resurrección de los muertos se hará “por el logos de Dios” (1Tes 4,15) -¡concordancia entre A. y N. Testamento! Y dirás oh profeta: 5. Esto dice el Señor Dios a estos huesos: Yo haré que entre de nuevo el espíritu en vosotros y reviviréis. 6. Os cubriré de nervios, haré crecer sobre vosotros la carne, os echaré encima la piel y os infundiré el espíritu y viviréis, y sabréis que yo soy el Señor”, ¡el sabio, el fuerte que ama a los hombres! No olvidéis estas tres: sabiduría, fuerza y agapi de Dios; son estas tres que darán la resurrección de los muertos. Estas pide el Dios de Ezequiel que diga a aquellos huesos.

Λοιπόν, σ’ ἕνα τέτοιο περιβάλλον ὁδήγησε ὁ Θεός τόν Ἰεζεκιήλ, σέ μία πεδιάδα γεμάτη ἀπό ἀνθρώπινα κόκκαλα, καί μᾶς ἀποκαλύπτει: «Καὶ περιήγαγέ με ἐπ’  αὐτὰ κυκλόθεν κύκλῳ –τό «περιήγαγε» καί τό «κυκλόθεν κύκλῳ» εἶναι πλεονασμός– καὶ ἰδοὺ πολλὰ σφόδρα ἐπὶ προσώπου τοῦ πεδίου, ξηρὰ σφόδρα. καὶ εἶπε πρός με· υἱὲ ἀνθρώπου, εἰ ζήσεται τὰ ὀστέα ταῦτα; καὶ εἶπα· Κύριε, Κύριε, σὺ ἐπίστῃ ταῦτα. καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς· τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρά, ἀκούσατε λόγον Κυρίου». Δηλαδή: Μέ γύρισε γύρω-γύρω ἀπό τά ὀστά, καί εἶδα πού ἦταν πάρα πολλά ἐπάνω στήν πεδιάδα ! Καί νά, κόκκαλα !… πολλά κόκκαλα… ξηρά κόκκαλα, πολύ παλιά , ξεραμένα ἀπό τόν χρόνο !… Καί μοῦ εἶπε ὁ Θεός : «Ἄνθρωπε, τί λές ; μποροῦν νά ζήσουν τά κόκκαλα αὐτά;». Καί εἶπα: «Κύριε, ἐσύ γνωρίζεις τί μπορεῖ νά γίνει μέ αὐτά». Δέν λέει αὐτό πού θά λέγαμε ἐμεῖς: «Ἄν εἶναι δυνατόν…! Πῶς μποροῦν νά ξαναζήσουν τά κόκκαλα αὐτά;…». Καί μοῦ εἶπε ὁ Θεός: «Νά προφητεύσεις πάνω στά κόκκαλα καί νά πεῖς: “ὦ κόκκαλα, ξηρά καί παλιωμένα, ἀκοῦστε τόν λόγο τοῦ Κυρίου”». Θά μᾶς πεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν θά γίνει «ἐν λόγῳ Κυρίου»23 –συμφωνία Καινῆς καί Παλαιᾶς Διαθήκης! »Καί θά πεῖς, ὦ Προφήτη: “τάδε λέγει Κύριος τοῖς ὀστέοις τούτοις· ἰδοὺ ἐγὼ φέρω ἐφ’ ὑμᾶς πνεῦμα ζωῆς καὶ δώσω ἐφ’ ὑμᾶς νεῦρα καὶ ἀνάξω ἐφ’  ὑμᾶς σάρκας , καὶ ἐκτενῶ ἐφ’ ὑμᾶς δέρμα καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς , καὶ ζήσεσθε· καὶ γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος”». Δηλαδή: Τά ἑξῆς λέει Κύριος σ’  αὐτά τά κόκκαλα: «Νά, ἐγώ θά δώσω σέ σᾶς πνοή ζωῆς , θά σᾶς δώσω νεῦρα , θά σᾶς βάλω σάρκες , θά ἁπλώσω ἐπάνω σας δέρμα καί θά σᾶς δώσω τήν πνοή μου καί θά ζήσετε πάλι, καί τότε θά γνωρίσετε ὅτι ἐγώ εἶμαι ὁ Κύριος», ὁ σοφός, ὁ δυνατός, πού ἀγαπάει τούς ἀνθρώπους! Μή ξεχνᾶτε αὐτά τά τρία: σοφία, δύναμη καί ἀγάπη τοῦ Θεοῦ· εἶναι τά τρία αὐτά πού θά δώσουν τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Αὐτά παραγγέλλει ὁ Θεός στόν Ἰεζεκιήλ νά πεῖ σ’ ἐκεῖνα τά κόκκαλα.

Y el Profeta dice: 7. Yo profeticé como me había ordenado, y mientras profetizaba se sintió un ruido, un terremoto; hubo un estremecimiento y los huesos se juntaron armónicamente unos a otros”. Acordaos el terremoto, cuando el Cristo estaba encima de la cruz, que se abrieron las tumbas y salieron los muertos. Acordaos de esto. Esto no fue una profecía sino un acontecimiento. ¡Sabéis queridos míos qué significa que después de una profecía tener un acontecimiento! ¡Es terrible y admirable!

Καί τότε ὁ Προφήτης λέει: «καὶ ἐπροφήτευσα καθὼς ἐνετείλατό μοι. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐμὲ προφητεῦσαι καὶ ἰδοὺ σεισμός, καὶ προσήγαγε τὰ ὀστᾶ ἑκάτερον πρὸς τὴν ἁρμονίαν αὐτοῦ». Δηλαδή: Καί προφήτευσα , καί εἶπα , ὅπως μοῦ ἔδωσε ἐντολή ὁ Κύριος. Καί ἐνῶ τά ἔλεγα αὐτά στά κόκκαλα τά γυμνά, νά , ἔγινε σεισμός , καί τά κόκκαλα ἄρχισαν νά κινοῦνται· καί καθώς μετακινοῦνταν τό ἕνα πρός τό ἄλλο , συναρμολογοῦνταν μεταξύ τους. Θυμηθεῖτε τόν σεισμό, ὅταν ὁ Χριστός ἦταν πάνω στόν σταυρό, πού ἀνοίχθηκαν τά μνήματα καί βγῆκαν οἱ νεκροί. Θυμηθεῖτε το. Αὐτό δέν ἦταν προφητεία, ἀλλά ἦταν γεγονός. Ξέρετε τί σημαίνει, ἀδελφοί μου, ὕστερα ἀπό τήν προφητεία νά ἔχουμε τό γεγονός; Φοβερό!

Continuamos la profecía: 8. Miré y vi aparecer sobre ellos los nervios, crecer la carne y recubrirse todo de piel. Pero no tenían el espíritu de vida. 9. Entonces él me dijo: “Profetiza al espíritu, profetiza, hijo de hombre, y di al espíritu: Esto dice el Señor Dios: ¡Ven, espíritu, de los cuatro espíritus y sopla sobre estos muertos para que revivan!”, es decir, habla por cuenta mía al Espíritu Santo. Atención aquí por favor. Aquí de una manera el Padre dice al profeta que se dirija al Espíritu Santo: “Estas cosas dice el Señor: Tú, el Espíritu Santo ven espíritu de los cuatro puntos cardinales y sopla en estos muertos y vivirán“, aquí espíritu quiere decir viento, aire y los cuatro espíritus son los cuatro puntos cardinales: Este, Oeste, Norte y Sur.

Συνεχίζουμε τήν προφητεία: «Καὶ εἶδον καὶ δοὺ ἐπ’  αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες φύοντο, καὶ νέβαινεν ἐπ’  αὐτὰ δέρμα πάνω, καὶ πνεῦμα οὐκ ἦν ἐπ’ αὐτοῖς. καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον πὶ τὸ πνεῦμα, προφήτευσον, υἱ ἀνθρώπου, καὶ εἰπὸν τῷ πνεύματι· τάδε λέγει Κύριος· ἐκ τῶν τεσσάρων πνευμάτων ἐλθὲ καὶ ἐμφύσησον εἰς τοὺς νεκροὺς τούτους , καὶ ζησάτωσαν». Δηλαδή: Καί εἶδα, καί νά, μέσως ἄρχισαν νά ἐκτείνονται νεῦρα πάνω στά κόκκαλα , φύτρωναν σάρκες καί πλωνόταν δέρμα πάνω τους , ἀλλά κόμη δέν πῆρχε πνοή ζωῆς . Καί μοῦ εἶπε ὁ Κύριος : «Προφήτευσε καί πές στό Ἅγιο Πνεῦμα», δηλαδή πές γιά λογαριασμό μου στό Ἅγιο Πνεῦμα. Προσέξτε, παρακαλῶ. Ἐδῶ, κατά κάποιον τρόπο, ὁ Πατήρ λέει στόν Προφήτη νά ἀπευθυνθεῖ στό Ἅγιο Πνεῦμα, τό τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος: «Καί πές στό Πνεῦμα τό Ἅγιο: “Αὐτά λέει ὁ Κύριος :  Ἔλα ἀπό τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος Σύ , Πνεῦμα Ἅγιο , καί φύσηξε στούς νεκρούς αὐτούς , καί θά ζήσουν”». Ἐδῶ «πνεῦμα» θά πεῖ ἄνεμος, καί τά «τέσσερα πνεύματα» εἶναι οἱ ἄνεμοι πού φυσᾶνε ἀπό τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος: Βορρᾶς, Νότος, Ἀνατολή, Δύση.

Así que el Espíritu Santo nos dará el soplo (en energía increada) de la resurrección. Pero la resurrección se hará en potencia de Cristo. Esto es lo que dijo el Cristo: “Pero yo os digo la verdad, os conviene que yo me vaya. Porque si no me voy, el Paráclitos (Espíritu Santo) no vendrá a vosotros, pero si me voy, os lo enviaré” (Jn 16,7). Y el Espíritu Santo que permanece en la Iglesia, Él nos dará la resurrección de los muertos. Pero atención a esto: nunca el Espíritu Santo vendría para darnos la resurrección de los muertos si el Hijo de Dios no se hiciese hombre y resucitar para que nosotros también resucitemos.

Ὥστε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο θά μᾶς δώσει τήν πνοή τῆς ἀναστάσεως. Ἀλλά ἡ ἀνάσταση θά γίνει δυνάμει τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός: «συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω. ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς»24. Εἶναι συμφέρον γιά σᾶς νά φύγω. Ἐγώ φεύγω∙ τό ἔργο μου τό τελείωσα ἐπάνω στή γῆ. Ἐάν δέν φύγω, τότε δέν θά ἔρθει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο κοντά σέ σᾶς νά συνεχίσει. Καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού μένει στήν Ἐκκλησία, Αὐτό θά μᾶς δώσει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Προσέξτε ὅμως: οὐδέποτε τό Ἅγιο Πνεῦμα θά ἐρχόταν νά μᾶς δώσει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ἐάν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ δέν γινόταν ἄνθρωπος, νά ἀναστηθεῖ, γιά νά ἀναστηθοῦμε καί ἐμεῖς.

Y continúa: “10. ¡Profeticé como el Señor me había ordenado, y el espíritu entró en aquellos huesos, que se reanimaron y se pusieron en pie. Era una cantidad inmensa!…”. ¡Terrible y magnifico!… Habíamos dicho la vez anterior que por eso este período Pentecostario no nos arrodillamos, porque a la posición de levantados en pie es tipo o modelo de nuestra resurrección; es decir, que resucitaremos y estaremos en pie con los dos pies, los corporales. ¡No con pies espirituales, sino somáticos corporales!

Καί συνεχίζει: «καὶ προεφήτευσα καθότι ἐνετείλατό μοι· καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτοὺς τὸ πνεῦμα, καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφόδρα». Δηλαδή: καί μίλησα ὅπως μοῦ εἶπε καί μπῆκε ἡ ζωή μέσα τους , καί στάθηκαν ἐπάνω στά πόδια τους , καί ἦταν πολλοί , πολλοί , πάρα πολλοί !… Φοβερό!… Εἴχαμε πεῖ καί τήν περασμένη φορά, ὅτι γι’ αὐτό δέν γονατίζουμε αὐτή τήν περίοδο, τοῦ Πεντηκοσταρίου, γιατί ἡ ὄρθια στάση εἶναι τύπος τῆς ἀναστάσεώς μας, δηλαδή θά ἀναστηθοῦμε, καί θά σταθοῦμε ὄρθιοι μέ τά δυό μας τά πόδια, τά σωματικά. Ὄχι τά πνευματικά πόδια, ἀλλά τά σωματικά!

Y después: “me dijo el Señor profetiza y diles a estos –los judíos- esto dice el Señor Dios: Mirad, yo abriré vuestras tumbas y os haré salir de vuestros sepulcros“.

Καί μετά: «Καὶ ἐλάλησε Κύριος πρός με λέγων… προφήτευσον καὶ εἰπὲ πρὸς αὐτούςτούς Ἰουδαίους · τώρα στρέφεται πρός τούς Ἰουδαίους– τάδε λέγει Κύριος· ἰδοὺ ἐγὼ ἀνοίγω τὰ μνήματα ὑμῶν καὶ ἀνάξω ὑμᾶς ἐκ τῶν μνημάτων ὑμῶν»25. Δηλαδή: Καί μοῦ εἶπε ὁ Κύριος : «Πές τους ὅτι ἐγώ ὁ Θεός ἀνοίγω τά μνήματα καί θά σᾶς βγάλω ἀπό τά μνήματά σας . Ἐγώ ὁ Θεός !»

Es cierto que esta profecía tiene dos dimensiones: una es nacional y la otra esjatológica. Pero decidme: ¿Se podría dar una imagen tan tremenda para un renacimiento nacional? Sin embargo el Dios la da; porque el renacimiento nacional es una dimensión o forma del siglo presente –realmente esto sucedió en los hebreos y pasó- pero detrás de esto está el renacimiento esjatológico universal: ¡la resurrección de los muertos! Por eso es grandiosa, terrible y realista esta imagen de la resurrección de los muertos.

Βέβαια ἡ προφητεία αὐτή ἔχει δυό διαστάσεις: ἡ μία εἶναι ἐθνική καί ἡ ἄλλη ἐσχατολογική. Ἀλλά πέστε μου: θά μποροῦσε νά δοθεῖ μία τόσο τρομερή εἰκόνα, μιά τόσο φοβερή εἰκόνα, γιά μιά ἐθνική παλιγγενεσία; Κι ὅμως ὁ Θεός τήν δίνει· διότι ἡ ἐθνική παλιγγενεσία, ἡ ἐθνική ἀναγέννηση, εἶναι ἕνα σχῆμα τοῦ παρόντος αἰῶνος –πράγματι, αὐτό ἔγινε στούς Ἑβραίους καί πέρασε– ἀλλά πίσω ἀπ’ αὐτό εἶναι ἡ μεγάλη, ἡ παγκόσμια, ἡ ἔσχατη παλιγγενεσία: ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν ! Γι’ αὐτό καί ἡ μεγαλοπρεπής, φρικώδης καί ρεαλιστικότατη αὐτή εἰκόνα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν.

Así que, amigos míos, vemos que esta imagen terrible del profeta Ezequiel se realizará por una y última vez más, se realizará en el “ésjato-último día”, donde se hará la resurrección de los muertos.

Ὥστε λοιπόν, ἀγαπητοί μου, βλέπουμε ὅτι ἡ φοβερή αὐτή εἰκόνα τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ θά πραγματοποιηθεῖ γιά μιά ἀκόμη καί τελευταία φορά, θά πραγματοποιηθεῖ τήν «ἔσχατη ἡμέρα», πού θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Pero aquí terminamos, de modo que el siguiente Domingo, si el Dios quiere, veremos cómo exactamente nos apocalipta-revela el Nuevo Testamento la resurrección de los muertos. Allí ya veremos de una forma muy clara que el centro, el núcleo por el que es dirigido el Nuevo Testamento entero, y también en general la Santa Escritura, es la Resurrección de Cristo y la resurrección de los muertos.

Ἀλλά ἄς μείνουμε ἐδῶ, ὥστε τήν ἐρχόμενη Κυριακή, πρῶτα ὁ Θεός, νά δοῦμε πῶς ἀκριβῶς μᾶς ἀποκαλύπτει ἡ Καινή Διαθήκη τό μυστήριο τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν. Ἐκεῖ πλέον θά δοῦμε κατά ἕναν ὁλοφάνερο τρόπο ὅτι τό κέντρο, ὁ πυρήνας, πού στρέφεται ὁλόκληρη ἡ Καινή Διαθήκη, καί ἡ Ἁγία Γραφή γενικότερα, εἶναι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

¡Cómo, pues, podemos no alabar a Dios, ni agradecerle por esta Su gran donación, que con Su sabiduría (increada) y Su agapi (amor, energía increada) trabajó la obra de nuestra resurrección psicosomática!

Πῶς μποροῦμε λοιπόν νά μήν ὑμνήσουμε τόν Θεό, νά μήν Τόν εὐχαριστήσουμε, γι’ αὐτή τή μεγάλη εὐεργεσία Του, πού μέ τή σοφία Του, τή δύναμή Του καί τήν ἀγάπη Του ἐργάστηκε τό ἔργο τῆς ψυχοσωματικῆς μας ἀναστάσεως;

Que Dios os bendiga, Domingo 20 Abril 1980

Ὁ Θεός νά σᾶς εὐλογεῖ. Κυριακή, 20 Ἀπριλίου 1980.

xX.jJ: Continuaremos con la traducción de la tercera homilía que es: El Nuevo Testamento sobre la Resurrección de los muertos

+Yérontas Athanasios Mitilineos.

Copyright: Monasterio Komnineon de “Dormición de la Zeotocos” y “san Demetrio” 40007 Stomion, Larisa, Fax y Tel: 0030. 24950.91220

Traducido por: χΧ jJ www.logosortodoxo.com (en español).



1. Ἰώβ 19, 25-27.


2. Τή μνήμη τους τή γιορτάζουμε τήν 1η Αὐγούστου.


3. Τό Ὀρθόδοξο Πάσχα γιορτάζεται πάντοτε τήν πρώτη Κυριακή μετά τήν πρώτη πανσέληνο τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας.


4. Β΄ Μακ. 7, 9.


5. Β΄ Μακ. 7, 11.


6. Β΄ Μακ. 7, 14.


7. Βλ. Ἰωάν. 5, 29.


8. Βλ. Μ. Βασίλειος, Θεία Λειτουργία, ἔκδ. Ἀποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1981, σ. 122. «…ὁ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγαγὼν τὰ σύμπαντα…»


9. Aristotelis opera, τόμ. 2, ἔκδ. Reimer, Berlin 1831, 974b.12. «οὐκ ἄν ποτε οὐδὲν γένοιτο ἐκ μηδενός», 979b.31 «οὐδὲν ἂν ἐκ μηδενὸς ἂν γενέσθαι» κ.ἀ.


10. Β΄ Μακ. 7, 27-28.


11. Κατά τήν διάρκεια τοῦ Α΄ Παγκοσμίου πολέμου οἱ Γάλλοι στρατιῶτες, κάτω ἀπό τίς ὁδηγίες τοῦ στρατάρχη Πεταίν ἀλλά καί ἐπηρεασμένοι ἀπό τό ἀντιπολεμικό πνεῦμα τῶν καιρῶν, ὁδηγήθηκαν στό «Pourquoi?».


12. Β΄ Μακ. 12, 43-44.


13. Α΄ Κορ. 15, 16-17.


14. Δαν. 12, 2.


15. Ματθ. 26, 28. Μᾶρκ. 14, 24.


16. Ψαλμ. 1, 5.


17. Δαν. 13, 3.


18. Λουκ. 13, 23.


19. Βλ. Ψαλμ. 77, 61-66. 136, 1-9. Ἡσ. 14, 2. Ἱερ. 37, 16-19. Ἰεζ. 25, 1-17. κ.ἀ.


20. Βλ. Origene, Commentarium in evangelium Matthaei, Selecta in Psalmos, ἔκδ. ser MPG. Commentarii in evangelium Joannis, Commentaire sur saint Jean, ἔκδ. Cerf, Paris 1966. In Jeremiam (homiliae 12-20), Origenes Werke, τόμ. 3, ἔκδ. Hinrichs, Leipzig 1901. κ.ἀ.


21. Ματθ. 13, 43.


22. Δαν. 12, 13.


23. Α΄ Θεσ. 4, 15.


24. Ἰωάν. 16, 7.


25. Ἰεζ. 37, 1-14.


π. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Ὁμιλία 2η

LA RESURRECCIÓN DE LOS MUERTOS

YÉRONTAS ATANASIO MITILINEOS

Homilía 2ª El Antiguo Testamento sobre la resurrección universal de los muertos,

2.1 La historia de las hazañas del heroico Job

2.2 La profecía de Oseas

2.3 Profecía de Isaías

2.4 La historia de los siete Macabeos

2.5 La historia de Judas el Macabeo

2.6 La profecía de Daniel

2.7 La profecía de Ezequiel.


La verdad sobre la resurrección de los muertos es dogma de Fe exclusivamente cristiano, que nunca el pensamiento filosófico lo ha captado; es decir, pertenece exclusivamente en el espacio de la sabiduría, la fuerza, la energía y la agapi increadas de Dios.

Sin embargo, como el Dios no ha dejado de dar testimonios sobre Sí Mismo desde la época de Adán hasta la época de Abraham, exactamente así también no ha dejado sin testimonios sobre la verdad de la resurrección universal de los hombres.

Así pues, en los libros del Antiguo Testamento observamos una apocálipsis-revelación continua, progresiva y más precisa de esta verdad grandiosa sobre la resurrección de los muertos. Vale la pena ocuparnos con este testimonio que da el Cristo dentro de Su logos, en el Antiguo Testamento, y ver cómo de Su logos conduce progresivamente, como os dije, cada vez más a la aclaración del tema.


2.1 La historia del heroico Job.

Es conocida la historia de Job, con el horror de su lepra, paralelamente con la amargura de los logos de sus tres amigos que fueron a consolarle. Y Job, entre otras cosas, dijo a ellos unos logos dignos de señalar. Estos constituyen el punto esencial de todo aquel diálogo admirable que se hizo entre Job y sus tres amigos reyes, que fueron como consoladores de la desgracia del anterior soberano Job. Estos logos son los siguientes:

Conozco que Aquel eterno me liberará de los males y sufrimientos de esta vida mía terrenal; resucitará mi cuerpo, que saborea y sufre agotándose de todas estas calamidades, porque esta resurrección se co-realizará por el Señor y omnipotente Dios. Estas cosas que yo conozco en mi interior muy bien, las conozco con el ojo (espíritu) de mi psique. Las ve el ojo de la fe y nadie más. Todas estas las cosas considero ya realizadas, con la esperanza que me da mi fe que reposa en mi corazón (psicosomático).

Por tanto, Job, pues, supera su enfermedad y a sí mismo, y ve esta grandeza, que nadie la ve, sino sólo él. Con el ojo (espíritu, nus) de su psique ve que el Dios le resucitará, le dará una piel nueva y un cuerpo nuevo.

No diga alguien que le daría curación. No olvidemos que detrás de las dimensiones históricas de un acontecimiento del Antiguo Testamento hay aquello, lo lejano, que se realiza a la persona del Mesías y a Sus obras. Si no fuera así todas estas cosas la Santa Escritura no las salvaguardaría. Si realmente queremos entender el logos de Dios y estar en su espíritu verdadero, tal y como ha descrito el Espíritu de Dios estas grandes verdades, así deberemos ver las cosas.


2.2 La profecía de Oseas

Oseas en capítulo 13 pasaje 14, escribe: “¡Pero yo los libraré del poder del hades; los salvaré del poder de la muerte! ¿Dónde están, muerte, tus estragos? ¿Dónde están, hades, tus azotes? ¿Dónde está tu aguijón envenenado?”. Es decir, ¿dónde está tu condena que traído para que mueran todos los hombres, oh muerte? ¿Dónde está tu aguijón envenenado, como el de una avispa, oh hades, que recogías las psiques de todos!…

Este logos no recuerda aquel logos admirable que más tarde dirá el Apóstol Pablo en Su Epístola a los Corintios 15,55, y que volveremos muchas veces en esto. Dice exactamente las mismas palabras.


2.3 Profecía de Isaías

El profeta Isaías en capítulo 25 pasaje 19, lo escribe más claro aún: “Resucitarán los muertos, y se levantarán los que están en la tumbas”. Como veis, vamos progresivamente y más precisamente. Aquí observamos, hermanos míos, que hay un realismo, es tan intenso en las profecías siguientes que nos sorprende, y excluye toda cuestión de alegoría o metáfora.


2.4 La historia de los siete Macabeos.

También son famosos los últimos logos de los siete Macabeos, que murieron por martirio junto con su madre Salomé y el maestro de ellos Eleazar en la época de Antíoco el Epífanes, uno de los descendientes de Alejandro Magno. (Los festejamos el 1 de Agosto).

Es sabido que Antíoco el Epífanes realmente torturó los hebreos de entonces -pero los piadosos hebreos; no todos- porque deseaba helenizarlos. Además, por esta razón se ha escrito la Sabiduría Sirac, para poner un parapeto, un impedimento contra la helenización de los hebreos.

Por favor, poned atención a este punto, quizás vais a decir en vuestro interior: “¿Pero no era bueno que los hebreos se helenizaran? ¿Por qué no helenizarse y convertirse en helenos?”

Pero cuando decimos Helas, helenismo, espíritu helénico, no damos a entender un espacio geográfico, sino una mentalidad y una forma de pensar. Porque si pensamos que Hélade (Grecia) se había extendido entonces hasta los confines de la tierra, y después perdimos todas aquellas conquistas que se habían hecho por Alejandro Magno, esto no significa que la Hélade (Grecia) se ha borrado. En principio por supuesto que aún hay una Hélade (Grecia) geográficamente, que es nuestro país ahora. Pero no quiero dar a entender esto. Cuando decimos Helas (Grecia) damos a entender la forma de pensar, el espíritu y la mentalidad helénica. Helás, pues, no es simplemente un lugar geográfico. Además como Helás, helenista en sentido amplio se puede calificar también el Occidente entero. Europa y América se pueden calificar como Helás, helenistas. ¿Por qué? Porque Occidente piensa helénicamente. Cuando decimos helénica, entendemos que el pensamiento y la fundamentación de la civilización occidental es helénica (griega).

Esto, pues, quería imponer Antíoco el Epífanes en Palestina, a los hebreos. No quería simplemente conquistarlos –además Palestina ya estaba conquistada por Alejandro Magno- tampoco quería tenerlos cautivos, porque los hebreos hacían a menudo revoluciones para liberarse. No. Quería imponer un cambio de mentalidad y de pensamiento a los hebreos. Por eso por primera vez en la historia de los hebreos se fundaron en Jerusalén gimnasios y academias tipo helénico. Quería hacer que los hebreos pensasen helénicamente.

Igual que hoy, por una parte sí, occidente piensa helénicamente, pero por otra parte, sus frutos ya no son helénicos. Sus cimientos son helénicos. Por eso vemos que el espíritu helénico que occidente ha tomado de Helade (Grecia) vuelve en Grecia pero no es aquello que ha salido de aquí.; es algo distinto. ¡Lo veis! Por ejemplo Yanis sale de Grecia y Jony o Juan vuelve en Grecia! No es exactamente lo mismo.

Así, pues, estas cosas que retornan, finalmente vienen para destruir Grecia. Pues, tal y como nosotros ahora pensamos que entrando el espíritu occidental que está degenerado y perdemos nuestra identidad helénica e intentamos hacer una resistencia, exactamente lo mismo intentaban hacer también los hebreos del siglo II antes de Cristo. Espero que ahora me entendáis. Es decir, luchaban para afrontar la corriente del pensamiento helenista, que estaba entrando en la patria de ellos y quería cambiarlos de aquello que tenían: la fe en el verdadero Dios, con todas las esperanzas proféticas sobre el Mesías, como Redentor de la humanidad. Por lo tanto el tema realmente es enorme. Podría hablaros horas sobre esto, pero salgo de mi tema.

En aquellos días, pues, martirizaron los siete Macabeos con este admirable martirio, que es modelo del martirio cristiano, único de este tipo dentro en el Antiguo Testamento. Por supuesto que los hebreos han sufrido mucho durante sus operaciones bélicas, derrotas de distintos enemigos, etcétera, pero el martirio para la fe nunca se les fue impuesto. Sólo los siete Macabeos martirizaron para la Fe, y así, como os dije, son prototipo o modelo del martirio cristiano. La manera por la que estos siete jóvenes héroes afrontan el martirio es ejemplar.

Había una madre, viuda, que había muerto su marido con quien había tenido siete varones, muy guapos, uno más bello que el otro. Entonces Antíoco el Epífanes había impuesto a los Israelitas que coman carne de cerdo, porque esto era una forma de poder desarraigar las “profundidades” de la Ley. Igual que hoy, decimos que vamos a quitar el ayuno, cambiar las fechas de la Pascua, de modo que la celebremos con otras religiones y los heterodoxos, hacer la semana de diez días en vez de siete… unas cosas así que se asimilan a los tipo extranjeros, mientras que la realidad no es otra cosa que un anzuelo para desarraigar la esencia. No os impresione esto. Así pues, que no se considere una cerradura de mente el que estos siete jóvenes insistían en no comer carne de cerdo. Esta era la razón. No era una cabezonería.

Así cuando fueron llamados a comer carne de cerdo, dijeron no. Entonces Antíoco el Epífanes los amenazó que los torturará. Vale la pena que leáis en II Macabeos capítulo 7º. Todo el capítulo se refiere al martirio de ellos. Os ruego mucho, que en vuestras casas lo leáis. El libro original está escrito en Helénico; tiene una lengua muy bella, no es de traducción. Recopilo algunas respuestas de estos siete jóvenes.

Mientras martirizó el primero, vino la tanta del segundo y a punto de expirar, dijo a Antíoco el Epífanes: “¡Tú, criminal, nos quitas la vida presente; pero el Rey del mundo nos resucitará y nos dará después una vida eterna a los que morimos por sus leyes!”.

Y el tercero, extendió las manos con valor, diciendo con gallardía: “Del cielo, es decir, de Dios, he recibido estos miembros, y ahora los desprecio por amor de sus leyes, porque tengo la esperanza y sé que un día el mismo Dios me los devolverá”.

¡Atención! ¡Estamos en II siglo antes de Cristo. ¡Es realmente impresionante ver cómo el Espíritu de Dios describe todas estas cosas en el libro de la Santa Escritura! ¡Os impresiona!… No dice nada sobre la psique-alma, no habla nada sobre ella; habla sobre los miembros del cuerpo. Porque al martirio, si lo quieren, no puede entrar la psique. ¿Dónde va a entrar? ¿En la ruedas? ¿En las sartenes, en los aceites candentes? ¿Dónde?… El cuerpo y sus miembros sufren estas cosas. Además lo dijo, que los miembros del cuerpo padecen, y pierde estas cosas que le ha dado el Dios, y las volverá a tener. ¡Recuperará sus manos, sus pies, sus ojos, todo! ¿Os llama la atención esto, el que habla sobre revivificación de los miembros del cuerpo humano? ¡Qué realismo!

Y el cuarto a punto de morir, dijo: “Es preferible sucumbir en manos de hombres, teniendo en Dios la esperanza de ser resucitados de nuevo por él. Pero para ti no habrá resurrección para la vida, sino de juicio”. ¡Maravilloso!

Finalmente Antíoco ve que es vencido por estos jóvenes que permanecen firmes en su Fe, a pesar del horrible martirio que sufren, cree que satisfará su egoísmo ganando el último, el séptimo que era el más pequeño. Así que creyendo que la madre de ellos, Salomé, ahora tiene mucho dolor -¡admirad por favor; estaba presente al martirio de sus hijos!- y creyendo que como madre influiría a su hijo pequeño que hiciera culto a los ídolos y comer carne de cerdo, manda a ella su hijo pequeño para que le hable, calculando que una madre podría en momentos así decir a su hijo: “Hijo mío, por favor, ten piedad de mí; he perdido seis hijo, tus seis hermanos, no quiero perderte a ti también”. En esto calculaba Antíoco.

Escuchad ahora qué dijo esta gloriosa y bienaventurada madre a su hijo: “Hijo mío, ten compasión de mí, que durante nueve meses te llevé en mis entrañas, y te he amamantado durante tres años y te he alimentado y te he criado y educado hasta la edad que ahora tienes. Te pido, hijo mío, que mires al cielo y a la tierra y a todo lo que hay en ella, que reconozcas que Dios lo hizo todo de la nada y que de la misma manera hizo el género humano”.

Esta expresión “Dios lo hizo todo de la nada” es única en la Santa Escritura que la envidiarían todos los sistemas filosóficos. Está claro que está fuera de toda lógica, es cuestión sólo de apocálipsis-revelación que de la nada se ha creado todo. Esta frase la ha tomado san Basilio y la puso en su Divina Liturgia. Porque Aristóteles decía que de la nada o del cero igual nada o cero, o nada se ha hecho de la nada, en cambio la apocálipsis-revelación de Dios dice que “todo se ha creado de la nada”. ¡Esto dijo una madre a su hijo pequeño!

No temas a este verdugo; hazte digno de tus hermanos y acepta la muerte, para que tengas parte en la misericordia con tus hermanos”. O sea, acepta la muerte por martirio para volver a tenerte otra vez con tus hermanos en el tiempo de la misericordia (increada) de Dios. Atención; ¿cuál es esta misericordia de Dios? ¡Es la resurrección de los muertos! Es decir, ¡cuando el Dios dará Su misericordia, compasión para que sean resucitados los hombres, entonces mis hijos, tú junto con tus hermanos os volveré a tener!

¡Habéis visto, por favor, la magnitud de la confesión de fe en la resurrección universal de los muertos!… ¡Nos sorprende y nos maravilla, queridos míos! ¡Pero iré un paso más allá: habéis visto la psique-alma de una madre, admirable y bienaventurada, una madre heroica de la Fe y de la patria!…

De verdad, amigos míos, no sé cómo nosotros veríamos a nuestros hijos, y qué les aconsejaríamos. Posiblemente tendríamos miedo que les pase algo, si estuviesen en un peligro así, y sobre todo por la Fe de ellos. ¿Quizás estamos preparados abandonarlo todo por tal que nuestro hijo no sufra? ¿Qué madre tendría el valor de decir estas palabras a su hijo como las que dijo Salomé? Pero estas cosas se han escrito sobre Salomé como modelo, ejemplo. Y no creáis que el honor y el valor sería menor, a cualquier época, si una madre hablase así a sus hijos. ¡Durante el día del Juicio, el día que el Dios nos pedirá cuentas, ella también será glorificada a lado de Salomé con aquellos gloriosos hijos suyos! ¡Sí!

¡Pero una cosa sola os ruego: crear y educar nuestros hijos con espíritu heroico! Sólo esto os digo. ¡Con espíritu heroico debemos instruir a nuestros hijos, y no con espíritu blando, espíritu de buena vida cómoda y ay que no le pase nada, que no sufra nuestro hijo y al futuro veremos!… No queridos míos, no; ¡con espíritu heroico debemos instruir y educar a nuestros hijos! Pero por supuesto que nuestros hijos deben ver este espíritu heroico también en nosotros. ¡Cread y educad héroes de la Fe y de nuestra patria! Porque, no lo olvidemos, si alguna vez nos atacan los enemigos, no combatirán helenos cualesquiera, sino aquellos que creen en Dios. Así son las cosas y creo que estáis de acuerdo también vosotros. Su patria la aman sólo aquellos que creen y aman a Dios; de otra manera dirán aquello histórico de los franceses «¿Pourquoi, por qué. Está claro que nadie quiere la guerra, pero cuando peligran la fe y las cosas sagradas uno combatirá. Pues, combatirán sólo aquellos que son héroes de la Fe. 

De todas formas, las palabra de esta mujer, Salomé, son un monumento de verdadera educación, de percepción ortodoxa en la relaciones de padres e hijos y la fe ortodoxa a Dios; además, apocaliptan-revelan también una fuerza profética por la futura resurrección de los muertos, que es una fe universal.


2.5 La historia de Judas el Macabeo

Judas el Macabeo –está en II Macabeos, capítulo 12- en una batalla habían muerto bastantes soldados suyos y cuando fueron a enterrarlos, se dio cuenta que en el seno de ellos tenían unos amuletos idólatras. Diríamos que eran como los amuletos que muchas veces algunos hombres toman de los magos –como huesos o alas de murciélagos, pétalos, etcétera- y se los ponen encima supuestamente como si les protegieran, o no tengan mal de ojo y todos estos cuentos que dicen. Pues, Judas el Macabeo percibió que los soldaros que habían muerto, tenían este tipo de amuletos encima de su cuerpo, y observó que sólo aquellos que llevaban amuletos habían sido matados. Entonces entendió que el Dios los había castigado, porque llevaban estos objetos idólatras.

Y qué hizo: “Contó los soldaos muertos e hizo una colecta soldado por soldado y reunió hasta dos mil dracmas de plata, que envió a Jerusalén para que ofrecieran un sacrificio por el pecado; e hizo muy bien por esta acción elevada y noble, inspirada en el pensamiento de la resurrección de los muertos. Puesto que si él no hubiera esperado que aquellos muertos habían de resucitar, vano, tonto y superfluo hubiera sido orar por ellos” (II Mac 12, 43-44). Es decir, que uno haga sacrificios para hombres que habían caído en pecado, si no hay resurrección de los muertos, esto sería una nimiedad y una tontería.

¡De modo que el sagrado historiador hasta pone un comentario sobre la resurrección de los muertos! Este comentario nos recuerda a Apóstol Pablo que dice: “Porque si los muertos no resucitan, tampoco Cristo resucitó; y si Cristo no resucitó, vuestra fe es vana, vacía e inútil; aún estáis sumergidos en vuestros pecados” (1Cor 15,16-17). Pero, como os dije, progresamos más en la apocálipsis-revelación del realismo de la resurrección de los muertos.


2.6 La profecía de Daniel.

El Profeta Daniel nos describe de forma precisa y clara la resurrección de los muertos. Escuchad lo que dice en el capítulo 12: “Y muchos de los que duermen en el polvo de la tierra se despertarán; unos para la vida eterna, otros para la vergüenza y la ignominia perpetua” (Dan 12,2). Dice muchos, que quiere decir todos, y no dice han muerto, sino de los que están dormidos en el polvo de la tierra, todos resucitarán. Os recordaré algo del N. Testamento. Cuando el Cristo dice: “Ésta es mi sangre, la sangre de la alianza, que será derramada para muchos” (Mt 26,28 Mrc 14,24). No da a entender que el Cristo ha derramado Su Sangre simplemente para muchos, sino para todos los hombres.

También aquí vemos que dice que la muerte es “dormir”. ¿Sabéis por qué habla sobre “dormir”? Porque cada hombre que duerme, despierta, es decir, cada hombre que muere resucita. Además, habla sobre el “polvo de la tierra”. ¡Realismo terrible e admirable! Incluso dice que la resurrección será en dos categorías de hombres: una categoría es “en resurrección de vida”, que es la vida eterna; y la otra es “en resurrección de juicio”.

Aunque en Salmo 1º se dice algo que lo explotan los testigos de Jehová. Dice: “por eso no resucitarán los impíos para juicio” (Sal 1,5). Pero esto no significa que los impíos no resucitarán sino que no resucitarán para la vida eterna. Porque estas cosas serían contradictorias entre sí. Resucitarán todos, pero no todos para la vida eterna sino en resurrección para juicio, es decir, condena.

Y continúa Daniel: “Los justos brillarán entonces como el resplandor del firmamento, por toda la eternidad y serán muchos como las estrellas”. ¡Así que se salvarán muchos!… Una vez preguntaron al Señor: “¿Señor serán pocos los salvados?”; y no dijo si serán pocos ni muchos, sino: “que luchéis para entrar” (Lc 13,23). Aquí vemos que son muchos que se salvarán. ¿Sabéis por qué? Para que no digan los hombres: ¿Cuántos se salvarán; ¿si en los diez billones de hombres sólo una decena se salva, entonces el Dios no tendrá compasión para el resto?”. Sabéis existe esta psicología en los hombres de que el Dios tendrá compasión y pena por nosotros, y algo hará.

Atención, hermanos míos: no se hará ni más ni menos de lo que logos de Dios apocalipta-revela. El Dios no miente ni juega. Si fuera de hacer algo nos lo diría. No olvidemos que en las profecías cuando habla de amenazas de guerras para los hebreos, a la vez también ofrece la redención. Dice: “Os castigaré, os mandaré cautivos en Babilón, después yo castigaré aquellos que os han secuestrado en el cautiverio; y otra vez os restableceré” (Sal 77,61-66· Is 13,2· Jer 37,16-19· Ez 25,1-17, etc). ¿Por qué el Dios lo dice por adelantado? Porque el Dios no miente y no duda decir aquello que va hacer. Cuando pues, no deja margen de apocatástasis o restablecimiento, no vayamos a creer que todos serán salvados y restablecerá todo, como decía Orígenes; en el sentido que incluso el diablo será perdonado, y entonces todo será muy bonito. No, amigos míos, no; ¡la realeza increada de Dios es eterna y el Infierno será eterno! Esto no debe engañarnos y nos escape, creyendo que se hará algo distinto. Por eso aquí dice que serán muchos los que se salvarán.

¡Y sabéis qué terrible será! Os diré un pequeño ejemplo de la vida escolar, y los que fuisteis alumnos entenderéis la psicología de la cosa. No estudiáis vuestras asignaturas, y creéis que muchos alumnos no aprobarán el curso, como vosotros y así tendréis compañía. Pero veis que aprueban casi todos, y tú quedarás al mismo curso, sólo tú y un par o tres más. ¡Qué sorpresa! ¡Así que han aprobado los otros, y nosotros hemos quedado al mismo curso!… He aquí amigos míos, esta es una sorpresa agónica, terrible. Los que fueron alumnos y tuvieron un poco de agonía en sus interiores por los exámenes, entienden el lenguaje que hablo. Sorpresa terrible. ¿Sabéis qué piensan algunos alumnos que han tenido un fracaso en los exámenes y en septiembre volverán a examinarse? ¡Ojalá que haya una guerra, así los profesores no vayan a examinarlos!… Sí es así; y no es injustificable. ¡Esto manifiesta que la sorpresa será terrible, si vemos muchos salvarse, y nosotros quedarnos fuera!

La profecía de Daniel aún muestra también el futuro de los hombres dentro en la realeza increada de Dios, y dice: “Los justos brillarán entonces como el resplandor del firmamento, por toda la eternidad”. ¡Brillarán!!! ¡Brillarán!!! El Cristo dijo: “Entonces los justos resplandecerán como el sol en la realeza increada de su Padre” (Mt 13,43). Y lo mostró en Su Metamorfosis. Pero este tema sobre el futuro de cuerpo nos ocuparemos en futuras homilías.

Y dice a Daniel el ángel que le apocalipta-revela todas estas cosas: “Y tú, Daniel vete a descansar; y pasarán tiempos y tiempos hasta que todo esto se haga; entonces cuando se cumplan los tiempos tu resucitarás y te encontrarás entre los que son semejantes a ti, con los justos” (Dan 12,13).

¿Habéis visto? ¡Resucitarás! ¡De modo que en este caso la muerte con esta condición de resurrección, es un descanso, no una disolución! ¡Cosa terrible es la muerte…horrible! …¡pero con la esperanza de la resurrección, es descanso! Es algo que lo esperan los Santos con alegría.


2.7 La profecía de Ezequiel.

Este realismo de Daniel compite con el realismo de la visión del profeta Ezequiel. Es aquella profecía que leemos cuando hacemos la procesión del Epitafio en la Iglesia. Esta lectura y profecía de Ezequiel, diría que sobresalta especialmente en todo este Oficio, que por supuesto son las vísperas del Sábado Grande. ¡Es magnífica! ¡Es una profecía bella, llena de esperanza! Os dije que compite en realismo con lo que escribe Daniel, escuchadla: “El Señor puso su mano sobre mí, me trasladó por medio de su espíritu y me dejó en medio de la vega, que estaba llena de huesos” (Ez 37,1).

¿Habéis entrado alguna vez en un desordenado osario de algún pueblo, que generalmente refleja su desorden? Porque realmente el cementerio y el osario de un lugar son el espejo de la ciudad o del pueblo; que lo sepamos esto. Si entras en un osario y veis los huesos medio fundidos, dentro de unos sacos tirados en un almacén, pulverizados por la lluvia y el viento, diréis: “¡Dios mío, Dios mío!” Amigos míos, que debemos cuidar nuestros cementerios y osarios muestra que creemos al futuro de nuestros seres queridos y de nosotros mismos. Pero cuando cuidamos la tumba o los huesos, no lo hacemos por vanagloria o simplemente así es, sino porque creemos en la resurrección de los muertos. Porque como veremos, y esto ya lo sabéis ya después de tantas homilías sobre la Resurrección de Cristo, que los mismos cuerpos nuestros resucitarán. ¡Pero por supuesto que no porque habría la necesidad recogerlas para que no se pierda ningún huesecito, no vaya ser que uno resucite y le falte algún huesecito…! No es por esto, sino por la misma manera que cuidamos la tumba o el panteón. Vamos encendemos una vela, un candil, ponemos incienso y flores; ¿por qué hacemos estas cosas? ¿Quizás el muerto va a oler las flores, o quizás -aquella tontería que dicen algunos- de que con la luz del candil o de la vela el muerto vea en el otro mundo, para que no camine en la oscuridad?… Cuando hacemos todo esto es en honor de la persona, que como imagen de Dios un día resucitará y estará de pie. Puesto que es en honor, ¿por qué no tener también la tumba limpia, cuidada y adornada, el tiempo que durará en la tumba, que expresa lo “espero la resurrección de los muertos” que decimos en el Credo o Símbolo de Fe.

Pues, en un ambiente así el Dios condujo a Ezequiel, en un campo lleno de huesos humanos, y nos apocalipta-revela: “2. Me hizo pasar por ellos en todas las direcciones. Era una cantidad inmensa a lo largo de la vega y estaban completamente secos. 3. Y me dijo: “Hijo de hombre, ¿podrán revivir estos huesos?”. Yo le respondí: “Señor Dios, tú lo sabes”. 4. Y me dijo: “Profetiza sobre estos huesos y diles: ¡Huesos resecos, escuchad el logos del Señor! Nos dirá el Apóstol Pablo que la resurrección de los muertos se hará “por el logos de Dios” (1Tes 4,15) -¡concordancia entre A. y N. Testamento! Y dirás oh profeta: 5. Esto dice el Señor Dios a estos huesos: Yo haré que entre de nuevo el espíritu en vosotros y reviviréis. 6. Os cubriré de nervios, haré crecer sobre vosotros la carne, os echaré encima la piel y os infundiré el espíritu y viviréis, y sabréis que yo soy el Señor”, ¡el sabio, el fuerte que ama a los hombres! No olvidéis estas tres: sabiduría, fuerza y agapi de Dios; son estas tres que darán la resurrección de los muertos. Estas pide el Dios de Ezequiel que diga a aquellos huesos.

Y el Profeta dice: 7. Yo profeticé como me había ordenado, y mientras profetizaba se sintió un ruido, un terremoto; hubo un estremecimiento y los huesos se juntaron armónicamente unos a otros”. Acordaos el terremoto, cuando el Cristo estaba encima de la cruz, que se abrieron las tumbas y salieron los muertos. Acordaos de esto. Esto no fue una profecía sino un acontecimiento. ¡Sabéis queridos míos qué significa que después de una profecía tener un acontecimiento! ¡Es terrible y admirable!

Continuamos la profecía: 8. Miré y vi aparecer sobre ellos los nervios, crecer la carne y recubrirse todo de piel. Pero no tenían el espíritu de vida. 9. Entonces él me dijo: “Profetiza al espíritu, profetiza, hijo de hombre, y di al espíritu: Esto dice el Señor Dios: ¡Ven, espíritu, de los cuatro espíritus y sopla sobre estos muertos para que revivan!”, es decir, habla por cuenta mía al Espíritu Santo. Atención aquí por favor. Aquí de una manera el Dios Padre dice al profeta que se dirija al Espíritu Santo: “Estas cosas dice el Señor: Tú, el Espíritu Santo ven espíritu de los cuatro puntos cardinales y sopla en estos muertos y vivirán“, aquí espíritu quiere decir viento, aire y los cuatro espíritus son los cuatro puntos cardinales: Este, Oeste, Norte y Sur.

Así que el Espíritu Santo nos dará el soplo (en energía increada) de la resurrección. Pero la resurrección se hará en potencia de Cristo. Esto es lo que dijo el Cristo: “Pero yo os digo la verdad, os conviene que yo me vaya. Porque si no me voy, el Paráclitos (Espíritu Santo) no vendrá a vosotros, pero si me voy, os lo enviaré” (Jn 16,7). Y el Espíritu Santo que permanece en la Iglesia, Él nos dará la resurrección de los muertos. Pero atención a esto: nunca el Espíritu Santo vendría para darnos la resurrección de los muertos si el Hijo de Dios no se hiciese hombre y resucitar para que nosotros también resucitemos.

Y continúa: “10. ¡Profeticé como el Señor me había ordenado, y el espíritu entró en aquellos huesos, que se reanimaron y se pusieron en pie. Era una cantidad inmensa!…”. ¡Terrible y magnifico!… Habíamos dicho la vez anterior que por eso este período Pentecostario no nos arrodillamos, porque a la posición de levantados en pie es tipo o modelo de nuestra resurrección; es decir, que resucitaremos y estaremos en pie con los dos pies, los corporales. ¡No con pies espirituales, sino somáticos corporales!

Y después: “me dijo el Señor profetiza y diles a estos –los judíos- esto dice el Señor Dios: Mirad, yo abriré vuestras tumbas y os haré salir de vuestros sepulcros“.

Es cierto que esta profecía tiene dos dimensiones: una es nacional y la otra esjatológica. Pero decidme: ¿Se podría dar una imagen tan tremenda para un renacimiento nacional? Sin embargo el Dios la da; porque el renacimiento nacional es una dimensión o forma del siglo presente –realmente esto sucedió en los hebreos y pasó- pero detrás de esto está el renacimiento esjatológico universal: ¡la resurrección de los muertos! Por eso es grandiosa, terrible y realista esta imagen de la resurrección de los muertos.

Así que, amigos míos, vemos que esta imagen terrible del profeta Ezequiel se realizará por una y última vez más, se realizará en el “ésjato-último día”, donde se hará la resurrección de los muertos.

Pero aquí terminamos, de modo que el siguiente Domingo, si el Dios quiere, veremos cómo exactamente nos apocalipta-revela el Nuevo Testamento la resurrección de los muertos. Allí ya veremos de una forma muy clara que el centro, el núcleo por el que es dirigido el Nuevo Testamento entero, y también en general la Santa Escritura, es la Resurrección de Cristo y la resurrección de los muertos.

¡Cómo, pues, podemos no alabar a Dios, ni agradecerle por esta Su gran donación, que con Su sabiduría (increada) y Su agapi (amor, energía increada) trabajó la obra de nuestra resurrección psicosomática!

Que Dios os bendiga, Domingo 20 Abril 1980

Continuaremos con la traducción de la tercera homilía que es: El Nuevo Testamento sobre la Resurrección de los muertos

+Yérontas Athanasios Mitilineos.

Copyright: Monasterio Komnineon de “Dormición de la Zeotocos” y “san Demetrio” 40007 Stomion, Larisa, Fax y Tel: 0030. 24950.91220

Traducido por: χΧ jJ www.logosortodoxo.com (en español).