… Όταν ο άνθρωπος δεν τροχίζει το μυαλό με το Θείο, αλλά το τροχίζει με την πονηριά, παραδίνει τον εαυτό του στον διάβολο. Καλύτερα να το είχε χάσει το μυαλό, για να έχη ελαφρυντικά την ημέρα της Κρίσεως.
– Γέροντα, διαφέρει η απλότητα από την πονηριά;
– Ναι, όσο η αλεπού από το τσακάλι. Το τσακάλι, αν δη κάτι και το θέλει , με λεβεντιά θα πάει να το πάρει . Ενώ η αλεπού θα κάνει πονηριές και μετά θα πάει να το πάρει .
– Μπορεί, Γέροντα, να θεωρεί κανείς την πονηριά για εξυπνάδα;
– Ναι, μπορεί, αλλά, αν εξετάζει τον εαυτό του, θα καταλάβει τι είναι πονηριά και τι εξυπνάδα.
Έχει τον πίνακα αναγνωρίσεως. Ποια είναι τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος; αγάπη, χαρά, ειρήνη κ.λπ. * Έχει συγγένεια μ’ αυτά; Αν δεν συγγενεύει μ’ αυτά, θα έχει κάτι το σατανικό, θα έχει γνωρίσματα του ταγκαλακιού.
Έξυπνος είναι ο εξαγνισμένος άνθρωπος, ο καθαρισμένος από τα πάθη.
Αυτός που έχει αγιάσει και το μυαλό του, αυτός είναι ο πραγματικά έξυπνος. Άμα δεν αγιασθεί το μυαλό, η εξυπνάδα δεν ωφελεί σε τίποτε. Να, οι δημοσιογράφοι, οι πολιτικοί, έξυπνοι είναι, αλλά πολλοί από αυτούς, επειδή δεν έχουν αγιασμένο το μυαλό τους, εκεί που λένε εξυπνάδες, λένε και ανοησίες.
Από την πολλή εξυπνάδα λένε μεγάλες ανοησίες! Αν δεν αξιοποίησε ο άνθρωπος το μυαλό, το εκμεταλλεύεται ο διάβολος. Αν δεν αξιοποιήσει την εξυπνάδα για το καλό, την χρησιμοποιεί ο διάβολος για το κακό.

– Δηλαδή, επειδή δεν αξιοποίησε την εξυπνάδα, δίνει και δικαίωμα στον διάβολο;
– Άμα δεν την αξιοποιεί , ήδη τα δικαιώματα δίνονται μόνα τους. Όταν ο άνθρωπος δεν εργάζεται πνευματικά, αλλοιώνει το καλό και κάνει ο ίδιος το κακό, δεν είναι ότι ο διάβολος το κάνει. Ένας λ.χ. είναι έξυπνος, αλλά δεν το δουλεύει το μυαλό του και τεμπελιάζει. Όταν δεν χρησιμοποιεί το μυαλό του, σε τι τον ωφελεί η εξυπνάδα;
– Μπορεί ένας άνθρωπος που είναι έξυπνος, αλλά έχει πάθει, να έχει σωστή κρίση;
– Κατ’ αρχάς να προσέξει να μην πιστεύει στο μυαλό του, γιατί, αν είναι πνευματικός άνθρωπος, θα πλανηθεί και, αν είναι κοσμικός, θα τρελαθεί .
Να μην πιστεύει στον λογισμό του.
Να ρωτάει , να συμβουλεύεται, να αγιάσει την εξυπνάδα του. Και γενικά όλα όσα έχει ο άνθρωπος, όλα να τα αγιάζει .
Όταν η εξυπνάδα αγιασθεί βοηθάει να αποκτήση κανείς την διάκριση.
Ένας έξυπνος, αν δεν αγιασθεί, δεν έχει πνευματική διάκριση.
Ένας πάλι από την φύση του απλός μπορεί έναν πλανεμένο να τον πάρει για άγιο και έναν θηλυπρεπή να τον πάρει για ευλαβή . Ενώ, όταν εξαγνισθή ο έξυπνος, γίνεται πολύ διακριτικός.
– Γέροντα, πώς εξαγνίζεται η εξυπνάδα;
– Για να εξαγνισθεί δεν πρέπει ο άνθρωπος να δέχεται τα τηλεγραφήματα του πονηρού ούτε και να σκέφτεται πονηρά, αλλά να ενεργεί όλο με καλωσύνη και απλότητα. Έτσι έρχεται η διαύγεια η πνευματική, ο θείος φωτισμός, και τότε ο άνθρωπος βλέπει καρδιές ανθρώπων και δεν βγάζει ανθρώπινα συμπεράσματα.
Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Πηγή :Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι Α΄
Με πόνο και Αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο
https://epanosifi.blogspot.com/2020/01/blog-post_80.html